۰۲۱-۲۲۹۰۱۹۰۵-۶

نویسنده : منیژه قاضیا
تاریخ : شنبه , ۱۳۹۸/۱۰/۰۷ ۱۲:۴۵
 ایده معماری
تحریریه معماری آرل
یکی از بحث برانگیزترین و پرابهام ترین مراحل در فرایند طراحی مرحلۀ شکل گیری ایده یا کانسپت طراحی است. فارغ از دیدگاه ها و نقطه نظرات متفاوتی که در رابطه با ایده پردازی وجود دارد؛ اغلب در میان دانشجویان به خصوص در سالهای اول تحصیل ابهاماتی در این باره دیده می شود. معمولاً دانشجویان از ارائۀ توضیحی روشن در رابطه با ایدۀ اولیه در طراحی پروژه های خود گریزانند. همچنین در برخی موارد از ایده یابی آثار معماران بزرگ نیز درک روشنی ندارند. اگرچه در این خصوص همواره نظریات متفاوتی ارائه شده است؛ اما همچنان نوعی بیگانگی در مواجهه با ماهیت ایده وجود دارد. شاید بتوان این موضوع را پرسش همیشگی دانشجویان دانست که : فرایند طراحی را از کجا باید شروع کنیم؟ ایده اولیه از کجا می آید؟ آیا ایجاد ایده های خلاقانه نوعی توانایی ذاتی محسوب می شود یا قابلیت یادگیری دارد؟

تعاریف ایده و کانسپت در معماری

بهتر است پیش از آن که منابع ایده پردازی و روش های خلق ایده بیان شود؛ با مفهوم و چیستی ایده و کانسپت آشنا شوید. کسب آگاهی از تفاوت های ظریفی که این دو واژه با یکدیگر دارند به درک بهتر هر یک و بهبود کاربرد آن در فرایند طراحی کمک می کند.
در واقع ایده و کانسپت مفاهیم نزدیک به هم هستند که در بسیاری از گفتگوهای معماران مترادف با یکدیگر به کار می روند. اما برخی از صاحب نظران در پی نگاهی موشکافانه به تفاوت هایی میان این دو دست یافته اند:

ادوارد وایت در کتاب مفاهیم پایه در معماری بیان می کند که : کانسپت ها از تحلیل مسئله حاصل می شوند.آنها در هر مرحله از طراحی و با هر مقیاسی پدید می آیند و ماهیت سلسله مراتبی دارند.
پل لازیو فرایند اکتشاف در معماری را شامل دو بخش می داند: ابتکار و شکل گیری کانسپت. ابتکار به دنبال کشف ایده های بکر برای موضوع طراحی است. روی کاغذ آوردن کشف، به صورت نوشته یا گرافیک، که تعیین کنندۀ مسیر اصلی توسعۀ پروژه خواهد بود؛ تشکیل کانسپت است.
برایان لاوسون کارفرما، استفاده کننده، قانون گذار و طراح را به عنوان چهار مولد اصلی مطرح می کند.

شاید بتوان محصول طراحی را پاسخی مشترک به رویکرد پروژه و محدودیت های موجود دانست. تولد ایده در ذهن طراحان از نظر زمانی مقدم بر ساخته شدن کانسپت توسط آنها است. ایده ها از جنس تفکراتی هستند که جایگاهشان در ذهن طراح است و وقتی به صورت یک راه حل ارائه شوند تبدیل به کانسپت خواهند شد. به طور کلی ایده، نقطه شروع معماری است و کانسپت پس از آن شکل می گیرد. در واقع ایده ها ماهیت ذهنی و کانسپت ها ماهیت عینی دارند.
سرآغاز فرایند طراحی مواجه شدن طراح با مسئلۀ طراحی است. پس از آن بستر به مثابۀ ظرفی دربرگیرندۀ محصول و موضوع به مثابۀ منتقل کنندۀ ویژگی های محصول تعریف می شود.

آنچه در تحقیقات صورت گرفته از طریق مصاحبه با برخی از معماران حرفه ای کشور به دست آمده است؛ منابع ایده پردازی معماران را در دو دستۀ عوامل معطوف به مسئله طراحی (بستر و موضوع طراحی) و عوامل معطوف به طراح (دانش و نگرش طراح) قرار می دهد. نتایج این تحقیقات نشان می دهد عوامل معطوف به مسئلۀ طراحی، بیشترین سهم در منابع ایده پردازی را در میان معماران حرفه ای کشور به خود اختصاص داده است.

در ادامه صرف نظر از تفاوت های ظریف ایده و کانسپت، روش هایی برای خلق آنها ارائه می شود :

روش های خلق ایده و کانسپت در معماری

1- روش قیاسی

این روش به دنبال ایجاد رابطۀ عینی میان پدیده ها است و در 4 بخش دسته بندی می شود:
موزه علوم و فنون در والنسیا اثر کالاتراوا
- سمبلیک: الهام گرفتن از شکل و فرم ظاهری در این روش به کار می رود. مانند موزه علوم و فنون در والنسیا اثر کالاتراوا.
 آکادمی علوم کالیفرنیا اثر رنزو پیانو
- مستقیم: توجه به رویدادها، رفتارها و روابط میان اجزا در روش مستقیم حائز اهمیت است. مانند آکادمی علوم کالیفرنیا اثر رنزو پیانو
ساختمان مجلس برلین اثر نورمن فاستر
- شخصی: در این شیوه طراح خود را به جای موضوع یا بستر طرح قرار می دهد. مانند ساختمان مجلس برلین اثر نورمن فاستر
طراحی انستیتو عرب در پاریس اثر ژان نوول
- فانتزی: در این شیوه با به کارگیری تکنولوژی، رویاهای ذهن معمار به اجرا می رسد. مانند طراحی انستیتو عرب در پاریس اثر ژان نوول

2- روش الگوواره

در این روش با مطالعۀ تاریخ و پیشینۀ معماری موجود در هر زمینه، به شناخت الگوها پرداخته و این الگوها که گاه با عنوان گونه، مدل و یا آرکی تایپ شناخته می شوند؛ مولد اولیه برای شکل گیری معماری خواهند بود. مانند مجموعه ورزشی رفسنجان اثر هادی میرمیران و موزه هنرهای معاصر اثر کامران دیبا

مجموعه ورزشی رفسنجان
استفاده از الگوی یخچال های قدیمی در مجموعه ورزشی رفسنجان
موزه هنرهای معاصر تهران
استفاده از الگوی حیاط مرکزی در موزه هنرهای معاصر تهران

3-روش منطقی

 این روش پس از ظهور مدرنیته با استقبال فراوانی روبرو شد و مورد توجه شمار زیادی از معماران قرار گرفت. منابع این روش برنامه، سایت و اقلیم هستند که در واقع مولد اولیه محسوب می شوند. این روش بر پایۀ آزمون و خطا، مطالعات طراحی و دیاگرام های تحلیلی استوار است. خلق ایده با استفاده از این روش، طراح را در جریاناتی از وضعیت موجود پروژه، نیازها، قوانین، خواسته ها و اطلاعات به دست آمده به شکل موازی پیش میبرد و او را مرتباً به تجزیه و تحلیل و ایده پردازی وا می دارد.
نمونه ای که می توان از این روش نام برد نمایشگاه اکسپو 2000 هلند اثر گروه MVRDV است.

 نمایشگاه اکسپو 2000 هلند اثر گروه MVRDV

4-روش نظری

این روش به دو گونه تقسیم می شود:
- طراحی بر اساس قواعد هندسه و ریاضیات
در این شیوه گاه مباحث هندسی(اقلیدسی و نااقلیدسی) و ریاضیات مورد استفاده قرار می گیرد و گاه تغییرپذیری شکلی روی می دهد. تغییرپذیری شکلی با عنوان روش های طراحی افزایشی( برهم گماری و بازی با مقیاس، فولدینگ، نمودار و طراحی پارامتریک) متداول شده است که از جمله شیوه های خلق ایده محسوب می شود.

مرکز هنرهای نمایشی ابوظبی اثر زاها حدید
طراحی پارامتریک در مرکز هنرهای نمایشی ابوظبی اثر زاها حدید
میدان فدراسیون ملبورن اثر استودیو LIB
هندسه فراکتال در میدان فدراسیون ملبورن اثر استودیو LIB
- طراحی بر اساس قواعد فلسفه
نظریات فلسفی پس از دوران مدرن بیشتر مورد توجه قرار گرفت. اکنون آفرینش ایده بر اساس قواعد فلسفی در 5 پارادایم جای می گیرد. پدیدارشناسی، زیبایی شناسی امر متعالی، نشانه شناسی، مارکسیسم و فمنیسم موضوعاتی هستند که هم اکنون در میان معماران دوستدار فلسفه محبوبیت دارند و می توانند منشاء طراحی پروژه های مختلف قرار گیرند.

گرداوری : منیژه قاضیا
منابع و مآخذ :
مقاله  "منابع ایده پردازی معماری؛ جستاری در فرایند ایده پردازی چند معمار از جامعه حرفه ای کشور" به قلم دکتر حمید ندیمی، دکتر فرهاد شریعت راد. نشریه هنرهای زیبا. تابستان 91.
مقاله  "روش های خلق ایده و کانسپت در فرایند طراحی معماری" به قلم مهیار باستانی، سید امیرسعید محمودی.  نشریه هنرهای زیبا. بهار 97.

تعداد بازدید : ۸۱۵۱
نسخه چاپی :  
فرهاد شریعت راد

درود بر شما. در اینترنت به دنبال بخشی از مقاله خودمان در خصوص منابع ایده پردازی بودم (ندیمی و شریعت راد، 1391) که راهنمایی شدم به سایت شما. چون عیناً مطالبی بدون ذکر منبع از آن مقاله در اینجا کپی شده بود. البته این مورد برایم خیلی غریبه نیست چرا که داستانهای مسابهی برای مقالاتمان در نشریات داخلی و حتی لاتین هم افتاده است. اما سایت شما را خوش گرافیک دیدم و نظرم را قید کردم با امیدواری اعمال آن. ظاهراً این سایت، سایت پراستفاده ای برای دانشجویان هم است و اتفاقاً به ویژه در بخش نمونه های موردی پایان نامه هایشان به مطالب سایت شما و سایت های مشابه رجوع می کنند.از آنجا که به ایشان به جد تذکر داده می شود که حتماً منبع و مأخذشان را قید کنند، امیدوارم شما نیز این مطلب را جدی بگیرید و خدمتی همراه با آموزش برای معماران و پژوهشگران و دانشجویان جوان ارائه دهید.
پیروز باشید



Mohammadreza Shahvali

واقعا عالی بود من دانشجوی کارشناسی ناپیوسته معماری هستم البته بافت‌های فرسوده ممنون از مطالب مفید شما.



ارسال نظرات

نظر شما :

مطالب مشابه
در دفاع از مدرنیسم / بررسی آثار  بنیان گذار معماری مدرن

در دفاع از مدرنیسم / بررسی آثار بنیان گذار معماری مدرن

9 ساختمانی که بیشترین نقد را در دنیا داشته اند: قسمت اول

9 ساختمانی که بیشترین نقد را در دنیا داشته اند: قسمت اول

چرا کانسپت و زمینه در معماری مهم است؟

چرا کانسپت و زمینه در معماری مهم است؟

اهمیت اسکیس در پروژه های معماری رنزو پیانو

اهمیت اسکیس در پروژه های معماری رنزو پیانو

ساختمان نمادین یا ساختمان های به اجبار نمادینگی شده؟

ساختمان نمادین یا ساختمان های به اجبار نمادینگی شده؟

چطور پروژه های معماری را در کوهستان  طراحی و اجرا کنیم؟

چطور پروژه های معماری را در کوهستان طراحی و اجرا کنیم؟

مشاوره معماری

برای داشتن فضای کارآمد و زیبا می توانید از مشاوره متخصصین آرل بهرمند شوید

02122901905
مهندسین مشاور معماری
کاردستی با وسایل دور ریختنی
شرکت طراحی دکوراسیون اداری 
طراحی و اجرای فروشگاه زنجیره ای

عضویت در گروه معماران آرل

بعد از ثبت ایمیل ، حتما از طریق لینک فعال سازی ، عضویت خود را فعال کنید.


طراحی و ساخت ویلا
بازسازی ساختمان
اخذ تاییدیه کمیته نما 
طراحی داخلی مطب
تماس با گروه معماران آرل
: تهران ، نیاوران، سه راه یاسر،ساختمان آوا 2،
پلاک 250، طبقه 3، واحد 34
تلفن  :  ۶-۲۲۹۰۱۹۰۵-۰۲۱ 
فکس :    ۲۲۹۰۱۹۰۷-۰۲۱
ایمیل: info@arel.ir