نقد معماری

چرا معماران می نویسند؟ چرا لوکوربوزیه در فرم اداره مهاجرت فرانسه، خود را نویسنده معرفی کرد؟ چرا رافائل مونئو، که در مدرسه ی طراحی هاروارد به تحلیل آثار هشت معمار معاصر پرداخته، سخنان خود را در قالب کتابی در دسترس دانشجویان قرار داده است؟ برای معماران چه اهمیتی دارد که نقد آثار شاخص معماری معاصر دنیا را مطالعه نمایند؟ آیا دیدن تصاویر پروژه های ساخته شده/ نشده ی معماری برای معماران کافی نیست، تا از آن پروژه ها تاثیر بگیرند و آثار خود را طراحی کنند؟ در ادامه با آرل همراه باشید.....

این کتاب سومین جلد از مجموعه کتاب های منتشر شده از انتشارات  Design Reader است  که توسط متفکرین پیشگام در حوزه های معماری و نظریه زیبایی شناسی پدید آمده و به موضوعاتی  میان رشته ای همچون کاربرد  و اشتراکات علوم زیست شناسی، جامعه شناسی ،فلسفه و عصب شناسی با معماری می پردازد.
آنطور که پروفسور یوهانی پالاسما می گوید: معماری معاصر اغلب به سردی عاطفی ،ایجاد محدودیت در حس زیبایی شناسی و فاصله داشتن از زندگی متهم بوده است دلیل این انتقاد، از درگیری ما معماران با نگرش های فرمالیستی سرچشمه میگیرد در حالی که بهتر است خود را مشغول هماهنگ کردن ساختمان هایمان با واقعیت های زندگی و ذهن انسان نماییم با صداقت تمام به این سوال بیاندیشید آیا ما معمولا خانه های خود را بر اساس معیارهای کاربردی و زیبایی شناسی طراحی میکنیم یا اینکه آن ها را به عنوان زمینه ها و پیش زمینه هایی می سازیم که نمایانگر تجربه های کسب شده از موقعیت های زندگی باشد؟
هدف از ترجمه این کتاب اشاعه فرهنگ نوین میان رشته ای و اهمیت و ضرورت چنین نگرشی در دنیای معماری امروزیست که جای خالی آن به شدت  حس می شود و با کمک آن میتوان رویکردی تلفیقی نسبت به روند طراحی ، انتخاب مصالح، فرم ساختمان و غیره پیدا نمود. با مشخصات این کتاب با آرل همراه باشید....

تفکر انتقادی چیست؟ تفکر انتقادی به توانایی آنالیز اطلاعات بطور عینی و تصمیم گیری و داوری دلایل موجود اشاره دارد که شامل ارزیابی منابع ، از جمله داده ها ، حقایق ، پدیده های قابل مشاهده و یافته های تحقیق است.
منتقدان حرفه ای می توانند نتیجه گیری منطقی را از مجموعه اطلاعات بدست آورند و برای حل مشکلات و یا تصمیم گیری بین جزئیات مفید و یا کمتر مفید تفاوت قائل شوند.
چرا کارفرمایان مهارت های تفکر انتقادی را در معماری ارزشیابی می کنند؟ برای اطلاعات بیشتر و مهارت های لازم برای نقد معماری با آرل در ادامه همراه باشید.....

تحریریه معماری آرل

معماری لزوما یک رشته هنری پر زرق و برق  نیست، پُلی است که دانش مهندسی، دیزاین و علوم‌اجتماعی را بهم گره می‌زند. از این رو، محصولی که طراح از خود به جای می‌گذارد نه تنها پیش از نقد با وجدان درونی معمار بهتر است سنجیده شود، که نیاز به تحلیل و ارزیابی نیز دارد. معماری، در اصل راه‌حل یافتن برای فضایی است که در اختیار یک آرشیتکت قرار می گیرد، گاهی مهم است که “راه حل ارائه شده” نقد و موشکافی شود خاصه اگر پای بهداشت روان و جسم مردمی در میان باشد که قرار است استفاده کننده از آن فضا باشند.

نقد معماری کاری واقعاً پیچیده ،چالش برانگیز و دشوار است، زیرا هر مطلب می تواند از جنبه های بسیاری مورد بررسی قرار گیرد ضمن اینکه معیارهای ثابتی برای تشخیص خوبی و بدی وجود ندارد به عنوان مثال مسائل مربوط به زیبایی شناسی کمی پیچیده است آنچه ممکن است برای کسی زیبا باشد ممکن است برای شخص دیگری خلاف این موضوع به نظر برسد. بنابراین ، تبدیل شدن به یک منتقد مؤثر در معماری، طیف گسترده ای از خصوصیات را می طلبد که شامل دانش گسترده ، سالها تجربه، قدرت اقناع، مهارت های عالی شناختی، فنی و مهارتهای بین فردی، صبر زیاد، تشنگی به آگاهی و منطق در استدلال ها است.در ادامه با آرل با بررسی برخی از مهارت ها و خصوصیات لازم منتقدین که برای ایفای نقش به سازنده ترین شیوه نیاز است همراه باشید...

موضوع اصلی کتاب نقد و نظریه آرکیگرم؛ معماری بدون معماری، مجلات،طرحواره ها، نمایشگاهها و آموزه های تدریس شده ی آرکیگرم است که در دهه ی 1960 پیوند میان تخیل و تکنولوژی را برقرار کردند. کتاب حاضر اولین کتاب جامع و تاریخی است که درباره ی گروه آرکیگرم نوشته شده و بیان می کند که چگونه این گروه تجهیزات زندگی را جایگزین ساختمان سازی کردند و شهرهایی را ترسیم نمودند که راه می روند و خانه هایی را طرح زدند که همچون لباس پوشیده می شوند؛ و همین تخیلات دلیل بر آن شد تا از ساختن بازمانند و "معماری بدون معماری" را رقم زنند و برای ثبت و معرفی ایده های خود از قانون پیوند واژه ها سرکشــی کنند و الفاظی عجیب را به کار برند؛ که تمامی اینها بر جذابیت این کتاب می افزاید.  با اطلاعات بیشتر و فهرست این کتاب با آرل همراه باشید......

نگاه به زندگی به مثابه بازی برآمده از نگاه فازی است: نگاهی که معتقد به طیف گرایی در برخورد با پدیده ها است و از نگاه دوگانه ی سیاه و سفید افلاطونی فاصله میگیرد. در بازی میتوان به پدیده ها به طور غیرخطی نگریست از میانه آغاز نمود و به پایانی نرسید.
کتاب حاضر، حاصل نگاه بازی گوشانه و پست‌مدرن به نقد معماری است، نگاهی که می‌خواهد ساختارهای خطی اندیشه را در این حوزه به چالش بکشد؛ می‌خواهد بر پایه اندیشه‌های «ژیل دلوز» سلسله‌مراتب عمودی را در موضوع نقد، بر هم زند تا رویکردی افقی برای نقد معماری پیشنهاد دهد. در این کتاب رویکرد سنتی نقد دود می‌شود و به هوا می‌رود و نقد به‌مثابه «هم خوب، هم بد»، «خوب  ِ  بد» یا «بد ِ خوب» وارد بازی می‌شود. این کتاب مشتمل بر مقالاتی درباره نقد معماری است. که خواندن آن به معماران توصیه می شود.

"در زندگی زخمهایی هست که مثل خوره روح را آهسته در انزوا میخورد و می تراشد.
این دردها را نمی شود به کسی اظهار کرد، چون عموما عادت دارند که این دردهای باورنکردنی را جزو اتفاقات و پیشآمدهای نادر و عجیب بشمارند و اگر کسی بگوید یا بنویسد، مردم بر سبیل عقاید جاری و عقاید خودشان سعی می کنند آن را با لبخند شکاك و تمسخرآمیز تلقی بکنند – زیرا بشر هنوز چاره و دوائی برایش پیدا نکرده و تنها داروی آن فراموشی بتوسط شراب و خواب مصنوعی بوسیله افیون و مواد مخدره است. ولی افسوس که تاثیر اینگونه داروها موقت است و بجای تسکین پس از مدتی بر شدت درد می افزاید." (بوف کور، صادق هدایت)

گالیله را تفتیش عقاید کردند؛ نه به خاطر اشتباه بودن عقایدش، بلکه تفکر همه ‌گیر در آن زمان، عدم حرکت زمین به دور خورشید بود. (در هفتاد و دومین سال زندگی در مقابل شما به ‌زانو در آمده ‌ام؛ در حالی ‌که کتاب مقدس را پیش چشم دارم و با دستهای خود لمس می ‌کنم، توبه می ‌کنم و ادعای واهی حرکت زمین را انکار کرده، آنرا منفور و مطرود می دانم). این متن توبه ‌نامه او بعد از تفتیش عقاید است؛ آن را پذیرفت و در آخر، هنگام خروج از دادگاه و در خفای خود در حالی‌که به زمین خیره شده بود، رو به زمین گفت، می دانم که تو حرکت می‌کنی! هیچگاه مدارک دانشگاهی دلیل بر آگاهی و آگاهی دلیل بر علم  فرد نیست.

پیشنهاد می‌کنم وقتی اثری معماری را نقد می‌کنیم، بیشتر از خود اثر، روی تولید شدن آن متمرکز شویم. با چنین روشی، نقدِ اثری چون «پردیس سینمایی ملت» آسان نخواهد بود؛ رضا دانشمیر ضمن دفاع جانانه از اثر خود، شدیدا به محدودیت «آمیب‌شکل» زمین طراحی و همچنین بلاتکلیفی کارفرما در کاربری نهایی این ساختمان (مجتمع فرهنگی یا پردیس سینمایی) و مواردی از این قبیل اشاره می‌کند؛ گویی تمام سعی‌اش را می‌کند تا بگوید «معایبِ این اثر، آنِ من نیست! قرار نبود طرحم اینطوری شود. کار دیگران است!»

احتمالاً برای شما هم پیش آمده که وقتی کامنت‌های زیر یک پست انتقادی اینستاگرامی راجع به معماری را در صفحه‌های وطنی می‌خوانید، به نظراتی از این قبیل برخورد کنید: «مگه خودت چی کار کردی؟» «مگه تو چی ساختی تا حالا؟» «تا حالا یه دسشویی هم ساختی؟» «اگه راس می‌گی خودت بهترشو بساز» و ده‌ها نظر که شبیه این‌ها هستند. تازه اگر بخواهند سواد خودشان را به رخ بکشند، این جمله را به صورتی دیگر از زبان یک معمار بسیار معتبر، یعنی لو‌کوربوزیه تکرار می‌کنند: «من کشیدن را به حرف زدن ترجیح می‌دهم، چون کشیدن سریع‌تر است و راه کم‌تری برای دروغ گفتن باز می‌گذارد».  البته الان کار به جایی رسیده که در بسیاری از مواقع متأسفانه این نظرات و گزاره‌ها را از زبان استادان و متخصصان آکادمیک معماری هم می‌شنویم. اگر بخواهیم جانِ کلام این‌طور نظرها را خلاصه کنیم، این است: «برای اینکه بتوانی در یک حوزه‌ی تخصصی نقد کنی، باید در آن حوزه‌ی تخصصی خودت سابقه‌ی تجربه‌ی کار عملی داشته باشی». در ادامه‌ی این مطلب توضیح می‌دهم که چرا این نظر و دیدگاه به شدت اشتباه است و نباید ما را فریب بدهد. در حقیقت ما با یک مغلطه‌ی فاحش سر و کار داریم.

ارادی یا غیرارادی، تهران وارد موجی از ساخت و سازهای نوین و مفهومی شده که بعضاً می توان غنا، پختگی، نوآوری و خلاقیت را در آنها مشاهده کرد. اما در این بین پروژه هایی هم وجود دارند که نقش یک ایده مفهومی را بازی می کنند و صرفاً تمثیلی از یک برنامه فکر شده هستند. در این بین نما و کالبد آپارتمان مسکونی سایه پود، بخشی از همین مثال ها به شمار می رود. طرحی که به نظر می آید به گذشته و تغییرات روز فکر کرده، اما اینطور نیست. در روند طراحی پروژه به معماری ایرانی فکر شده، اما به درستی حل نشده و به مانند یک معادله ای پیچیده می ماند که اول از بدست آوردن جواب بازمانده و به پایانی سریع بسنده کرده است. 
با آرل در ادامه همراه باشید...

برای دانشجویان تازه نفس "هیئت جوری"، "خلاصه بازبینی"، "کرکسیون" یا همان معیار سنجی به عنوان یک برنامه روتین در زمان انجام پروژه های معماری، موارد باشکوهی محسوب نمی شوند. این جلسات بیشتر به یک سرود مرگبار شباهت دارند تا یک جلسه نقد عادی. همانطور که این مفهوم بواسطه کاترین آنتونی به "هیئت جوری در محاکمه" تعبیر شده دارای مفاهیم گسترده ای می باشد. در ادامه یک لیست ساده از باید و نبایدهای معماری برای شما منتشر کردیم که بتواند به شما در طول روند این پروسه کمک کند.
با آرل در ادامه همراه باشید...

بیارکه اینگلس از آرزوی خود برای جایگزینی میراث "جعبه ی خسته کننده" ی مدرنیسم با انواع جدید معماری محلی در مقاله ای در موزه ی هنر کلان شهر نیویورک صحبت کرد. معمار مؤسس شرکت معماری دانمارکی BIG می گوید: "آنچه که ما به آن علاقه داشته ایم، شیوه ای است که با آن به حالت بومی برنگردیم، اما شما می توانید آن را حالت بومی شماره دو بنامید".
بیارکه اینگلس می خواهد از معماری مشابه، رهایی یابد که توسط نیروهای ترکیبی مدرنیسم و سیستم های کنترل شرایط جوی ایجاد شده است. همراه آرل با دیدگاه این معمار بزرگ بیشتر آشنا شوید.