معرفی کتاب-زبان تحلیل- فرایند تحلیل بنا در معماری

همواره چالش‌های متعددی در مواجه با سوژه‌های مختلف در حوزه معماری روی می‌دهد. پرسش‌های متنوعی مطرح می‌شود و بی‌تردید ذهن شما پر از ابهاماتی است که شاید به روند پیگیری آن‌ها چندان پرداخته نشده است. این پرسش‌ها بدون آن‌که ذهنی را به چالش بکشند و یا اندیشه‌ای را به جستجو مشغول سازند؛ در دنیایی مبهم و ناشناخته رها می‌شوند. پرسش‌هایی که خود می‌توانند آغازگر مسیری از رشد و فهم عمیق در معماری باشند. "زبان تحلیل" درک مفاهیم معماری را در روایتی از تجربه نویسندگان دنبال می‌کند. این کتاب بیش از آن‌ که بر نتیجه تفکر تمرکز داشته باشد، بر روند تفکر و موانع این مسیر متمرکز است و تلاش دارد این جریان را به روشنی بیان کند. به بیان دیگر شیوه پیشبرد چالش‌ها ‌و چگونگی تحلیل آن‌ها تا رسیدن به پاسخ، موضوعی است که در این کتاب نمایش داده شده است.
این کتاب در قالب 6 فصل تصویر-محور، به زبان روایی و با هدف پرورش نگاه نقادانه در میان معماری‌آموزان، تألیف شده است. نگرش نقادانه روشی اثربخش برای کشف مفاهیم طراحی معماری از قبیل هندسه و تناسبات، فرم، مصالح، سازه، تزئینات و در مجموع، ساختارهای پنهان یک بنا است. با استفاده از این روش، گنجینه‌‌ای از نکات ارزشمند، به‌‌دست می‌‌آید که توشه راهی در مسیر پرپیچ‌‌و‌‌خم معماران است. شاید بتوان یکی از رموز موفقیت معماران حرفه‌‌ای را نوع نگاه آنان به پیرامون خود دانست. معماران حرفه‌‌ای، معمولاً در مواجهه با هر بنا، آن را از نقطه ‌‌نظرات گوناگون مورد بررسی قرار می‌‌دهند و سعی می‌‌کنند به ویژگی‌‌های شاخص در هر بنا، دست یابند. این رویکرد از نگرشی نقادانه ناشی می‌‌شود که کاربرد آن، افق‌‌های بلندی را در ذهن معماران، ترسیم می‌‌کند. پردازش دقیق و همه‌‌جانبه بنا که با عنوان «فرآیند تحلیل بنا» از آن یاد می‌‌شود؛ در واقع جستجویی مصرانه است که لایه‌‌های پنهان بنا را آشکار می‌‌سازد. همچنین شناخت معمار را از بناهای مختلف، افزایش می‌‌دهد و مفاهیم پایه را در ذهن او، تثبیت می‌‌کند.
فرآیند تحلیل بنا، به‌‌طرز چشمگیری بر بهبود عملکرد مغز نیز، تأثیرگذار است؛ چرا که ذهن را به حل چالش‌‌های گوناگون، ارائه راهکارهای نو و ابداع ایده‌‌ها و شگردهای متنوع، وادار می‌‌سازد. بنابراین خلاقیت در پرتو فرآیندی پرفرازوفرود، رشد یافته و راه کمال را در پیش می‌‌گیرد. اما با وجود آن‌که در ارتباط با کاربرد بینش نقادانه و تحلیل بنا، فواید بسیاری را می‌‌توان برشمرد؛ در عصر حاضر، وجود چنین نگرشی در میان دانشجویان، رنگ باخته و به دست فراموشی سپرده شده است. به هر روی، عوامل متعددی بر این مسئله اثرگذارند، اما گسترش استفاده از ابزارآلات نوین نظیر دوربین و رایانه، از مهم‌‌ترین عوامل به شمار می‌‌روند. با متداول‌‌شدن ثبت مشاهدات به وسیله دوربین، همراه‌‌داشتن دفترچه اسکیس و ترسیم یافته‌‌ها، محبوبیت خود را تا اندازه‌‌ای از دست داده است. همچنین با مدل‌‌سازی احجام به کمک نرم‌‌افزارهای پیشرفته، دانشجویان معمولاً از انجام ترسیمات سه‌‌بعدی با دست، گریزان شده‌‌اند. از این رو، تلاش بر آن بوده تا به کمک مثال‌‌های متنوع، توانایی انتقال اطلاعات بصری را در میان خوانندگان، افزایش دهیم؛ بدین ترتیب نمونه‌‌هایی ارائه شده است که نشان می‌‌دهد چگونه می‌‌توانیم اطلاعات و یافته‌‌های خود را به روش تصویری و به زبان معمارانه -بدون آن‌که در قالب کلمات و جملات قرار گیرند- ثبت کنیم. این نمونه‌ها با مطالعه پل‌‌های تاریخی شهر اصفهان، شکل گرفته‌‌اند. این پل‌‌ها که به‌‌عنوان میراثی ارزشمند از روزگاران گذشته به‌‌جای مانده‌‌اند؛ نه تنها آیینه نبوغ و ذکاوت معماران ایرانی هستند؛ بلکه هم‌ اکنون نیز با بدل‌‌شدن به فضاهای شهری فعال، زندگی اجتماعی را بهبود بخشیده‌‌اند. لذا بازنگری در این بناها با رویکرد نقادانه از آن جهت ضروری می‌نماید که نه‌‌تنها ویژگی‌‌های موجود در آن‌ها از ابعاد مختلف بررسی می‌‌‌شود؛ بلکه چگونگی ارتباط با محیط پیرامون در مقیاس شهری نیز، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مطالعه و تأمل در محتوای این کتاب سبب می‌شود تا به نگاهی نو در تحلیل و بررسی مفاهیم معماری دست یابید. پس از مطالعه این کتاب، نگرش شما نسبت به سوژه‌های پیرامون نگرشی سطحی و گذرا نخواهد بود. این امر بزرگترین دستاوردی است که در پی پرورش اندیشه جستجوگر و نقادانه به دست می‌آید. لذا مطالعه این کتاب به آن دسته از کسانی که می‌خواهند ژرف‌نگری، ماجراجویی و کشف لایه‌های پنهان را با نگاه معمارانه دنبال کنند؛ توصیه می‌شود.
در ادامه به منظور آشنایی بیشتر با محتوای کتاب به مرور برخی از صفحات آن می‌پردازیم:

مشخصات کتاب:

عنوان: زبان تحلیل
پدیدآورندگان: زیبا آذر، سیما خالقیان، منیژه قاضیا
موضوع: فرایند تحلیل بنا در معماری
ناشر: انتشارات عصر کنکاش
قطع: خشتی
سال انتشار: 1400
تعداد صفحات: 267

تحریریه معماری آرل