آینده‌پژوهی طراحی: چگونه فضاهای داخلی در سال ۲۰۲4 و بعد از آن تکامل خواهند یافت

با بررسی و تحلیل سال ۲۰۲3 از پربازدیدترین مقالات بخش مواد، به‌خوبی درک می‌کنیم که مسائل مربوط به فضاهای داخلی، توجه بسیاری از خوانندگان را به خود جلب کرده است. با افزایش زمان سپری‌شده‌ انسان در فضای داخلی، چه در دنیای فیزیکی و چه در دنیای مجازی مانند متاورس، شکل و عملکرد فضاهای داخلی اهمیت و ارزش بیشتری پیدا می‌کند. با درهم‌آمیختن خلاقیت و نوآوری، آینده‌پژوهی طراحی به قلمروهایی منعطف، هوشمند و پایدار تبدیل خواهند شد که آسایش و رفاه ساکنان را در دنیای در حال تحول ارتقا می‌بخشند.

تکامل فضاهای داخلی در گذر زمان

تحت‌تاثیر قرنطینه‌های مکرر که خاطره آن‌ها همچنان زنده است، شاهد بوده‌ایم که آزمایش فضاهای سیال، انعطاف‌پذیر و چندمنظوره، روندی است که چند سالی است با آن مواجه هستیم. آشفتگی و عدم اطمینانی که تجربه کرده‌ایم، اهمیت ساختمان‌هایی با درک و حساسیت فضایی را به ما نشان داد؛ ساختمان‌هایی که قادر به پیش‌بینی و پذیرش مسئولیت تاثیر خود بر ساکنانش هستند.
عواملی مانند جهت‌یابی، اندازه و توزیع اتاق‌ها، استفاده از نور طبیعی و تهویه و زیبایی کلی فضا، ضروری هستند. پیشرفت‌های تکنولوژی، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است و با رویکردهای جدید و نوآورانه در جهت کارایی و چرخش‌پذیری خانگی، طراحی داخلی سنتی را متحول کرده است. در این بخش، از طریق سه رویکرد مختلف عملکرد، زیبایی‌شناسی و انرژی پیش‌بینی می‌کنیم که از سال ۲۰۲۳، فضاهای داخلی چگونه تکامل خواهند یافت.

فضا و عملکرد: اقدامات کوچک برای زندگی بهتر

با تصور آینده‌ای پایدار و هوشمند، ترندهای فعلی با آینده‌پژوهی طراحی «چیدمان زنده» از طریق ایجاد فضاهای قابل‌تنظیم و تغییرپذیر دنبال می‌شوند که به چالش بهینه‌سازی و ارتقای استفاده از فضا پاسخ می‌دهند. برقراری ارتباط بین بخش‌های سنتی مجزا و بازی با چندین فضا در یک فضا، چیدمان‌های پویایی را امکان‌پذیر می‌سازد که بر اساس استراتژی کاربرمحور عمل می‌کنند.
از چیدمان‌های روزانه گرفته تا تغییر کاربری و به‌روزرسانی ساختمان‌های موجود، اقدامات ساده اما تاثیرگذار، می‌توانند تکامل فضاهای داخلی را با زندگی سازگار کنند، نه برعکس. در تکمیل این عملیات معماری، سازماندهی عناصر درون فضا برای تعیین جریان حرکت کلیدی است؛ جایی که مبلمان‌های یکپارچه و مستقل، متحدان طراحی ساختمان‌های با درک فضایی محسوب می‌شوند.
طبق گفته سازمان ملل متحد، بازسازی شیوه زندگی ساکنان شهری از طریق دیجیتالی‌شدن طراحی، «شامل نوآوری‌های مختلف فناوری هوشمند است که امکان محاسبات فراگیر (ادغام روان‌تر فناوری در زندگی ما، در هر زمان و هر مکان که مورد نیاز است)، جمع‌آوری داده‌های کلان، یادگیری ماشینی و تصمیم‌گیری خودکار را فراهم می‌کند». همه این موارد، به سیستم‌های آینده‌نگرانه‌ای مانند رباتیک، تکنیک‌های بصری، هوش مصنوعی و فرآیندهای خودکار ترجمه می‌شود که توانایی بهبود جنبه‌های مختلف رفاه جامعه را دارند.

چگونه ابزارهای مجازی در آینده نزدیک بر تکامل فضاهای داخلی روزمره ما تاثیر خواهند گذاشت؟

این اتفاق، حتی در حال حاضر نیز در حال رخ‌دادن است: پیشرفت‌های فناورانه مرتبط با پروژکتورهای هولوگرافیک، امکان تغییر تجربه فضایی هر محیطی را فراهم می‌سازد و سناریوهای قابل‌تغییری را به‌وجود می‌‌آورد که می‌توان آن‌ها را برای اهداف، موقعیت‌ها و کاربران مختلف سفارشی کرد.
با ادغام هوش مصنوعی در طراحی معماری، تصاویر با کمک به کاربران برای الهام‌گرفتن و تجسم مداخلات بالقوه در فضایی واقعی، یک گام به جلو برمی‌دارند. خانه هوشمند نیز از طرفی، با امکان استفاده کارآمد از منابع نور، به تغییر مجازی فضاها کمک می‌کند؛ برای مثال، اتاق‌های کوچک را بزرگ‌تر و بازتر جلوه می‌دهد.

همگرایی معماری و ابزار دیجیتال

همگون‌سازی این ابزارها در معماری با آینده‌پژوهی طراحی، به ما امکان می‌دهد آینده‌ای را تصور کنیم که در آن دیجیتالی‌شدن، طراحی را قادر می‌سازد تا با شرایط پویا و دائما در حال تغییر سازگار شود. بدین ترتیب، با روندهای جاری زندگی مانند حمایت از زندگی از راه دور از طریق چیدمان‌ها و عملکردهای قابل‌تغییر در طول روز، و طراحی فضاهای دگرگون‌کننده که قادر به تکامل (و رشد در طول زمان) بدون منسوخ‌شدن هستند، همبستگی معماری را با روندهای جاری زندگی ترویج می‌کند.

فضا و زیبایی‌شناسی: بازگشت نوستالژیک با رویکرد مدرن

پس از گذراندن سال‌هایی با تغییرات بی‌سابقه، اکنون خواسته‌های خود را در مورد چگونگی تکامل فضاهای داخلی به‌طور واضح بیان می‌کنیم: کاربردی، جذاب، آرام، با هویتی قدرتمند و در هماهنگی با فضای بیرونی. با تامل ترندهای زیبایی‌شناسی که در سال ۲۰۲۲ جایگاه خود را تثبیت کردند، شاهد قدردانی مجدد از «روستایی‌گرایی مدرن» و تمام مفاهیمی که با خود به همراه دارد، بودیم: سنت، بومی‌گرایی، غنای مواد، نور، چشم‌انداز و هر آنچه که باعث می‌شود احساس خوبی داشته باشیم و با محیط اطراف ارتباط برقرار کنیم.
فضای داخلی بی‌روح و بیش از حد مینیمالیستی، دیگر مطلوب نیست؛ همان‌طور که نیکوس سالینگاروس زمانی گفت: «ما از محیط‌هایی که معنایی به ما نمی‌دهند، دفع می‌شویم؛ چه به دلیل کمبود اطلاعات بصری و چه به دلیل ساختارمند نبودن اطلاعات موجود». در عوض، ما به بافت، رنگ و تزئینات اهمیت می‌دهیم و به سمت فضاهای شخصی‌سازی‌شده‌ای متمایل می‌شویم که سرزندگی، طبیعی بودن و گرما را در خود جای‌داده‌اند.

تجدید حیات روستایی‌گرایی در عصر نوآوری

از دیجیتالی‌شدن تا رباتیک، فناوری‌های جدید و آینده‌پژوهی طراحی به معماران این امکان را می‌دهند که با درنظرگرفتن الزامات مدرن، فضاهایی بامعنا طراحی کنند. مواد ارگانیک سنتی، به‌گونه‌ای به‌روزرسانی شده‌اند که عملکرد و پایداری را بهینه می‌سازند؛ بدون آن‌که استحکام، زیبایی طبیعی و ویژگی‌های ذاتی بیوفیلی (علاقه ذاتی انسان به طبیعت) خود را از دست بدهند.

بازگشت به مواد اصیل

سال ۲۰۲۲، سال نمونه‌های قابل‌توجهی از به‌کارگیری این رویکرد بود: استفاده از الوار چندلایه در ساختمان‌های بلندمرتبه و توسعه نوآورانه بامبو مهندسی‌شده برای سازه. همچنین، با کشف مجدد زیبایی چرخه طبیعی عمر مواد، حسی از روستایی‌گرایی بازآفرینی شد. فرقی نمی‌کند که مس مسطح، سنگ فرسوده، چوب خام باشد، یا حتی متریال‌های پیشرفته‌ای که ظاهر خود را در پاسخ به محرک‌های خارجی تغییر می‌دهند؛ مانند بتن خود ترمیم‌کننده یا شیشه ترموکرومیک.

با این پیشینه امیدوارکننده، آینده زیبایی‌شناسی در فضاهای داخلی چگونه خواهد بود؟

تکامل فضاهای داخلی، ماژولار، هوشمندتر و (به معنای واقعی کلمه) سبزتر خواهند شد. در این فضاها، طبیعت با فناوری ادغام شده و منابع به‌صورت کارآمد مصرف می‌شوند. ابزارهای واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، تجربیات فراگیرتری خلق می‌کنند؛ طراحی بیوفیلیک به سطوح زنده‌ای که گیاهان یا قارچ‌ها را پرورش می‌دهند و مواد قابل‌برنامه‌ریزی با الگوریتم‌های کامپیوتری برای برآوردن نیازهای کاربران اصلاح می‌شوند.
همراه با هوش مصنوعی، انقلاب داده‌ها بر تمام جنبه‌های طراحی حاکم خواهد شد و با کمک به معماران، آینده‌پژوهی طراحی در شناسایی و اندازه‌گیری ترندها و ترجیحات مصرف‌کننده برای ایجاد راه‌حل‌های طراحی شخصی‌سازی‌شده‌تر، شیوه کار معماران را متحول خواهد کرد.
اگر دنیایی را تصور کنیم که در آن این چشم‌اندازها شکل می‌گیرند، مفهوم زیبایی‌شناسی حتی ممکن است منسوخ شود؛ زیرا در نهایت، این طبیعت و فناوری هستند که نحوه به‌نظررسیدن و حس‌شدن فضاها و احساساتی که برمی‌انگیزند را تعریف می‌کنند.

فضا و انرژی: تامین کارآمد انرژی زندگی روزمره

نگاه‌کردن به ساختمان‌ها و تکامل فضاهای داخلی آن‌ها به‌عنوان موجودات زنده، مفهوم جدیدی نیست. بااین‌حال، در حال حاضر، چرخه‌پذیری، لایه‌ای از پیچیدگی و انسجام را به این مفهوم اضافه می‌کند. با یک سیستم متابولیک شهری چرخشی، منابع حفظ می‌شود و از طریق استفاده مجدد از مواد و انرژی، ضایعات به حداقل می‌رسد. در نتیجه، نیاز به استخراج مواد اولیه و تولید زباله کاهش می‌یابد. فضاهای داخلی، باید ضمن استفاده بهینه از انرژی مورد نیاز برای عملکرد، از اتلاف انرژی نیز جلوگیری کنند.
برخلاف گذشته، اکنون تولید انرژی به‌صورت غیرمتمرکز از طریق خورشید، باد، زمین و آب امکان‌پذیر است و به نیروگاه‌های بزرگ یا زیرساخت‌های عمومی نیاز ندارد. جنبشی به سمت خانه‌های خودکفا از نظر انرژی یا حتی ساختمان‌های خارج از شبکه برق وجود دارد که به‌عنوان اکوسیستم‌های مستقل، تمام نیازهای خود را تامین می‌کنند.

فراتر از صرف تولید: بهینه‌سازی مصرف انرژی برای ساختمان‌های سبزتر

اگرچه فناوری‌هایی مانند انرژی امواج هنوز چندان در دسترس نیستند، برخی از گزینه‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهند بود. این موارد، توربین‌های بادی کوچک‌مقیاس، سیستم‌های فتوولتائیک یا استفاده از گرمای هسته زمین برای تامین گرما و تولید الکتریسیته را شامل می‌شود.
اما، به همان اندازه که تولید انرژی مهم است، استفاده از آن به کارآمدترین و هوشمندانه‌ترین روش نیز اهمیت دارد. متابولیسم یک ساختمان را می‌توان به روش‌های مختلف بهینه کرد؛ از طریق استفاده از سیستم‌ها و لوازم کم‌مصرف، با مواد و طراحی پوسته مناسب، زیرساخت سبز و بهره‌گیری از منابع رایگان مانند نور طبیعی و تهویه. تمام این اقدامات، در مجموع مصرف انرژی ساختمان‌ها را کاهش می‌دهد و کیفیت هوای داخلی را بهبود می‌بخشد.

آمادگی برای آینده: فضاهای داخلی هوشمند و همگام با طبیعت

در سال‌های آینده، انتظار می‌رود که شهرها و تکامل فضاهای داخلی برای رویارویی با چالش‌های بزرگ آینده، یعنی تغییرات اجتماعی و بحران اقلیم، آماده شوند. چرخه‌پذیری که در تمام حوزه‌ها از محیط خانه تا ضوابط شهری به کار گرفته شود، مفهومی کلیدی برای آینده‌ای امیدوارکننده‌تر خواهد بود.
اگر در حال حاضر، روشنایی هوشمند یا دستیارهای دیجیتالی مانند الکسا افراد را شگفت‌زده نمی‌کنند، در آینده نزدیک باید شاهد ادغام رباتیک و اتوماسیون باشیم. فناوری‌های خانه هوشمند به همراه استفاده از اینترنت اشیا (IoT)، باید به‌عنوان تسهیل‌کننده اقتصاد چرخشی، استفاده بهتر از منابع و کاهش تاثیر زیست‌محیطی را به همراه داشته باشند. علاوه‌بر این، انتظار می‌رود رباتیک و اتوماسیون به‌طور گسترده‌تری در زندگی روزمره ادغام شوند و نه‌تنها شیوه زندگی، بلکه نحوه‌ی تعامل ما با محیط‌زیست را نیز متحول کنند.

جمع‌بندی

اگرچه برای درک محدودیت‌های هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین حوزه آینده‌پژوهی طراحی، احتیاج به زمان زیادی وجود دارد، این حوزه به‌سرعت در حال تکامل است و نوآوری‌های جدیدی به عرصه ظهور می‌رسد. تماشای چگونگی پیشرفت این حوزه در سال‌های آینده جذاب خواهد بود؛ اما تا آن زمان، یک نکته قطعی است: مطالعه، قدردانی و تفکر در مورد دنیای طبیعی همیشه اقدامی هوشمندانه و پرمعنا خواهد بود. آینده ما را هنوز نمی‌توان با قطعیت مطلق نوشت؛ اما، می‌توان انتظار داشت که سه کلمه در آن حضور داشته باشند: طبیعت، فناوری و رفاه.
منبع
https://www.archdaily.com/994807/future-proofing-design-how-interiors-will-evolve-in-2023-and-beyond