معماری معاصر ایران

شاید بتوان گفت برای‌ اولین بار در کشورمان فضای یک آزمایشکاه تخصصی با دیدگاه معماری طراحی شده است، نیاز های تمامی کاربران خود را پاسخ می دهد.
در آزمایشگاه بهار با دو گروه کارکنان و مصرف کنندگان مواجه هستیم. مصرف کنندگان‌ این فضا شامل افراد بزرگسال ، معلول و کودک می باشد که برای هر یک از این افراد فضایی برای رفع نیازهایشان طراحی شده است.
سالن انتظار این مجموعه دارای بخشی برای بازی کودکان و نیمکت و میز‌هایی برای گذران زمان انتظار می باشد. با اضافه شدن فضای سبز، مبلمانی بهینه و سقف طراحی شده گذران زمان را در این سالن دلپذیرتر می‌شود.

در بررسی و مطالعۀ معماری معاصر ایران در زمان حاضر، با نوعی از تنوع گرایی و تعدد دیدگاه ها روبرو می شویم که شاید بتوان آن را فقدان اندیشه ای منسجم در معماری معاصر تعبیر کرد. آنچه اکنون در معماری ایران مشاهده می شود؛ عدم الزام در توجه به داشته های گذشته و همسویی با معماری جهانی بر پایۀ خودمحوری است. از این رو طراحی پروژه های مختلف در مقیاس خرد تا کلان تا اندازه ای با اعمال سلیقه های شخصی و نوعی کثرت گرایی صورت می گیرد.

ماهیت معماری همواره میان برداشت های متفاوتی که از مفاهیم و اصول حاکم بر آن وجود دارد؛ غوطه ور است. اما آنچه توانسته آن را به شیوه ای مطلوب بیان کند و با عینیت بخشیدن به مفاهیم پایه، پس از گذشت زمان همچنان در خاطر همگان جاودان بماند بی شک حاصل درک عمیق و صحیح از معماری است و تصادفاً پدید نیامده است. آثار ارزشمندی که هم اکنون از معماران بنام ایرانی پا بر جاست؛ از بینشی خبر می دهد که در خلق این بناها به کار گرفته شده است. لذا برای اینکه بتوانیم به فهم درستی از معماری دست یابیم و در پی آن بناهایی طراحی کنیم که ضمن پاسخ به نیازهای جامعه و همسازی با فرهنگ ، هویت و محیط ، جاودان بماند لازم است نگرش معماران برتر ایرانی را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه جهت آشنایی با تفکر پیشگامان معماری معاصر ایران به بیان نقطه نظرات و دیدگاه های چند تن از آنان می پردازیم.

وقتی خانه ای در شمال ایران را در ذهن متصور می شود، مفهوم فضای خانه، عموما و از دیر باز، از چهارچوب دیوارهای محیطی فراتر می رود و بخشی از طبیعت و فضای پیرامون را در بر می گیرد.
موضوع پروژه مجتمع مسکونی دریا گوشه، طراحی آپارتمان های هم مساحت و در چهار طبقه، و مجموعا 8 واحد بود. این موضوع باعث می شد که ناچار طبقه همکف کاملا به پارکینگ اختصاص پیدا کند و به منظور تامین پارکینگ ها، پله های ارتباطی طبقات در منتهی الیه شمالی زمین جانمایی شد. این موضوع کیفیت دسترسی اصلی به طبقات را نامطلوب می کرد چون بایستی از داخل پارکینگ این دسترسی تامین می شد. علاوه بر این به دلیل عقب نشینی از امتداد خیابان جنوبی که از ضوابط شهرداری این منطقه می باشد، فضای باقیمانده ی محوطه ی جنوبی بسیار محدود بود.

هدف ساختمان تجاری چشم تهران، طراحی نما و ساماندهی دوباره یک سازه بزرگ مقیاس بود که در یکی از خیابان های اصلی تهران واقع شده و توسط فرشاد مهدی زاده طراحی مجدد شده است است. تهران امکان معاهده بین المللی حفظ و بهره برداری از منابع بیولوژیکی جهان را ندارد ولی این خیابان یکی از دو شریان های شهری است که بازار بزرگ تهران را به منطقه متمول شهر در نزدیکی کوه های شمالی متصل می کند. این دو خیابان شمال به جنوب، نقشی حیاتی در رشد و توسعه فعلی تهران دارند و  مراکز خرید زیادی در بافت آنها ایجاد شده است. تهران سه مرکزخرید اصلی دارد : بازار بزرگ در جنوب، مراکز خرید در شمال، و مغازه هایی که در بدنه خیابان های اصلی وجود دارند. در واقع، ساختار اصلی این خیابان ها را مغازه هایی تشکیل می دهند که در دو طرف آنها جداگانه فعالیت می کنند و از طریق پیاده رو ها به هم متصل می شوند.

در نگاه اول باور اینکه در شهر پر از دود و خاکستری تهران با خانه‌های مکعبی و نماهای بی روح سنگی یا آجر سه سانتی نخودی و رنگ و رو رفته بتوان بنایی مدرن و چشم‌نواز دید دشوار است. اما این فقط بخشی از جذابیت بصری رز سفید شهرک غرب است.
عابرانی که از مقابل ویلای رز عبور می‌کنند برای دقایقی محو جلوه‌های زیبای بنای آن می‌شوند، آرامشی می‌گیرند و به مسیر خود ادامه می‌دهند.
در نگاه اول تصور می‌شود ویلای رز یک ساختمان دو طبقه است، اما در حقیقت این بنا، ساختمانی چهار طبقه است که طراح با ظرافت خاصی دو طبقه را در زیر زمین در نظر گرفته است. جالب اینکه هر دو طبقه زیرین نیز به پیروی از طبقات بالا کاملا نورگیر هستند و ساکنانش را از تابش نور خورشید بهره‌مند می‌سازند.

ساختمان اداری صبا، ساختمانی با ۵ طبقه اداری و ۴ طبقه مشاعات، در شمال تهران و منطقه الهیه واقع شده است. بافت ارگانیک منطقه و ساختار کوچه باغی، در کنار رشد ساختمان های بلندمرتبه، منجر به تخریب منظر عمومی برای عابرین و دید محدود از داخل ساختمان‌ها به بیرون گردیده است. در این پروژه با توجه به کشیدگی شرقی- غربی زمین و امکان استفاده حداکثری از نور جنوب، ساختمان در طول زمین کشیده شده است و با توجه به عرض کم زمین ترجیح بر آن شد که پروژه در دو بلوک طراحی گردد و دسترسی‌های عمودی و افقی در وسط دو بلوک ایجاد شود. فضای عمومی شامل واحد تجاری، پارکینگ و لابی مجموعه همانند صفحه‌ای، بلوک‎ها و آسانسور را در بر گرفته است. این صفحه فضای بازیست که ساختمان را به عنوان عنصری از شهر معرفی و نمایش می‌دهد.

پروژه ویلای شماره ۱۲ یکی از چهار ویلایی است که بنا به درخواست کارفرما توسط تیم طراحی نوآر طراحی شده است. ویلا شماره 12 نمونه خوبی از سبک معماری معاصر ایران است در شهرک درنا شهر نور استان مازندران واقع شده است. ایده اولیه طراحی پیدا کردن یک قالب کلی برای طراحی چهار ویلا بود تا علاوه بر حفظ یکپارچگی و پیروی از یک رویکرد طراحی مشترک، رفتار و فضاهای کاملا متفاوت داشته باشند. با توجه به یکسان بودن ابعاد هر یک از قطعات و متراژ زیر بنای ویلاها یک فرم مکعب شکل به ابعاد ۱۶×۲۱ و ارتفاع ۷.۵ متر برای آنها در نظر گرفته شد که تاثیر وضعیت اقلیمی آن را به فرم پنج ضلعی (سقف شیب دار) تغییر داد.

ساختمان نیایش با کاربری اداری در زمینی به مساحت 476 متر مربع در منطقه سعادت آباد تهران در 9 طبقه طراحی و ساخته شده که 6 طبقه ی بالایی روی همکف و هر کدام دارای دو واحد اداری میباشد. مساحت هر طبقه ی  اداری به طور متوسط 370 متر مربع میباشد و همکف ساختمان با مساحت 291 متر مربع شامل لابی و پذیرش اصلی اداری ونیز یک واحد تجاری میباشد.
معمار : بهزاد اتابکی
موقعیت : تهران، سعادت آباد، بلوار فرهنگ
مساحت سایت : 476 متر مربع،
کل مساحت زیربنا: 3258 متر مربع

نقد آغاز گفت‌و‌گوست؛ گفت‌و‌گو با آنچه که موضوع نقد است. نقد ضرورت پویایی فضاست و لازمه‌ی درجا نزدن. اگر نقد نباشد، هیچ‌گونه پیش‌روی‌ای در کار نخواهد بود. جمود حکم‌فرما می‌شود و خمودگی، رخوت و در جای نشستن. هیچ‌چیز تبدیل به «مسأله» نمی‌شود، پرسشی شکل نمی‌گیرد، و انفعال بر همه‌چیز سایه می‌اندازد. حساسیت‌ها از بین می‌رود و امور در بطالت و ابتذال‌شان به حال خویش رها می‌شوند.

زبان معماری ایران تحت تاثیر زمینه باستانی آن قرار گرفته و بنا به ویژگی های بومی گرایی و فرهنگ غنی ایران متمایز گشته است. معماری منطقه به واسطه سنت، ریاضیات و مذهب، اسطوره شناسی هدایت شده است، در حالی که ماهیت آن به طور معمول منعکس کننده اقلیم منطقه می باشد. با در نظر گرفتن تاثیرات سنتی و تشریحات مربوط به آن، معماری معاصر ایران به دنبال تاثیرات تازه نوآوری در حیطه متریال و فرم های جدید است. لذا تغییرات معماری معاصر ایران با تاثیرپذیری زیادی از بخش مهمی از هویت تاریخی آن می باشد. در ادامه برخی از شاخص ترین نمونه های معماری معاصر ایران را معرفی کرده ایم که تاثیر زیادی از معماری سنتی گرفته و در بین جوامع معمار ایران شاخص اند.
با آرل در ادامه همراه باشید...

تحریریه معماری آرل

بسیاری از شما با کتاب معماری معاصر ایران در تکاپوی بین سنت و مدرنیته به نویسندگی امیر بانی مسعود آشنا هستید، این کتاب دارای چنان ارزشی در دنیای معماری ایران دارد که معرفی چندین باره آن خالی از لطف نخواهد بود. همراه آرل باشید...

معماری: علیرضا تغابنی
موقعیت: ایران، مازندران، رامسر
کاربری: تجاری
ساختمان تله کابین رامسر در مازندران توسط علیرضا تغابنی و همکارانش طراحی شده است و کاربری آن تجاری می باشد. این پروزه بنا به گفته معمار برای کارفرما منصور نجفی طراحی شده  و مراحل ساخت آن در حال اجرا است. برای دیدن تصاویر بیشتر با ما در ادامه همراه باشید...

معمار: شهاب علیدوست، صونا افتخار اعظم
موقعیت: رشت، ایران
تاریخ: 1394
مساحت: 200 مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: آقای سفرگر
تیم پروژه: امیر نیک‌نفس، حمیده رئوف‌زاده، پژمان طیبی، مهدی بهشتی
ساختمان گلیران در زمینی به مساحت 200 مترمربع، در منطقه گلسار رشت واقع شده و برای یک گل‌فروشی دوطبقه لوکس طراحی شده است. با در نظرگرفتن طرح خیابان‌های منطقه، به صورت تلاقی از خیابان‌هایی با زوایای مختلف و ناگونیا، و همچنین خط آسمان متشکل از ساختمان‌هایی با ابعاد مختلف و سقف‌های شیب‌دار ناهماهنگ با یکدیگر، ساختار پروژه به صورت مکعبی با سقف صاف، جهت اجتناب از افزودن فرمی جدید به خط آسمان اطراف، طراحی شده است. در ادامه با آرل همراه باشید...

پروژه ریواس با دارا بودن موقعیت مکانی ممتاز به علت قرارگیری در نبش دو خیابان اصلی و دید بی مانند آن به یکی از بزرگراه های اصلی شهر . کارفرما را بر آن داشت تا دست به بازسازی فضای رستوران پیشین زده و آن را به یک فضای رستوران شهری تبدیل کند . ساختمان این پروژه بنایی قدیمی با قدمت 140 سال است که پیش تر کاربردی تجاری و مسکونی داشته است و سپس به فضای رستوران تغییر کاربری داده است . این طراحی توسط معمار مهسا مجیدی و تیم طراحی شان انجام شده است. در ادامه با آرل همراه باشید...