نقد آغاز گفتوگوست؛ گفتوگو با آنچه که موضوع نقد است. نقد ضرورت پویایی فضاست و لازمهی درجا نزدن. اگر نقد نباشد، هیچگونه پیشرویای در کار نخواهد بود. جمود حکمفرما میشود و خمودگی، رخوت و در جای نشستن. هیچچیز تبدیل به «مسأله» نمیشود، پرسشی شکل نمیگیرد، و انفعال بر همهچیز سایه میاندازد. حساسیتها از بین میرود و امور در بطالت و ابتذالشان به حال خویش رها میشوند.
شهر ما به حال خود رها شده است. خیابانهای ما صاحب ندارند. منظور صاحب حقوقی یا رسمی یا مالک نیست، که منظور اذهان یا سوژههایی است که نسبت به خیابان و شهر حساس باشند، به آن با دلسوزی و پرسشگری بیندیشند، و برای سقوط نکردنش یقه بدرانند. ما اما جامهدرانان زیستگاه و بوم و شهر و خانهمان نیستیم. ما خمودهایم در کنج رخوت خویش، و گهگاهی وزوزی مأیوسانه از ما برمیخیزد.
ما میتوانیم از نقاشی فرار کنیم؛ میتوانیم داستان نخوانیم، میتوانیم از موسیقی بیزار باشیم و روی از آن برگردانیم، میتوانیم به تماشای تئاتر نرویم و از فیلم گریزان شویم، اما با معماری چه کنیم؟ با دیوار و فضا و مکان و سقف و سایه و نور چه کنیم؟ میشود از معماری، از شهر، از خیابان، از محیط انسانساخت و دیوار و در و پنجره فرار کرد؟
درست به همین دلیل است که صحبت دربارهی معماری واجب است؛ بسیار بیش از آنکه به نظر میرسد. نقد معماری شهروندان غیر متخصص را نسبت به محیط اطرافشان حساستر میکند، متخصصان را درگیر و وارد فضای گفتوگو و پالایش تخصصی میکند، و بالاخره مدیران و مجریان و اهالی عمل را بهطور مداوم رصد میکند و آنان را راحت نمیگذارد.
در وبسایت آرل، با گشایش بخش نقد معماری، قصد داریم این خلاء را اندکی پوشش دهیم. در بخش نقد معماری وبسایت آرل، اولاً سعی میکنیم با بعضی مفاهیم، مبانی، و مغلطههای رایج در نقد معماری آشنا شویم؛ از تجربیات بینالمللی در زمینهی نقد معماری بنویسیم؛ سعی کنیم خود دست به نقد جریانها و اتفاقات معمارانه و شهری بزنیم؛ و بالاخره به نقد و بررسی آثار منفرد معماری ایرانی، به ویژه معماری معاصر ایران بپردازیم. در این زمینه، به علت پیشینهی نسبتاً فقیر موجود در نشریات ایرانی در زمینهی نقد معماری و به خصوص نقد اثر معماری، ناچاریم خود مبانیمان را طراحی کنیم و از دیگران بیاموزیم. همچنین، نوشتههای ما را بیش از آنکه با نقدها و مرورها و نوشتههای انتقادی آکادمیک سر و کاری باشد، با نقدهای ژورنالیستی سروکار خواهد داشت؛ اما ژورنالیسم تخصصی معماری نه ژورنالیسم عمومی.
امیدواریم در مدتی که در آرل به نقد معماری و شهر در ایران میپردازیم، بتوانیم اندکی در حد وسع خود خلاءهای احتمالی این حوزه را پوشش دهیم و ناگفته پیداست که هر نوشتهای و هر نظرپردازیای، بدون حضور مخاطب و واکنش او، الکن و ابتر و کمتوان خواهد بود؛ به ویژه اگر در حیطهی نقد و انتقاد باشد. ما را از نظراتتان محروم نکنید!
تحریریه معماری آرل
نویسنده :کامیار صلواتی؛ کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه تهران
مطالب مشابه
همراه معماری آرل باشید