تفکر معماری

آنچه در این بخش از یادداشت حاضر بدان می پردازیم ماهیت پروژه فکری و ارتباط آن با معماری است. در واقع پرسش اصلی این است که پروژه فکری چیست و اساساً چه ارتباطی با معمار دارد؟
در پاسخ به چیستی پروژه فکری از مثالی ساده بهره می گیریم: فرض کنید فردی که حرفه معماری را دنبال می کند در آتلیه طراحی خود حضور دارد. کارفرمایی به او مراجعه می کند تا سفارش طراحی فضایی در بستر معین و با عملکرد مشخص را به او بدهد. قبل از مراجعه کارفرما، معمار می تواند هیچ دغدغه ذهنی نداشته باشد و یا در مقابل پرسشی را دنبال کند که ذهن او بدان گرفتار شده و در صدد یافتن پاسخ است. بنابراین پروژه فکری برای هر معمار به مثابه پرسشی است که آن را در حرفه خود دنبال می کند و به طور مداوم در حال شرح و بسط این چالش و آزمودن آن در پروژه های طراحی خویش است. در واقع، هنگامی که کارفرما طراحی پروژه ای را به معمار می سپارد فرصتی فراهم  می شود تا او ضمن برآوردن خواسته های کارفرما پرسش خود را دنبال کند و یا به تعبیری با آن زندگی کند و آن را عمیقاً بررسی کند.

ماهیت معماری همواره میان برداشت های متفاوتی که از مفاهیم و اصول حاکم بر آن وجود دارد؛ غوطه ور است. اما آنچه توانسته آن را به شیوه ای مطلوب بیان کند و با عینیت بخشیدن به مفاهیم پایه، پس از گذشت زمان همچنان در خاطر همگان جاودان بماند بی شک حاصل درک عمیق و صحیح از معماری است و تصادفاً پدید نیامده است. آثار ارزشمندی که هم اکنون از معماران بنام ایرانی پا بر جاست؛ از بینشی خبر می دهد که در خلق این بناها به کار گرفته شده است. لذا برای اینکه بتوانیم به فهم درستی از معماری دست یابیم و در پی آن بناهایی طراحی کنیم که ضمن پاسخ به نیازهای جامعه و همسازی با فرهنگ ، هویت و محیط ، جاودان بماند لازم است نگرش معماران برتر ایرانی را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه جهت آشنایی با تفکر پیشگامان معماری معاصر ایران به بیان نقطه نظرات و دیدگاه های چند تن از آنان می پردازیم.

ورود ابزارهای دیجیتال به عرصه طراحی چون موج، در ابتدا آرام و گام به گام سهمگین تر، تمامی آنچه تا دیروز در دفاتر معماری جریان داشت را به تلاطم واداشت. در قدم های سست نخستین به ساده ترین مسائل ترسیمی و در گام های بلند اخیر به روند طراحی و حل مساله پا گذاشته و هر لحظه عرصه ای جدید را برای بسط نفوذ خود می یابد. اما چگونه ورود یك ابزار، چنین تحولی را بر روندی ریشه دار تحمیل نموده است. پاسخ را نه در ابزار كه در شیوه تعامل انسان با آن و تفكری كه او را قادر به هدایت آن نموده است باید جست.

"ما در دوران جالب توجهی به سر می بریم". در زبان انگلیسی عبارتی وجود دارد که به عنوان نفرین به کاربرده می شود که به نظر می آید از زبان چینی گرفته شده است : " امیدوارم در زمان جالب توجهی زندگی کنی." معنی آن البته این است که بهتر از در دورانی به دور از هیجان و سرشار از صلح و ثبات زندگی کنی تا اینکه نفرین زندگی در دوران "جالب توجه" که مملو از مشکلات و تعارض هاست را تجربه کنی. شاید یک نفر چنین شرایطی را فقط برای دشمنش آرزو بکند.  البته در حقیقت ما این بدشانسی را داریم که در یک دوران جالب توجه زندگی کنیم. ما در مواجه با بحران های متعدد و در هم پیچیده از مشکلات بزرگی همچون تغییرات آب و هوایی، عدم ثبات شرایط سیاسی، مهاجرت های عظیم، گرسنگی، تضادهای اجتماعی هستیم که این ها تنها تعداد کمی از نمونه هایی است که می توان مثال زد. پس داشتن مهارت در شرایط بحرانی ما، برای یک معمار ضروری می باشد. همراه آرل باشید..