طراحی ویلا در استان گیلان و توجه به اقلیم معتدل و مرطوب آن

نویسنده : تحریریه آرل

تاریخ : چهارشنبه , ۱۴۰۲/۱۰/۰۶ ۱۹:۵۲

در طراحی ویلاهای مسکونی، اصول معماری هماهنگ با اقلیم و بوم هر منطقه به‌عنوان یک الگوی اساسی مورد توجه قرار می‌گیرند. این اقدام نه‌تنها به ایجاد راحتی در داخل ساختمان کمک می‌کند، بلکه باعث جلب توجه گردشگران و ساکنان محلی نیز می‌شود. در مناطقی مانند گیلان که با اقلیم معتدل و مرطوب رو‌به‌رو هستیم، تاثیر این طراحی هماهنگ بیشتر احساس خواهد شد. تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت مدنظرداشتن مسائل اقلیمی و بومی در طراحی ویلا در استان گیلان، افزایش حس آرامش و رضایت در فضای داخلی بسیار قابل توجه است.

مفهوم معماری بومی

معماری بومی به‌عنوان یک نوع میراث از گذشته و ارثی ارزشمند از نسل به نسل منتقل می‌شود. این معماری، نمایانگر فرهنگ و زندگی اجداد است که حتی آموزش خاصی نداشته‌اند، اما به طراحی و ساخت ساختمان‌های خود پرداخته‌اند. آنها با بهره‌گیری از الگوها و علائم، خانه‌هایی را شکل دادند که نه‌تنها به‌راحتی زندگی مردم کمک می‌کردند، بلکه ایالات جمعی زندگی روزمره را در آثار خود به تصویر می‌کشیدند.

اقلیم گیلان به چه صورت است؟

این منطقه با یک حصار بلند به نام کوه‌های البرز از باقی قسمت‌های کشور ایران جدا شده است و دامنه‌های شمالی کوه‌های البرز و سواحل جنوبی دریای خزر دارد. جلگه گیلان با دو بخش جلگه باریا شمالی و جلگه مرکزی، بین این دامنه‌ها قرار دارد و مساحت آن تقریبا ۱۴٬۷۱۱ کیلومتر مربع است. ارتفاع این منطقه از سطح دریا حدود منفی ۷ متر است و دمای متوسط در استان به حدود ۸.۱۵ درجه سانتیگراد می‌رسد.

طراحی ویلا در استان گیلان دارای جذابیت‌های خاص خود است. این ناحیه با ویژگی‌های جغرافیایی منحصربه‌فرد خود، اهمیت بسیاری دارد. با وجود ارتفاعات البرز که به‌عنوان یک حصار طبیعی عمل می‌کند، جلگه‌های باریا شمالی و جلگه مرکزی تنوع زیستی و اقلیمی خاصی دارند. این منطقه با ارتفاعات کم، مراتع سرسبز و درختان و آب‌وهوای بارانی، یک محیط زیست زیبا و دلنشین ایجاد کرده است.

در طول تاریخ، گیلان به‌عنوان یکی از نقاط دیدنی و گردشگری ایران محسوب می‌شود. آب‌وهوای معتدل و زیبایی‌های طبیعی باعث خواهد شد تا این منطقه مقصدی محبوب برای گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت باشد.

معماری جدیدی که در حال حاضر در گیلان اجرا می‌شود

در حال حاضر، معماری بومی و سنتی در این منطقه به ندرت دیده می‌شود و به جای آن، ساختمان‌هایی با استفاده از سازه‌های فلزی، بتنی، پوشش آجری و سقف‌های شیب‌دار با طرح‌هایی هنرمندانه به سبک اروپایی ساخته می‌شوند. طراحی ویلا در استان گیلان به‌منظور پاسخ به نیازهای خانواده‌ها طراحی می‌شوند، اما به جای ویژگی‌های پیشین بناها، ویژگی‌های خارجی اجتماعی را جایگزین کرده‌اند. این شیوه ساخت‌وساز موجب از دست‌رفتن هویت معماری بومی و عدم انطباق با محیط شده است.

یکی از پیامدهای این شیوه جدید معماری افزایش هزینه ساخت و استفاده از انرژی‌های غیرقابل تجدید است. عدم استفاده از مصالح بومی و بهره‌گیری از مواد خارجی، علاوه‌بر ایجاد هزینه بالا، نقض اصل پایداری محیطی را به همراه دارد. استفاده از منابع محلی و تجدیدپذیر به جای مصالح خارجی، نه‌تنها می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد، بلکه به حفظ محیط زیست نیز کمک کند.

برای حل این چالش‌ها، لازم است که در طراحی ویلا در استان گیلان و ساخت ساختمان‌ها به اصول معماری بومی و محیط‌زیستی توجه بیشتری وجود داشته باشد و از مصالح محلی و دردسترس استفاده شود.

اصول طراحی معماری در اقلیم‌ معتدل و مرطوب

در مناطق معتدل و مرطوب با بارندگی و رطوبت فراوان، طراحی و ساخت ویلا نیاز به توجه‌به ویژگی‌های خاص دارد تا با شرایط آب‌وهوایی منطقه هماهنگ شود و راحتی ساکنان را تضمین کند. ویژگی‌های معمول در این نوع ویلاها عبارتند از:

بام شیبدار

به‌دلیل بارش‌های رگباری زیاد در زمستان، برخی از ویلایی‌ها از بام‌های شیبدار بهره می‌برند تا بتوانند بهترین استفاده را از باران کند و از خطر سیلاب جلوگیری به‌عمل آورد.

ایوان جانمایی

ایوان‌ها در اطراف ویلا به‌عنوان فضاهای جلوگیری از نفوذ باران و فضاهایی برای استراحت در فصول گرم به‌کار می‌روند.

طراحی ویلا در استان گیلان: شکل برونگرا

ویلایی‌ها به شکل برونگرا طراحی می‌شوند تا بهترین استفاده از نور طبیعی و تهویه مناسب را داشته باشند.

عدم وجود زیرزمین

به‌دلیل رطوبت زیاد، اکثر ویلایی‌ها زیرزمین ندارند تا از مشکلات ناشی از رطوبت جلوگیری شود.

کف طبقه همکف بالاتر از سطح زمین

برای جلوگیری از ورود رطوبت به داخل ساختمان و استفاده از جریان باد، کف طبقه همکف از سطح زمین بالاتر قرار می‌گیرد.

تهویه دو طرفه هوا

با توجه‌به رطوبت محیط، از تهویه دو طرفه هوا برای جریان هوای تازه و تهویه مناسب استفاده می‌شود.

طراحی ویلا در استان گیلان: پوشش گیاهی وسیع

اطراف ویلا‌ها معمولا دارای فضاهای سبز و پوشش گیاهی وسیع هستند که علاوه‌بر زیبایی، به حفظ تازگی هوا نیز کمک می‌کند.

نکات مهمی که در طراحی ویلا در استان گیلان باید رعایت کنیم

در مناطق معتدل و مرطوب مانند گیلان، قرار دادن خانه ویلایی بر روی بلندی مسئولیت مهمی را در جلوگیری از ورود رطوبت به داخل ساختمان برعهده دارد. برای این مناطق، دو روش رایج و کارآمد برای جلوگیری از اثرات رطوبت زمین به کف خانه ویلایی وجود دارد.

یک روش استفاده از کف کرسی با سنگ‌های مستحکم خواهد بود که مانع از نفوذ رطوبت می‌شود. روش دیگر استفاده از پیلوت یا ستون‌های بلند زیر خانه ویلایی است تا ویلا بالاتر از زمین قرار گیرد و باد از زیر ساختمان جریان داشته باشد.

ایمنی اتاق‌ها

به‌منظور افزایش ایمنی اتاق‌ها، طراحی ایوان‌ها در اطراف ویلا مهم است. این ایوان‌ها سقفی مقاوم به باران دارند که از برخورد باران با دیوارها جلوگیری به‌عمل می‌آورند و اتاق‌ها را در معرض رطوبت شدید حفظ می‌کنند. استفاده از سایبان‌ها به وسیله سقف ایوان‌ها می‌تواند پنجره‌ها را از باران محافظت کند و در فصل تابستان، با باز کردن پنجره‌ها، رطوبت داخل ویلا را به بیرون انتقال دهد. این سبک را در اغلب موارد در طراحی ویلا در استان گیلان خواهید دید.

به‌علاوه، ایوان‌ها در فصل تابستان فضایی مناسب برای دورهمی‌های خانوادگی فراهم می‌کنند. استفاده از سایبان‌ها برای پنجره‌ها و باز کردن پنجره‌ها در تابستان، جریان هوای طبیعی را افزایش می‌دهد و رطوبت داخلی را به حداقل می‌رساند. این اقدامات باعث بهبود کیفیت زندگی در ویلا و ایجاد یک محیط زیبا و سالم می‌شوند.

نوع مصالح

در این اقلیم معتدل و مرطوب، انتخاب مصالح مناسب در ساخت ویلا بسیار حائز اهمیت است. با توجه‌به اختلاف دمای کم در شبانه‌روز، مصالح با ضخامت کم و سبک مورد توجه قرار می‌گیرند. استفاده از مصالح سبک این امکان را فراهم می‌کند که رطوبت به‌راحتی عبور کرده و بنا در مقابل باد و آفتاب مقاومت کند. برای دیوارهای ویلا، مصالح سبک با ضخامت کم بهترین انتخاب هستند.

هنگام طراحی ویلا در استان گیلان در بخش نما، به‌دلیل فرسایش و زنگ‌زدن سریع فلزات، بیشتر از سازه‌های بتنی استفاده می‌شود. این اقدام به تقویت ساختمان در برابر شرایط آب‌وهوایی معتدل و مرطوب کمک می‌کند. در این نواحی حاصلخیز با وجود جنگل‌ها و کشتزارها، مصالح نباتی نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند.

چوب از مصالح اصلی جهت سازه و پوشش بناها بهره‌مند است. از چوب‌های نرم و سخت برای بخش‌های مختلف ساختمان، مانند زیرسازی و ستون‌های نما، استفاده می‌شود.

زمان بریدن چوب مهم است!

تاکید بر زمان بریدن چوب در زمستان و پاییز نشان از اهمیت زمان‌بندی در انتخاب مصالح دارد. این اقدام موجب افزایش مقاومت چوب در مقابل رطوبت و موریانه خواهد شد.

مصالح سنگی

استفاده از مصالح نوع سنگی نیز در کنار ویلاهای چوبی متداول است؛ مانند سنگ، سفال و خشت که به‌عنوان اجزای مکمل ویلا به‌کار می‌روند. در این اقلیم، گاها برای اتصال اجزا از طناب‌های گیاهی مانند وریس و کتوس به جای سیم و میخ‌های فلزی استفاده می‌شود. این طناب‌ها باعث ایجاد اتصالات محکم و در عین حال زیبا خواهند شد.

زاویه تابش خورشید

در طراحی ویلا در استان گیلان در اقلیم معتدل و مرطوب، یکی از عوامل اساسی که تاثیر بسزایی در ایجاد راحتی و نورپردازی مناسب دارد، زاویه تابش نور خورشید است. اگر زاویه تابش نور به‌طور مناسب درنظر گرفته شود، ویلا به‌طور موثرتری از نور خورشید بهره می‌برد.

این موضوع به تاثیر فصول مختلف سال و شرایط اقلیمی منطقه بستگی دارد. در فصل زمستان، گرمای نور خورشید می‌تواند فضای ویلا را داغ و دلپذیر کند، اما در تابستان به‌دلیل گرمای زیاد، احتمال دارد زندگی در ویلا دشوار شود.

اتاق خواب و سالن پذیرایی: نیازمند نور خورشید

در نتیجه، در طراحی ویلا در استان گیلان باید محیط‌هایی که به نور خورشید بیشتری نیاز دارند را به سمت جنوب ویلا قرار داد تا در طول روز از نور فراوان بهره‌مند شوند. به‌عنوان مثال، سالن و پذیرایی را می‌توان در جنوب ویلا قرار داد تا از نور خورشید حداکثر بهره‌وری را داشته باشند. اتاق‌های خواب نیز در معرض نور قرار می‌گیرند تا از نشاط صبحگاهی بهره‌مند شوند.

آشپزخانه و سرویس‌ها: به تابش مستقیم نیازی ندارند

از طرف دیگر، فضاهایی مانند آشپزخانه و سرویس‌ها را بهتر است درمعرض تابش نور خورشید قرار نداد تا از افزایش گرما در این فضاها جلوگیری شود. این رویکرد، با بهره‌گیری از زاویه تابش نور خورشید مناسب، به ایجاد یک محیط زندگی شاداب و مطبوع در ویلا کمک می‌کند.

اجرای ویلا در گیلان باید با نظارت صحیح انجام شود

در فرآیند طراحی ویلا در استان گیلان ساخت آنها، حائز اهمیت است که تمامی مراحل توسعه و ساخت تحت نظر یک مهندس ناظر متخصص قرار گیرد. تشکیل یک تیم عملیاتی با تخصص و مهارت‌های لازم نیز امری ضروری است. در مرحله ساخت دیوار ویلا، استفاده از آجر و بلوک به‌عنوان مصالح سازه می‌تواند ساختمان را به نحوی محکم کند که مقاومت و استحکام مناسبی در برابر فشارها و نیروهای خارجی داشته باشد.

اعمال لایه‌های شبکه‌های سیمی بتن نیز به‌منظور افزایش استحکام و مقاومت در برابر زلزله و سیل، مقاومت در برابر نفوذ صدا و رطوبت به داخل ویلا توصیه می‌شود. استفاده از عایق‌های رطوبتی و صوتی نیز جلوی نفوذ رطوبت و حفظ کیفیت آکوستیک داخل فضاهای ویلا را تضمین می‌کند.

این تدابیر علاوه‌بر بهبود کیفیت ساختمان، مقاومت بیشتری در برابر ترک‌های دیوارها ایجاد می‌کند. اما یک نکته حیاتی این است که تمامی این مراحل و کارها تحت نظر یک مهندس ناظر با تجربه و تخصص صورت گیرد. این کار باعث می‌شود تا اطمینان به‌دست آید که هر مرحله به درستی انجام شده است و ساخت ویلا با استانداردهای لازم هماهنگ باشد.

عناصر اصلی طراحی ویلا در استان گیلان

در طراحی ویلا در استان گیلان، توجه‌به سه نوع فضای مختلف از نظر حیاط، فضای داخلی و فضای نیمه‌محصور کنترل‌شده یا ایوان امری حیاتی است. اگرچه در صورت استفاده از سیستم‌های سرمایش مکانیکی، پلان ساختمان باید متراکم و فشرده باشد، اما اگر کوران‌ها در فضاهای داخلی نیز به‌کار گرفته شوند، پلان باید گسترده و باز طراحی شود.

در صورت اعتماد به کوران‌ها...

در صورت اعتماد به کوران‌ها برای جریان هوا، پلان باید گسترده و باز باشد و فضاهای داخلی نیز یکپارچه طراحی شوند. پنجره‌ها باید بزرگ و قابلیت باز شدن داشته باشند تا جریان هوا در داخل فضا تسهیل یابد.

ایوان بادگیر

یکی از طراحی‌های کارآمد برای ترکیب جریان هوا در فضاهای داخلی و محافظت از آنها در مقابل بادهای همراه با باران، سرسرای بادگیر است. این سرسرا، یک راهروی میانی سرپوشیده با عرض حدود دو تا سه متر است که در سرتاسر پلان قرار دارد. این ایوان حتی در شرایط کم باد یا در زمان باد و باران، جریان هوای مطلوبی ایجاد می‌کند.

سرسرای بادگیر می‌تواند شبکه‌های بازشو داشته باشد که با بسته‌شدن، از نفوذ باران به داخل جلوگیری کنند و در عین‌حال امکان جریان هوا در داخل فضا را فراهم سازند. این اقدامات، نه‌تنها از نظر زیبایی ویلا بلکه از نظر راحتی و سلامتی ساکنان نیز بسیار حائز اهمیت هستند.

جمع‌بندی

با پیشرفت علم و تکنولوژی، انسان‌ها توانسته‌اند ویلاهایی را با طراحی هوشمندانه و مصالح پیشرفته برای مناطق با اقلیم معتدل و مرطوب مانند گیلان ایجاد کنند. با وجود چالش‌های طبیعی مانند طوفان و سیل، طراحی ویلا در استان گیلان به یک وظیفه دشوار تبدیل شده است و باید از تخصص یک طراح ماهر در این زمینه استفاده شود. طراحی مناسب با استفاده از فناوری مدرن و مصالح با کیفیت، امکان فراهم آوردن بستری آرامش‌بخش برای ساکنان ویلا را فراهم می‌کند.