پنج شنبه های سینما و معماری: یک حبه قند

فیلم سینمایی "یک حبه قند" یکی از باشکوه ترین اثرهای سینمایی ایران به شمار می رود که از طراحی صحنه و دکوراسیون منحصربه فردی برخوردار می باشد. رضا میرکریمی در این ساخته خود از تیم ناظر و مشاور خوبی برخوردار بوده که باعث شد نتیجه نهایی یک فیلم با تمام ویژگی ها و رنگ و بوی ایرانی باشد. در فیلم یک حبه قند محمد رضا منصوری به عنوان مجری طرح و باران کوثری در سمت مجری صحنه به فعالیت پرداخته اند. این پروژه به لحاظ طراحی صحنه و دکور مورد استقبال بسیاری منتقدین جشنواره فیلم فجر و عموم درآمد. 

به گفته محسن شاه ابراهیمی مدیر طراحی فیلم،کل دکور در یکی از باغ‌های شهران ساخته شده‌ و بعد از پایان فیلمبرداری به طور کامل تخریب شده است. از این نظر می‌توان گفت طراحی صحنه و دکور این فیلم در میان بسیاری از فیلم‌های ساخته شده از آغاز تاریخ سینمای ایران بسیار ویژه بوده، چرا که ساخت کل دکور یک اثر بیشتر در سریال‌های تاریخی و یا برخی آثار سینمایی بلند که جنبه‌ای تاریخی داشته‌اند، اتفاق افتاده است.

در واقع ساخت این عمارت کار بسیار خاصی به شمار می رفت. به این دلیل که اصولا دکور در رابطه با فیلم‌های روز به صورت قطعه ‌سازی و تکه ‌سازی به کار می‌رود. اما در این فیلم 85 درصد دکور در صحنه ساخته شده‌ بود. از ویژگی‌های دیگر طراحی صحنه و دکوراسیون پیش‌بینی منابع نوری در معماری است که سهولت نورپردازی را بوجود آورده است. ساخت کل دکور فیلم یک حبه قند به این علت بوده‌ که موقعیت بومی و محلی سناریو اصلی ایجاب می کرده که در فضایی شبیه به اطراف شهر یزد فیلمبرداری صورت گیرد که با این فضا داستان مطابقت داشته باشد. اما از آنجا که فیلمبرداری در تابستان انجام شده و دمای هوا در آنجا خیلی بالا بوده، و به دلیل سختی زیاد انتقال و جابجایی عوامل تولید به این محل، تصمیم گرفته شد در فضایی مشابه نزدیک به تهران فیلمبرداری را انجام شود. به همین دلیل در اطراف شهران، دکوری مطابق با فضای قصه ساخته شد.

شاه ابراهیمی که در فیلم "به همین سادگی" ساخته قبلی میرکریمی نیز به عنوان طراح معماری فیلم حضور داشت درباره "یه حبه قند" می‌گوید: بحث ساخت و ساز فضای سینمایی همواره دغدغه سینماگران بوده و هست. متاسفانه مکان مناسبی وجود ندارد که بتوان به دور از شلوغی فضای روزمره در آن دست به ساخت یک فیلم زد. یکی از مزایای ساخت دکور این است که بر حسب فضایی که در فیلمنامه نگاشته شده‌، به تشخیص کارگردان و فیلمبردار می‌توانید برخی سازه ‌ها را تغییر دهید. چون معمولا این موضوع در لوکیشن‌هایی که به لحاظ تاریخی قدمت دارند و یا مکان هایی که نمی‌توان به معماری آن‌ها دست برد اتفاق نمی‌افتد. محسن شاه ابراهیمی یه همراه میرکریمی از مکان های زیادی برای تعیین لوکیشن ها بازدید کردند. به گفته خودش طبق داستان قرار بود 85 درصد فیلم در یک خانه اتفاق بیفتد و یک فضای ایرانی را تجسم بخشد. بازدید از مناطق مختلف جغرافیایی از جمله استان های یزد و مرکزی آغاز شد و در نهایت به طالقان و اطراف تهران ختم شد. خانه مورد نظر را با اندکی اختلاف در میبد پیدا کردند.اما با استدلال‌های مطرح شده یعنی دوری و مسافت به این نتیجه رسیدند که محلی را در تهران پیدا و فضای مورد نظرشان را بازسازی کنند.

وی همچنین عنوان داشت که بر اساس نیازهای فیلمنامه باید عمارت قدیمی ساخته می شد. خوشبختانه موقعیت جغرافیایی باغ (از نظر موقعیت شمال و جنوب) مناسب بود. با توجه به اتفاقات فیلمنامه و تعداد افراد، طراحی عمومی عرصه ها بر اساس فضای مورد نیاز صورت گرفت. پس از رسیدن به کلیات طرح، ما آن ها را به صورت پلان ترسیم کردیم و طی چندین جلسه با آقای میرکریمی آخرین تغییرات را بر اساس نیازهای فیلمنامه انجام دادیم. مواردی چون تعداد اتاق ها، موقعیت و ارتباطشان با یکدیگر، سیرکولاسیون، حیاط و موقعیت آن با حوض، باغچه و درختان انتهای باغ از جمله نکات مهم طراحی بودند که پس از اسکچ های اولیه با یکی از همکاران به صورت سه بعدی ساخته شد.










تحریریه معماری آرل
منبع: Arel & article.tebyan