عناصر موجود در معماری اسکاندیناوی

نویسنده : تحریریه آرل

تاریخ : شنبه , ۱۴۰۱/۱۲/۰۶ ۲۰:۱۷

سبک اسکاندیناوی، یکی از معروف‌ترین سبک‌‌های معماری اروپا و مربوط به منطقه نوردیک آن است. در این سبک، بر اشکال هندسی ساده، خطوط صاف، رنگ‌های روشن و مصالح طبیعی تاکید می‌شود. راحتی هر چه بیشتر فضای خانه از دیگر اصول معماری اسکاندیناوی به شمار می‌رود.

تاریخچه معماری اسکاندیناوی

تاریخ ثبت‌شده منطقه اسکاندیناوی به عصر آهن برمی‌گردد. یکی از نخستین حاکمان این منطقه، پادشاهی به نام هارالد بلوتوث بود. او بر دانمارک کنونی، بخش‌هایی از سوئد و نروژ کنونی حکم می‌راند. این پادشاه به ساخت‌وساز قلعه‌ها، کلیساها و شهرک‌هایی پرداخت که بعدها به شهرهای بزرگی تبدیل شدند. ساخت‌وسازهای او درواقع پایه و اساس سبک معماری کنونی در منطقه نوردیک اروپا هستند. مهم‌ترین کشورهایی که این سبک معماری امروزه در آن‌ها رواج دارد، عبارت‌اند از: سوئد، نروژ، دانمارک، فنلاند و ایسلند.

البته تا قرن بیستم میلادی، هیچ سبکی با عنوان رسمی «معماری اسکاندیناوی» وجود نداشت. معماری اسکاندیناوی امروزی، بیشتر حاصل سبک‌های معماری است که مخصوصا در قرون‌وسطی از نقاط مختلف اروپا به این منطقه راه یافتند. درهرحال، می‌توان رگه‌هایی از معماری به سبک اسکاندیناوی امروزی را حتی در قدیمی‌ترین بناهای این منطقه یافت. این سبک معماری به شکل کنونی‌اش، از دهه ۳۰ میلادی در کشورهای شمالی اروپا در منطقه نوردیک سروصدا به پا کرد. سپس در دهه ۵۰ میلادی (حدود سال ۱۹۵۰) در سطوح بین‌المللی شناخته شد.

7 مورد از اصول معماری اسکاندیناوی

زیبایی این سبک معماری در سادگی‌اش نهفته است. اهالی اسکاندیناوی طی سالیان دریافتند که چگونه اقلیم خود را به نحو احسن درک کنند. همچنین مهارت یافتند تا با بی‌نظمی طبیعت پیرامون خود سازگار شوند. سپس آن را به شکل بناهای ساده درآوردند. تمرکز اصلی آن‌ها بر نیازهای اولیه زندگی‌شان بوده است. این نیازها سپس به اصول معماری مدرن اسکاندیناوی تبدیل شدند.

1. نورپردازی

خصوصیات معماری اسکاندیناوی عمدتا برگرفته از آب‌وهوا و موقعیت جغرافیایی منطقه اسکاندیناوی هستند. این منطقه زمستان‌های طولانی و روزهای کوتاه دارد. به همین دلیل، اهالی آن بیشتر وقت خود را درون خانه‌هایشان می‌گذرانند. کمبود نور خورشید و ابری بودن پیوسته آسمان‌ها سبب شده است تا جذب هر چه بیشتر نور طبیعی در این نوع معماری اهمیت یابد. برای مثال، سقف‌های شیشه‌ای روشن و دیوارهای تماما شیشه‌ای در این نوع معماری رواج بسیار دارند.

کمبود نور خورشید منجر به اختلال روانی SAD یا افسردگی زمستانی می‌شود. این نوع اختلال در مناطق قطبی همچون اسکاندیناوی بسیار رایج بوده است. کمبود ویتامین D از دیگر معایب زندگی در مناطق تاریک به شمار می‌رود. معماری اسکاندیناوی به‌عنوان راه‌حلی برای پیش‌گیری از این نوع اختلال‌ها بسیار کارآمد خواهد بود. همچنین برای بازتاب هرچه بیشتر نور، در این سبک معماری معمولا از رنگ‌های روشن استفاده می‌کنند.

2. راحتی

به دلیل زمستان‌های طولانی و روزهای کوتاه، مردم اسکاندیناوی بیشتر وقتشان را درون خانه‌ها می‌گذرانده‌اند. بنابراین، در این سبک معماری، توجه خاصی به راحتی خانه می‌شود. یعنی درون خانه را پر از فضاهای دنج، گرم، صمیمی، راحت و کاربردی می‌کنند. برای مثال، در هر قسمت خالی از درون خانه، مجموعه‌ای از میز و صندلی یا مبل را برای استراحت یا گفتگوی صمیمانه می‌چینند. حتی فضاهای کوچک مخصوصی در گوشه‌کنارهای خانه را برای کتاب‌خوانی، نوشیدن چای و قهوه و صرف میان وعده طراحی می‌کنند. مجموعه ایده‌های این‌چنینی برای این سبک معماری را «هایگی» می‌نامند.

جهت راحتی بیشتر، معمولا برای طراحی داخلی خانه از رنگ‌های بسیار روشن که چشم را می‌زنند، خودداری می‌شود. همچنین عایق‌کاری صوتی و حرارتی را به بهترین نحو انجام می‌دهند. بدین ترتیب، در مصرف انرژی نیز صرفه‌جویی می‌شود. این مسئله به‌ویژه با اصول معماری مدرن و اصول توسعه پایدار همخوانی دارد. این موضوع، سبک طراحی اسکاندیناوی را به گزینه‌ای مطلوب برای توسعه شهری مدرن بدل می‌سازد. ضمنا در این سبک معماری، از مواد و مصالح طبیعی بهره می‌گیرند. زیرا حس راحتی را در انسان افزایش می‌دهد.

3. صرفه‌جویی در انرژی و معماری اسکاندیناوی

معماران در سبک اسکاندیناوی می‌کوشند تا مولفه‌های طراحی خود را از میان گزینه‌های سبز یا همسو با حفظ محیط‌زیست برگزینند. این دیدگاه درواقع به یک رسم در این معمار تبدیل شده است. زیرا کشورهای اصلی که این نوع معماری در آن‌ها رواج دارد، مانند سوئد و دانمارک، قوانین سفت و سختی ازنظر حفظ محیط‌زیست دارند. آن‌ها می‌کوشند تا ردپای مخرب کربنی فعالیت‌های انسانی را به حداقل برسانند.

از سوی دیگر، زندگی در مناطق شمالی کره‌زمین مانند اسکاندیناوی، همواره جوامع انسانی را با بحران سوخت روبرو کرده است. بنابراین روحیه به حداقل رساندن مصرف انرژی در این مناطق به‌خودی‌خود در افراد بومی وجود دارد. درنتیجه معماری این منطقه را برای توسعه شهری مدرن در سرتاسر جهان بسیار مناسب خواهد بود.

4. سادگی و یکدستی

معماری اسکاندیناوی را پیش از هر چیز به خطوط صاف، یکدست و ساده‌اش می‌شناسند. البته معماران مشهور این سبک، به هرج‌ومرج طبیعت نیز به اندازه کافی توجه می‌کنند. اما این کار را به روش خاص خود انجام می‌دهند. برای مثال، عناصری چون موج‌ها، کوهستان‌ها، درخت‌ها یا حتی بدن انسان و موجودات زنده را در نظر داشته باشید. معماران اسکاندیناوی این پدیده‌ها را تنها با استفاده از خطوط صاف و یکدست در طراحی خود به تصویر می‌کشند. یعنی همه انحناها و بی‌نظمی‌ها را به جلوه‌هایی از سادگی بدل می‌سازند. آن‌ها از زرق‌وبرق و پیچیدگی بیهوده بیزارند. درواقع در نقطه مخالف معمارانی چون گائودی که طراحی‌شان پر از پیچیدگی است قرار دارند.

5. اشکال صاف و صیقلی

اشکال در این سبک معماری محدود به اشکال ساده نیستند. بلکه می‌توانند حالات پیچیده یا ساده به خود بگیرند. اما نکته مهم آن است که همه آن‌ها درهرحال با استفاده از خطوط ساده و لبه‌های صیقلی طراحی می‌شوند. یعنی از شلوغی و جنبه‌هایی که حواس بیننده را پرت می‌کنند، پرهیز می‌شود.

6. ارتباط با طبیعت

در این سبک معماری، تاکید ویژه بر هماهنگ‌سازی طراحی با طبیعت وجود دارد. البته به هماهنگی با محیط طبیعی پیرامون ساختمان بیشتر تاکید می‌شود. یعنی ظاهر آن‌ها در طبیعت اطراف حل می‌شود.

7. بهره‌گیری از اصول معماری مینیمالیستی در معماری اسکاندیناوی

بسیاری از اصول معماری مینیمالیستی در طراحی به سبک اسکاندیناوی نیز به کار می‌روند. تفکر اصلی در معماری مینیمالیستی آن است که هرچه کمتر، بهتر. یعنی کاربردی بودن خانه از کمیت و زرق‌وبرق آن بیشتر اهمیت دارد. همچنین اجزای خانه باید بیشترین ماندگاری ممکن را داشته باشند. درواقع شاید بتوان این سبک را یک نوع معماری مینیمالیستی با تمرکز بیشتر بر راحتی، دنجی و عناصر طبیعی دانست.

5 مورد از مهم‌ترین عناصر معماری اسکاندیناوی

از مهم‌ترین عناصر در معماری اسکاندیناوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. چوب رنگ روشن برای کف‌ها و دیگر قسمت‌ها

اجزای چوبی با رنگ‌های روشن، مشهودترین عناصر در معماری به سبک اسکاندیناوی هستند. چوب کاج، چوب غان، چوب سپیدار، چوب افرا و چوب بلوط سفید در این زمینه بسیار استفاده می‌شوند. کمتر پیش می‌آید که در این سبک معماری تمام کف را فرش کنند. در عوض، قالیچه‌های کوتاه را در بخش‌هایی از کف چوبی می‌اندازند. چوب به‌جز کف، در ساخت شومینه، قفسه و بسیاری از دیگر قسمت‌ها به کار می‌رود.

2. رنگ‌های خنثی، به‌ویژه سفید

رنگ سفید در طراحی داخلی اسکاندیناوی مکررا به کار می‌رود. حتی برخی این سبک معماری را به تماما سفید بودنش می‌شناسند. در این سبک اسکاندیناوی، معمولا به‌ویژه دیوارهای داخلی کاملا به رنگ سفید هستند. البته گاه دیوارها را به دیگر رنگ‌های روشن نیز درمی‌آورند. همچنین اثاثیه با رنگ‌های روشن غیر از سفید انتخاب می‌شوند تا رنگ سفید دیوار را تکمیل کنند. مهم‌ترین رنگ‌ها برای اثاثیه عبارت‌اند از صورتی روشن، خاکستری، برنز و آبی آسمانی. البته می‌توان رنگ‌های تند و تیره را به‌صورت جزئی در طراحی داخلی به کار برد.

گفتنی است که ترکیب سیاه‌وسفید به‌کرات در این سبک معماری به‌عنوان یک عنصر خلاقانه استفاده می‌شود. این رویکرد چه در لوازم و اثاثیه منزل و چه در اجزای ساختمانی رواج دارد.

3. لوازم ساده

هر سبک طراحی به تفکر هنری و عناصر هنری خودش می‌نازد. سبک اسکاندیناوی نیز از این قاعده مستثنا نیست. البته آثار هنری به‌کاررفته در طراحی داخلی معماری اسکاندیناوی باید در ساده‌ترین و کنترل‌شده‌ترین حالت ممکن به کار روند. رنگ‌ها و طرح‌های هنری برای تزئین خانه باید به عناصر طبیعی نزدیک باشند و از آن‌ها الهام بگیرند. برای مثال، صنایع‌دستی با مواد طبیعی، تابلوهایی از طبیعت یا مجسمه‌های حیوانات بسیار مناسب‌اند. این تزئینات می‌بایست تا جای ممکن به‌صورت شکل‌های هندسی ساده باشند. مثلا تابلوها دارای قاب‌های مربعی و مستطیلی باشند. یا صنایع‌دستی با الگوهای مبتنی بر شکل‌های هندسی ساده انتخاب شوند.

4. بافت‌های نرم

اثاثیه خانه در این سبک معماری دارای بافت‌های نرم با انتقال حس راحتی خواهند بود. برای مثال، روکش تختخواب‌ها یا مبل‌ها و دیگر موارد از جنس پنبه، پشم یا پوست حیوانات هستند. پتوها، رو بالشتی‌ها و غیره نیز از جنس نرم و راحت انتخاب می‌شوند. یا می‌توان پارچه‌های بافتنی را بدین منظور به کار برد. جنس‌های کتان و لینن نیز بسیار کاربرد دارند.

5. اشکال هندسی ساده

تا جای ممکن، اثاثیه خانه باید دارای شکل‌های هندسی ساده ازجمله مستطیلی، مربع، مثلث یا ذوزنقه باشند. حتی طرح‌های به‌کاررفته در پارچه‌ها نیز دارای الگوهایی با اشکال ساده خواهند بود.

6. استفاده از گیاهان در طراحی داخلی

گیاهان خانگی در طراحی داخلی به سبک اسکاندیناوی کاربرد بسیار دارند. این گیاهان می‌توانند اضطراب را کاهش دهند و انسان را به طبیعت نزدیک سازند.

۱۲ ایده برای طراحی بیرونی معماری اسکاندیناوی

سبک اسکاندیناوی را معمولا با ویژگی‌های طراحی داخلی‌اش می‌شناسند. کمتر کسی به زیبایی‌های طراحی بیرونی آن توجه می‌کند. اما این نوع معماری از طراحی بیرونی ساختمان نیز منحصربه‌فرد است.

1. طراحی معماری اسکاندیناوی با خطوط صاف و یکدست

شاید بپرسید که چرا خانه‌های سبک اسکاندیناوی این‌قدر جلوه خاصی دارند. باید بگوییم که علتش تمرکز بر خطوط و لبه‌های صاف در طراحی بیرونی ساختمان است.

2. استفاده از مواد و مصالح طبیعی

اگر قرار باشد معماری به سبک اسکاندیناوی را در یک عبارت توصیف کنید، آن عبارت «استفاده از مواد طبیعی» خواهد بود. معماران در یک سبک معمولا می‌کوشند تا از چوب، سنگ و موارد مشابه بیشترین استفاده را ببرند. زیرا هم‌نوایی با طبیعت از مهم‌ترین اصول این سبک معماری است.

3. به‌کارگیری زاویه‌ها و گوشه‌های تیز

در بسیاری از خانه‌های سبک اسکاندیناوی، شاهد استفاده از زاویای تیز در طراحی بیرونی هستیم. گاه به‌ویژه در قسمت بام خانه، این زوایا را در شیروانی به کار می‌برند.

4. همخوانی رنگ نما با محیط پیرامون

از مهم‌ترین اصول معماری اسکاندیناوی، یکدست شدن با طبیعت است. بنابراین علاوه بر مصالح، رنگ‌ها می‌بایست با طبیعت پیرامون خانه هماهنگ باشند. برای مثال، در محیط‌های کوهستانی می‌توان از نمای سنگی خاکستری، سفید یا آبی‌رنگ بهره برد. در محیط‌های جنگلی نیز رنگ‌های سبز و قهوه‌ای بهترین گزینه هستند.

5. استفاده از پنجره‌های بزرگ شیشه‌ای

معماری به سبک اسکاندیناوی در میان کسانی که خانه‌هایشان را در دل طبیعت ساخته‌اند، محبوب‌تر است. پنجره‌های بزرگ با نمای طبیعی بی‌نظیرشان می‌توانند لذت زندگی در طبیعت را دوچندان کنند. طرفداران این سبک معماری، پنجره‌های بزرگ و پرتعداد طراحی می‌نمایند. حتی گاه این توهم را در ذهن ساکنان ایجاد می‌کنند که گویی هیچ مرزی بین خانه آن‌ها و طبیعت نیست. ویلیام میلر، استاد معماری در دانشگاه یوتا، می‌گوید: «نحوه تابش نور در دل طبیعت است که دیدگاه اهالی اسکاندیناوی به جهان را تعیین می‌کند».

6. پنجره‌های کنار هم

یکی دیگر از راه‌ها برای نزدیک شدن به طبیعت، داشتن نمایی عالی از آن در داخل خانه است. در این راستا، می‌توانیم پنجره‌هایی پرتعداد به‌صورت کنار هم را برای فضاهای اصلی ساختمان طراحی کنیم. بدین ترتیب نورگیری عالی نیز انجام می‌گیرد.

7. پنجره‌هایی با چینش خلاقانه

گاه امکان چینش منظم پنجره‌های پرتعداد در ساختمان‌های سبک اسکاندیناوی وجود ندارد. در این موارد، می‌توان پنجره‌هایی با اندازه‌ها و شکل‌های مختلف طراحی کرد و در قسمت‌های مختلف ساختمان قرار داد.

8. امکان استفاده واضح از رنگ سیاه

کمتر سبک معماری را می‌توان یافت که اجازه استفاده کلان از رنگ سیاه در نمای بیرونی را بدهد. اما چنین کاری در معماری به سبک اسکاندیناوی کاملا ممکن است. رنگ‌های خنثی یکدست به‌طورکلی در نمای بیرونی این سبک خانه‌ها بسیار کاربردی هستند. رنگ سیاه نیز می‌تواند در بسیاری از محیط‌های کوهستانی و زمستانی به کار رود.

9. تناسب معماری اسکاندیناوی با ارتفاعات

خصوصیت اصلی این سبک معماری آن است که با انواع فضاهای طبیعی سازگاری پیدا می‌کند. ارتفاعات و کوهستان‌ها یکی از دشوارترین فضاها برای طراحی معماری هستند. اما سبک اسکاندیناوی کاملا با این فضاها همخوانی دارد.

10. بازی با ارتفاع ساختمان

بسیاری از خانه‌ها به سبک اسکاندیناوی از سقف‌هایی با ارتفاع متفاوت برخوردار هستند. برای مثال، می‌توانید عمارت‌هایی را در نظر بگیرید که هر بخش یا ساختمان آن‌ها ارتفاع متفاوتی دارد.

11. طراحی محوطه ساختمان

طراحی حیاط و المان‌های آن نیز کاملا مطابق با فضای طبیعی پیرامون ساختمان صورت می‌گیرد. میلر می‌گوید: «خانه‌های سنتی به سبک اسکاندیناوی در نروژ، تاکید ویژه‌ای بر حیاط مرکزی دارند».

12. انباشته سازی المان‌ها در معماری اسکاندیناوی

روی هم قرار دادن یا کنار هم قرار دادن عناصر، در این سبک معماری بسیار رواج دارد. معماران در این سبک می‌کوشند تا اجزای مختلف یا مشابه را به‌صورت متعدد کنار هم یا روی هم بچینند و طرح‌های خلاقانه بی‌افزایند.

انباشته سازی المان‌ها در معماری اسکاندییناوی

جمع‌بندی

مهم‌ترین ویژگی معماری اسکاندیناوی عبارت است از طراحی ساده، خطوط صاف، رنگ‌های روشن و به‌کارگیری اجزا بر اساس نیازهای انسانی و کارایی. در این سبک همچنین بر راحتی لوازم خانه، حداکثر استفاده از نور طبیعی و هماهنگی با طبیعت تاکید می‌شود. این سبک معماری برخاسته از مناطق شمالی اروپا و کشورهایی چون سوئد، دانمارک و فنلاند می‌باشد. این سبک معماری به دلیل توجه به حفظ محیط‌زیست و مصرف انرژی، جایگاه ویژه‌ای در معماری مدرن پیدا کرده است.

https://www.hunker.com/13723933/characteristics-modern-scandinavian-house
https://howtorhino.com/blog/scandinavian-architecture
https://www.modlar.com/news/241/5-principles-of-scandinavian-architecture
https://scandification.com/guide-to-scandinavian-architecture
https://www.scandinaviastandard.com/what-is-scandinavian-design
https://lines-hub.com/6-features-of-scandinavian-interior-design