۰۲۱-۲۲۹۰۱۹۰۵-۶

نویسنده : منیژه قاضیا
تاریخ : دوشنبه , ۱۳۹۸/۱۲/۲۶ ۱۰:۴۷
پروژه فکری چیست؟
تحریریه معماری آرل
آنچه در این بخش از یادداشت حاضر بدان می پردازیم ماهیت پروژه فکری و ارتباط آن با معماری است. در واقع پرسش اصلی این است که پروژه فکری چیست و اساساً چه ارتباطی با معمار دارد؟
در پاسخ به چیستی پروژه فکری از مثالی ساده بهره می گیریم: فرض کنید فردی که حرفه معماری را دنبال می کند در آتلیه طراحی خود حضور دارد. کارفرمایی به او مراجعه می کند تا سفارش طراحی فضایی در بستر معین و با عملکرد مشخص را به او بدهد. قبل از مراجعه کارفرما، معمار می تواند هیچ دغدغه ذهنی نداشته باشد و یا در مقابل پرسشی را دنبال کند که ذهن او بدان گرفتار شده و در صدد یافتن پاسخ است. بنابراین پروژه فکری برای هر معمار به مثابه پرسشی است که آن را در حرفه خود دنبال می کند و به طور مداوم در حال شرح و بسط این چالش و آزمودن آن در پروژه های طراحی خویش است. در واقع، هنگامی که کارفرما طراحی پروژه ای را به معمار می سپارد فرصتی فراهم  می شود تا او ضمن برآوردن خواسته های کارفرما پرسش خود را دنبال کند و یا به تعبیری با آن زندگی کند و آن را عمیقاً بررسی کند.

بدین ترتیب معمار با توجه به شکاف های موجود در موضوعات و حوزه های گوناگون معماری، پرسشی را مطرح می کند و آن را به عنوان دغدغه ذهنی خود در نوشته ها ، مقالات و پروژه های طراحی خود به طور مداوم اتود می زند. بنابراین یک معمار می تواند چندین پروژه طراحی را در کارنامه داشته باشد که ماهیت همگی تلاشی در پاسخ به یک پروژه فکری است و در فرم ها و با عملکردهای مختلف بروز یافته است. به عبارت دیگر آثار یک معمار قطعاتی از اندیشه او است که هر یک به نوعی نتیجه آزمایش و ارزیابی پروژه فکری در شرایط متفاوت است.

و اما آیا یک معمار که معمولاً به کار طراحی فضا مشغول است می تواند یک پروژه فکری داشته باشد؟ در پاسخ به این پرسش می توان چنین بیان کرد که اگر معماری شبیه به ساختمان سازی یعنی فرایندی مشخص و دارای جواب روشن بود و همچنین اگر معمار صرفاً به بازتولید آن جواب مشغول بود می توانستیم به راحتی بگوییم که پروژه فکری ارتباطی با معماری ندارد. در این صورت معماری تنها با اثرپذیری از چندین عامل مانند بستر پروژه، عملکرد، ضوابط، شرایط، مصالح و تکنولوژی موجود پیش می رفت و فرایند طراحی عاری از فراز و فرودهایی بود که اکنون شاهد هستیم. بدین ترتیب پروژه طراحی مسئله بسته ای بود که تنها با هماهنگ کردن و کنار هم قرار دادن چند عامل به نتیجه می رسید اما واقعیت امر آن چنان که تاریخ معماری به ما نشان می دهد فراتر است و ما در عمل می بینیم که معماری سوار بر موج تحولات و دگرگونی های جامعه از عوامل گوناگونی تأثیر می گیرد. بر این مبنا، معماری بی ارتباط با تفکر نیست اما آنچه معمولاً مورد بحث واقع می شود رویکرد معماران در این زمینه است. وقتی از اندیشیدن و تفکر در معماری صحبت می شود برخی چنین تصور می کنند که فلسفه مظهر تفکر در معماری است و بایستی با همه لایه هایش در معماری ورود کند. این موضوع به عنوان رویکرد برخی از معماران مطرح است اما تنها رویکرد نیست؛ چرا که تفکر می تواند در ابعاد و زوایای مختلف با معماری پیوند یابد.

آنچه از مطالعه تاریخ تحولات معماری در اعصار گوناگون به دست می آید نشانگر آن است که معماری تنها به اثرپذیری از فرهنگ، سنت، طبیعت، فناوری و ... خلاصه نمی شود بلکه این آرمان های فکری است که سبب وقوع دگرگونی ها می شود. به طور مثال، پیشرفت های تکنولوژی معماری را جلو نمی برد بلکه فقط سیستم های ساخت را جلو می برد و همان معماری با روش های نوین ساخته و پرداخته می شود و سرانجام عینیت می یابد. اما کارِ فکری، معماری را جلو می برد. این پرسش که« در زمان من معماری باید چگونه باشد؟» سبب پیشرفت معماری می شود و بر همین اساس است که معماری همگام با تغییر در سبک تفکر بشر تغییر می کند.

بررسی پروژه فکری چند تن از معماران برجسته  


یکی از معمارانی که همواره پروژه فکری خود را دنبال کرد و به ما نشان داد چگونه می شود معمار قبل از آن که کارفرمایی به او رجوع کند معمار باشد؛ لکوربوزیه است.
لوکوربوزیه در حالی که احساس کرد معماری موجود در زمان او همچنان دارای شکاف است؛ پرسشی را مطرح کرد: «معماری در زمان من چگونه باید باشد؟» او در ادامه سعی کرد تا پروژه فکری خود را پیگیری کند. در این راستا مجموعه مقالات خود را در کتاب «به سوی یک معماری» به چاپ رساند و بعدها با طراحی ویلا ساوا نمادی از اندیشه خود را ارائه کرد. بدین ترتیب لکوربوزیه پروژه فکری خود را در آثارش شرح و بسط داد و همواره آن را در طرح های خود وسعت بخشید.

پیتر آیزنمن در میان تمام کسانی که اندیشه « معماری چه چیزی می تواند باشد؟» را دنبال می کردند در یک مقاله معروف به نام «پساعملکردگرایی» به این فکر کرد که « چگونه می شود از ارزش های عملکردگرایی معماری مدرن عبور کرد؟» آیزنمن جستجو برای تولید یک فرم غیر عملکردگرا را شروع کرد و این موضوع را به عنوان یک تنش فکری در پروژه های خود پی گرفت.


رم کولهاس
رم کولهاس یکی از پیشگامان دنیای معماری چنین اندیشید که چندان نمی توان پایبند به فرم بود. بنابراین چالش تازه ای را مطرح ساخت. او در زمان تحصیل خود از دیوار برلین دیدن کرد و چنین برداشت نمود که این دیوار فراتر از فرم دیوارگونه خود، انباشتی از نیروهای اجتماعی-سیاسی است که در این منطقه متمرکز شده است. لذا پرسش کولهاس آن بود که «معماری چطور می تواند در مناسبات اجتماعی شرکت کند؟ و چطور می تواند در روابط سیاسی نقش تعیین کننده داشته باشد؟»


پیتر زومتور
پیتر زومتور که عمدتاً دیدگاه متفاوتی را دنبال می کند نیز پروژه فکری دارد. او در بند معماری به مثابه تصویر نیست و سعی دارد همه حواس مخاطب را درگیر کند. زومتور در میان مجادله ای که بر سر فرم، عملکرد، برنامه های اجتماعی و ... وجود دارد مادّیت معماری را به چالش کشید. وی بر این باور است که اکنون معماری در جایگاه عاملی که با زندگی بشر درآمیخته، فراموش شده است لذا دغدغه خود را احیای آن دانست. پرسش زومتور که در حقیقت پروژه فکری او محسوب می شود این است: «چطور مادیت را به معماری برگردانم؟ چطور شاعرانگی را برگردانم؟» این پرسش در تضاد با موج پروژه های فکری دیگر، نمایانگر وجود گوناگونی و تنوع در پروژه های فکری معماران است. با این وجود زومتور در تلاش است تا چالش ذهن خود را پیش ببرد و به پاسخ های مطلوب دست یابد.


ادامه دارد...


تحریریه معماری آرل
گرداورنده : منیژه قاضیا
منبع: برگرفته از سخنرانی "محمد یاسر موسی پور" دانش آموخته دکتری معماری از دانشگاه شهید بهشتی


تعداد بازدید : ۳۱۲۳
نسخه چاپی :  
ارسال نظرات

نظر شما :

مطالب مشابه
معماری ذاتی یا معماری اکتسابی؟ شناخت روند آموزش معماری و خلاقیت

معماری ذاتی یا معماری اکتسابی؟ شناخت روند آموزش معماری و خلاقیت

ماکسول (Maxwell) موتور رندر قدرتمند 3Ds MAX

ماکسول (Maxwell) موتور رندر قدرتمند 3Ds MAX

شما چطور هزینه های دوران تحصیل در رشته معماری را تأمین کردید؟

شما چطور هزینه های دوران تحصیل در رشته معماری را تأمین کردید؟

رنگ و پوشش رنگ در طراحی داخلی

رنگ و پوشش رنگ در طراحی داخلی

بازنمایی هویت های پست مدرن در فضاهای مسکونی شهر با تاکید بر شهر های ایران (2)

بازنمایی هویت های پست مدرن در فضاهای مسکونی شهر با تاکید بر شهر های ایران (2)

مقایسه سبک های مدرن و پست مدرن در معماری- قسمت دوم

مقایسه سبک های مدرن و پست مدرن در معماری- قسمت دوم

مشاوره معماری

برای داشتن فضای کارآمد و زیبا می توانید از مشاوره متخصصین آرل بهرمند شوید

02122901905
مهندسین مشاور معماری
کاردستی با وسایل دور ریختنی
شرکت طراحی دکوراسیون اداری 
طراحی و اجرای فروشگاه زنجیره ای

عضویت در گروه معماران آرل

بعد از ثبت ایمیل ، حتما از طریق لینک فعال سازی ، عضویت خود را فعال کنید.


طراحی و ساخت ویلا
بازسازی ساختمان
اخذ تاییدیه کمیته نما 
طراحی داخلی مطب
تماس با گروه معماران آرل
: تهران ، نیاوران، سه راه یاسر،ساختمان آوا 2،
پلاک 250، طبقه 3، واحد 34
تلفن  :  ۶-۲۲۹۰۱۹۰۵-۰۲۱ 
فکس :    ۲۲۹۰۱۹۰۷-۰۲۱
ایمیل: info@arel.ir