معماری نئوکلاسیک در دوره پهلوی اول: قسمت دوم

گردآورنده: پروانه شاه سوار
معماری نئوکلاسیک که در عصر قاجاریه به آن معماری فرنگی اطلاق می شد، در این دوره هم ادامه پیدا کرد. ولی دو تفاوت عمده نسبت به دوره قبل وجود داشت. در زمان قاجاریه، معماری نئوکلاسیک سبکی بود عمدتا برای طراحی کاخ های اشراف و امرا که در باغ ها و املاک آنها مورد استفاده قرار می گرفت. ولی در این دوره این سبک معماری بیشتر برای ساختمان های برون گرا در بدنه شهری و خصوصا بناهای حکومتی، اداری و خدماتی مانند استانداری ها، شهرداری ها و هتل ها به کاربرده شد. تفاوت دیگر، با توجه به آنکه این بناها در دوره اخیر غالبا جنبه استفاده عمومی داشتند، لذا ابعاد ساختمان ها بزرگ تر و وسیع تر از دوره قبل بود.
در این دوره در ساختمان های این سبک، مواردی از نمادهای نئوبارک و رومانتیک نیز مشاهده می شود.
ویژگی های کلی سبک نئوکلاسیک در دوره پهلوی اول به قرار ذیل است.
1- تقارن محوری در پلان و نما
2- سه وجهی بودن نما و پلان – پله و بخش ورودی در وسط و دو بال در طرفین آن
3- نمایش نمای آجری و گچبری با تقسیم بندی ها و ابعاد نمای سنگی
4- ستون ها و تزئینات عصر کلاسیک یونان و روم باستان
5- تقسیمات عمودی در نما
6- بازشوها به صورت کشیده و عمودی
7- بام ها به صورت شیبدار با پوشش شیروانی
8- نرده ها به شکل صراحی
9- قوس ها به صورت نیمدایره و یا کمانی
معماری نئوکلاسیک خوردگرا
مدرسه بوزآرت در پاریس، همواره یکی از معتبرترین مدارس معماری اروپا بوده و بسیاری از معماران تراز اول دنیا در این مدرسه تحصیل کرده اند. سبک اصلی این مدرسه که بیش از 350 سال قدمت دارد، معماری نئوکلاسیک بوده است. با آغاز جنگ جهانی اول، و با توجه به مسائل مطرح شده توسط معماران مدرن، نماهای ساده و بی پیرایه معماری مدرن مورد توجه مسئولین و معماران این مدرسه قرار گرفت. از این زمان، طرح های ساختمانی در این مدرسه با حداقل تزئینات و نمادهای پرکار نئوکلاسیک انجام شد.
"معماران پیشرو ضمن رعایت برخی از اصول سبک نئوکلاسیک نظیر تقارن، رعایت سلسله مراتب فضایی، استفاده از عناصر و قوانین ترکیب سبک مذکور، با بهره گیری از تکنیک های جدید ساختمانی و به خصوص بتن و استفاده از  اصول منطق گرایی، از شیوه معماری نئوکلاسیک با حذف بخش عمده ای از تزئینات و نقوش در قالب اشکالی ساده تر استفاده نمودند. این ساختمان ها ضمن تعدیل ویژگی های سبک نئوکلاسیک نظیر تاریخ گرایی و یادمان گرایی، به طرز شگفت آوری نیز ساده و بی پیرایه شده اند." (پاکدامن 1376، 136)
می توان بیان داشت که معماری نئوکلاسیک خردگرا سبکی بینابین است. از یک طرف ساختمان های این سبک، همانند بناهای نئوکلاسیک، دارای تقارن در پلان و نما نسبت به محور ورودی در وسط ساختمان می باشند. همچنین در این بناها تقسیمات عمودی در نما، ارتفاع بیشتر بخش ورودی نسبت به دو بال جانبی و تاکید بر عظمت و وقار است. از طرف دیگر، ساختمان های نئوکلاسیک خردگرا فاقد سرستون ها، تزئینات و جزئیات پرکار در نماسازی است که بدین لحاظ به معماری مدرن شباهت دارند.

تحریریه معماری آرل
گردآورنده: پروانه شاه سوار
منبع: فصلنامه طراح شماره 7 نوشته دکتر وحید قبادیان
 

لینک مستقیم : https://www.arel.ir/fa/Pages-View-965.html