معماری خیابان پایدار

معماری خیابان پایدار

معماری هنری است همراه با فن و دانش لازم برای طراحی بناهایی که دارای ساختار های کالبدی و هدف آن ارائه بهترین راه حل، چه استفاده از راه حل های گذشته و چه خلق راه حل های جدید است. معماری شأنی از بناست که مشمول زمان و مکان نیست.[1] هر چیزی که به طور مستقیم و غیرمستقیم برای زنده ماندن و رفاه انسان در محیط طبیعی لازم باشد را می توان معنای پایداری قلم داد کرد. پایداری و مفهوم پایدار شدن در سال های اخیر از بعدهای مختلفی مورد بحث قرار گرفته که کاربرد مفاهیم پایداری و اهداف توسعه پایدار در جهت کاهش اتلاف انرژی وآلودگی محیط زیست در معماری، مبحثی به نام معماری پایدار را به وجود آورده است.[2] پایداری، تنها منجر به پایداری منابع اکولوژیکی نمی شود، بلکه پایداری اجتماعی و اقتصادی را نیز شامل می شود. پایداری هنگامی که به طراحی خیابان مربوط شود، باید تضمین کند که یک خیابان از زیر ساختاری حمـــایت می کند که انتخاب های سالم و در حال پیشروی را برای شهروندانش فراهم خواهد کرد تا دسترسی های عابرین، سواره و فضای سبز در طراحی را ملزم قرار دهد.
مبحث معماری پایدار با مطرح شدن رابطه میان انسان و محیط زیست، در دهه 1970[3] در جهت مفهوم توسعه پایدار به گونه ای شروع می شود که تا قبل از آن، انسان بر اثر عدم آگاهی وبدون در نظر گرفتن آینده ی نسل های بعد به صورت افراطی برای رفع نیاز های خود دست درازی کردن به منابع را مجاز به استفاده از آن می دانست. منابعی که احیا شدن دوباره آنها بسیار زمان بر و یا حتی غیر قابل تجدید است. مانند: سوخت های فسیلی. زنگ خطر این امر در جنگ بین اعراب و اسرائیل به صدا درآمد، زمانی که از صادرات نفت به غرب جلوگیری صورت گرفت جهان متوجه شد که منابع در حال پایان است...

تعاریف معماری پایدار از نظر تئورسین های مشهور:

کن یانگ:
طراحي پایدار را مي توان طراحي اکولوژیک تعریف کرد که در طول حیات چرخه خویش با سیستم هاي اکولوژیکي کره زمین هماهنگي کامل دارند.

نورمن فاستر:
طراحي پایدار یعني حداکثر کارایي با حداقل ابزار در اکولوژي، استفاده ي ایده آل از ابزار معماري جهت صرفه جویي در انرژي به جاي استفاده از سیستم هاي مکانیکي زائد که جهان را به سوي گرمتر شدن هدایت مي نمایند.

یان کاپلیکي:
اصلي ترین نکته در طراحي پایدار انتخاب مصالح و نوع عملکرد یک ساختمان در حال ساخت است ساختمانها باید تا 80 درصد و یا بیشتر در تامین انرژي مورد نیازشان خودکفا باشند.

ریچارد راجرز:
طراحي پایدار نوعي طراحي است که قصد دارد به نیاز هاي امروز بدون آسیب رساندن به منابع نسل هاي آینده پاسخ دهد نکات کلیدي در این طراحي، انرژي مصرفي کم، انعطاف پذیري بالا و راندمان بالادر استفاده از منابع مي باشد.

توماس هرتزوگ:
پایداري مي تواند به عنوان یکي از کلیدي ترین جنبه ها حرفه ي ما در نظر گرفته شود چون 50 درصد از انرژي اروپا در بخش ساختمان مصرف مي شود.
در معماری پایدار باید 3 اصل را مورد توجه قرارد داشت؛ صرفه جویی در منابع، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان که هدف آن اهمیت دادن به زندگی انسان و حفظ و نگه داری از آن در حال و آینده است. استفاده از مصالحی چه در هنگام تولید یا حتی در زمان تخریب باید با محیط خود همگن و پایدار باشد.هدف دیگر حداقل استفاده از انرژی های سوختی و هرچه بیشتر بهره بردن از انرژی های طبیعی و خدادادی مانند خورشید است.[4] حال اگر انسان تمامی انرژی یک روز خورشید را بتواند ذخیره کند، می توان نیاز چندین سال کل بشریت را تامین نمود. در معماری پایدار، طراح میبایست به گونه ای طراحی خود را به سرانجام برساند که نه تنها باید احساس راحتی، آرامش،آسایش و رفاه را برای انسان ایجاد کند بلکه علاوه بر این بتواند زیبایی در عین مقرون به صرفه بودن و دسترسی های سواره و پیاده را هم مورد توجه قرار دهد. فرهنگ، دین و نژاد مردمی که برای آنان طرحی نو خلق می شود از لازمه ها در تحقیق شخص طراح قبل از طراحی است. علاوه بر این باید به کیفیت، توجه به آینده و توجه به محیط پیرامون را در نظر داشته باشد و بنا می بایست از همان ابتدا چند منظوره در جهت صرفه جویی از منابع طراحی شود به طوری که بعد از طی شدن عمر مفید آن به گونه ی دیگر بتوان از آن استفاده نمود. مثلا مدرسه ای بعد از گذشت 20 سال از عمر آن، با تغیراتی اندک به یک موزه تبدیل شود. یکی دیگر از ضرورات معماری پایدار و نگرانی های بشر امروزه، رو به گرم تر شدن و افزایش بیش از حد دی اکسید کربن جو زمین است. در شروع انقلاب صنعتی قرن هیجدهم دی اکسید کربن موجود در جو زمین 270 قسمت در میلیون بود اما امروزه به عدد 377 قسمت در میلیون رسیده که از 55 میلیون سال پیش تا کنون سابقه ندارد[5] در خصوص همین امر معمار باید به گونه ای سازه های خود را طراحی نماید که عامل تجدید کننده گازهای گلخانه ای نباشد. مثلا ساختمانی به گونه ای در سایت طراحی شود که از انرژی های طبیعی مانند خورشید برای روشنایی استفاده و همچنین توسط فناوری فتوولتاییک بتوان آن را به انرژی الکتریکی تبدیل کند.





نمونه بناهای اجرا شده بر اساس معماري پایدار:

(Hearst tower) برج هرست
این ساختمان درنیویورک قراردارد که توسط نورمن فاستر، طراحی شده و نمونه ای بارز از یک بنای پایداراست. این ساختمان در بیشتر اوقات سال از هوای خارج ساختمان به عنوان تهویه مطبوع استفاده می کند، به همین دلیل ٢٢ درصد دی اکسیدکربن کمتر وارد هوا می شود. ویژگی منحصر به فرد: کاهش ٢٠ درصدی فولاد مصرفی در ساخت آن - مجهز به سنسورهای حساس به نور خورشید برای تنظیم روشنایی لازم[6]

ساختمان خورشیدی گردان و متحرك
ایده آن از قطره آب گرفته شده است که قابلیت جابه جایي و چرخش هوا به داخل آب را دارد. طراحي این ساختمان توسط گروه معماري Orlando de Urrutia شده به صورت مدور در درون آب مي چرخد. ویژگی منحصر به فرد: تعداد زیادي سیستم هاي فتوولتائیك قرار دارد که در کوتاه ترین زمان بیشترین سلولهاي خورشیدي را جذب میکند. سیستم تهویه داخل ساختمان به صورت خودکار از پخش شدن گازهاي گلخانه اي جلوگیری می کند.

برج های مسکونی پوتارجایا مالزی
این برج در کوالالامپور مالزي واقع شده است ایده اصلي این برج از ساختمانهاي سنتي کشور مالزي مي باشد فرم این برج به صورت قایق هاي بادباني که به صورت قوس دار مي باشد نمایان شده است .مساحت کل پروژه 278000 متر مربع مي باشد. ویژگی منحصر به فرد: پوسته این ساختمان به صورت هوشمندانه اي باعث صرفه جویي 50 درصدي در مصرف انرژي مي گردد – تهویه ساختمان از خنك کننده هاي طبیعي استفاده مي کند و جهت قرار گیري برج ها با توجه به جهت باد طراحي شده است در این برج از انرژي خورشید، باد و آب به روشهاي گوناگوني استفاده می شود.

هدف معماری پایدار در طراحی خیابان پایدار:
در پی کلیه ی تعاریف و توصیفات معماری پایدار، طراحی یک خیابان پایدار به گونه ای طبقه بندی می شود که به آن خیابان های قابل زندگی(حیاط های خیابان) نامیده می شوند و در طراحی آن باید نیاز های پیاده ها، دوچرخه سوارها، رانندگان اتوموبیل ها و همچنین استفاده درختان برای منظر سازی، ایجاد پارک برای ورزش های صبگاهی و تفریحاتی، ایجاد شیب مناسب برای هدایت به سمت روان آب ها در جهت کاهش آلودگی خیابان و انتقال به سیستم فاظلاب عمومی و محل ایستگاه های وسایل نقلیه عمومی اعم از اتوبوس و تاکسی را می بایست تامین کند.

در نتیجه گیری از معماری پایدار می توانیم آن را یک معماری سبز بنامیم زیرا در این راستا طراحی صحیح ساختمان ها و روح بخشیدن به آنها می تواند یکی از تاثیر گذار ترین و مبری از کمبود منابع طبیعی و فسیلی جهان دانست. هر سازه ای که توسط معمار خلق شود رابطه ی مستقیمی بر زیست بوم جهان دارد که این وظیفه ای بسیار سخت بر دوش معماران ایجاد می کند.

با تشکر
نویسنده مقاله: محمد حسین سلیمانی
Soleymani_MH@yahoo.com