ویلای رز شهرک غرب / رضا دانشمیر

نویسنده : تحریریه معماری آرل

تاریخ : دوشنبه , ۱۳۹۸/۰۴/۲۴ ۱۳:۰۰

تحریریه معماری آرل

در نگاه اول باور اینکه در شهر پر از دود و خاکستری تهران با خانه‌های مکعبی و نماهای بی روح سنگی یا آجر سه سانتی نخودی و رنگ و رو رفته بتوان بنایی مدرن و چشم‌نواز دید دشوار است. اما این فقط بخشی از جذابیت بصری رز سفید شهرک غرب است.
عابرانی که از مقابل ویلای رز عبور می‌کنند برای دقایقی محو جلوه‌های زیبای بنای آن می‌شوند، آرامشی می‌گیرند و به مسیر خود ادامه می‌دهند.
در نگاه اول تصور می‌شود ویلای رز یک ساختمان دو طبقه است، اما در حقیقت این بنا، ساختمانی چهار طبقه است که طراح با ظرافت خاصی دو طبقه را در زیر زمین در نظر گرفته است. جالب اینکه هر دو طبقه زیرین نیز به پیروی از طبقات بالا کاملا نورگیر هستند و ساکنانش را از تابش نور خورشید بهره‌مند می‌سازند.

طراح رز ویلا رضا دانشمیر است که از دهه‌ی هفتاد پروژه‌های جسورانه و شاخصی را در تهران اجرا کرده است؛ «پردیس سینمایی ملت» واقع در ضلع جنوبی پارک ملت تهران - در نقطه تلاقی بزرگراه‌های هاشمی رفسنجانی و کردستان – یکی از آثار دانشمیر و همسرش کاترین اسپریدونف است که سال ۷۸ جایزه معماری ایران را از آن خود کرد. مسجد ولیعصر تهران (در ضلع جنوبی تئاتر شهر)، برج ۷۳ طبقه تجارت جهانی تهران و مجتمع آواسنتر از جمله پروژه‌های دفتر طراحی معماری دانشمیر هستند.

اما ویلای رز تفاوت عمده‌ای با پروژه‌های دیگر این طراح نامدار ایرانی دارد؛
مقیاس کوچکتر و محدودیت‌های اعمال شده از طرف شهرداری منطقه که اجازه‌ی ساخت بنا با ارتفاع بیش از دو طبقه را نمی‌‎دهد، جنبه‌های دیگری از خلاقیت و هوشمندی طراح را در ارائه‌ی پروژه‌ای مینیمالیستی به نمایش گذاشت.
رضا دانشمیر طراح این پروژه در مورد ویلای رز می‌گوید: « ویلا اساسا دستمایه جالبی برای کار است چون محدودیت‌های آپارتمان را برای طراحی ندارد. به این معنی که شما یک قطعه زمین در اختیار دارید و می‌توانید بنایی در آن بسازید که از چهار طرف باز باشد.
ویلای رز از چهار طرف نما دارد بنابراین یک فرم کامل را تشکیل می‌دهد. در این پروژه ما زمین را تا ســطح منهای دو تراشیدیم و اطـراف آن را خالی کردیم که بتوانیم به طبقات زیر زمین به خصوص طبقه ای که استخر در آن قرار دارد نور برسانیم و برایش فضای سبز طراحی کنیم.

خلاقیت نامحدود در طراحی

سازه‌ی بتنی رز سفید شهرک غرب با شکلی چرخی در نما، سیالیتی نامحدود از نور را در خود دارد که به لطف پنجره‌های شیشه‌ای بزرگ حجمی هنرمندانه را پر می‌کند.
دانشمیر: «اگر از بیرون پروژه نگاه کنید، بخشی از متریال یک پوسته سفید از بتن است و بخش دیگر چوبی. ما در جداره های شرقی و غربی یک نوارهای عمودی نور داریم. حد فاصل بین چوب با متریال سنگ و دیواره های سفید می تواند نور را به داخل هدایت کند. همچنین سقف طبقه آخر را در قسمت مرکزی به صورت شیشه ای ساختیم که یک حفاظ دارد و اگر این حفاظ کنار برود، پنجره ها می توانند نور را به فضای داخلی انتقال بدهند و از طریق ویدی که در طبقه همکف هست کل فضای داخلی را روشن کند. این می تواند به صرفه جویی در مصرف انرژی هم کمک کند. به طوری که در طول روز اصلا شــما نیازی نمی بینید بخواهید چراغی روشن کنید.»

آرامش بزرگترین ویژگی ویلای رز

مهمترین خصوصیت ویلای رز حس آرامشی است که از طراحی خاص بنا به ساکنانش منتقل می‌شود. تاکید بر فضای سبز در تمامی محوطه، بیرونی، نور کافی، سقف و دیواره‌های شیشه‌ای که بین ساکنان و محوطه‌ی ویلا جدایی نمی‌اندازد. عدم استفاده از ستون در سازه که دید وسیع‌تری می‌بخشد و پیوستگی کل محیط داخلی ویلا در عین تفکیک بخش‌های مختلف از خصوصیت‌های منحصر به فرد این ویلاست.

طراح ویلای رز در این باره می‌گوید: «تمام طبقات پروژه به هم مرتبط هستند و سعی نکردیم طبقات صد در صد از هم مجزا باشند. این امر از طریق ویدهایی که نظر گرفتیم و راهرو و راه پله پیوسته داخلی میسر شده. شما وقتی وارد می‌شوید، می‌توانید تمام طبقات را طی کنید و حتی به بام‌ بروید این وید ها عملا یک حیاط داخلی برای پروژه ایجاد کرده و همه فضاها را به هم مرتبط می کند.»
سیستم تهویه دایمی هوای پاک و در نظر گرفتن شیشه‌های دو جداره برای جلوگیری از آلودگی صوتی نیز از جمله تدابیری است که به آرامش ساکنان این ویلا می‌افزاید.

برآوردن نیازها در عین طراحی خلاقانه

ویلای رز تنها یک اثر مفهومی نیست، بلکه منطبق با نیازها و خواسته‌های کاربردی کارفرما طراحی شده است؛ کارفرما فضاهای متعددی مد نظر داشت. ایجاد یک مجموعه ورزشی و تفریحی در طبقات زیرین و اینکه طبقات اول و دوم به نوعی از محوطه مجزا باشد.
همچنین در نظر گرفتن اینکه ساختمان بخش خصوصی و عمومی داشته باشد و مهمان‌ها دسترسی به فضای خصوصی نداشته باشند. بنابراین طراحی چنین بنایی مشابه یک ویلای عادی نبوده است.
دانشمیر: «ما این ایده را توسعه دادیم که ویلا از دو بخش تشکیل شود. هرچند که بخش عمومی و خصوصی را از هم تفکیک نکردیم و به نحوی درون هم قرار دادیم اما این دو بخش تمایزهای خودشان را دارند. اگر از بیرون پروژه نگاه کنید، بخشی از متریال یک پوسته سفید از بتن است و بخش دیگر چوبی؛ قسمت چوبی بخش خصوصی ماســت و بخش سفید مربوط به عملکردهای عمومی می شود. حدفاصل این دو بخش هم با شیشه جدا شده.»

کاربری چندمنظوره

ویلای رزیک ویلای بزرگ است با تعداد اتاق های زیاد و فضای عمومی مطلوب که ارتباط خوبی هم بین طبقات آن برقرار است. همچنین با توجه به دسترسی مناسبی که در اطراف بنا وجود دارد، می‌توان از آن به جز کاربری مسکونی، برای کاربری‌های دیگری هم استفاده کرد. به طور مثال ویلای رز می‌تواند یک دفتر اداری خوب یا حتی سفارتخانه باشد.

دیگر ویژگی های طراحی

آسمان در اتاق نشیمن

در طبقه آخر بنا و در قسمت مرکزی سقف شیشه‌ای منحصر به فردی تعبیه شده که نور را از طریق نورگیر موجود در طبقه همکف در سرتاسر خانه منتشر می‌کند. به این ترتیب نور دلچسبی تمام فضای داخلی خانه را در طول روز پر می‌کند تا ساکنانش به روشن کردن چراغ‌های خانه در طول روز نیازی نداشته باشند. صرفه‌جویی در مصرف انرژی از همین اتفاقات هوشمندانه ریشه می‌گیرد.

از زمختی بتن تا لطافت چوب؛ هم‌نشینی دلچسب متریال‌ها

در طراحی فضای داخلی این بنا، پوسته‌های چرخان، حجم اصلی را در بر گرفته‌اند. پوسته‌هایی که بخش عمومی و خصوصی فضا را هم در می‌آمیزند و در عین استقلال، حس یکپارچگی را در فضا به مخاطب القا می‌کنند. پوسته سفید بتن، کاربر را به عملکردهای عمومی فضا هدایت می‌کند و لطافت پوسته چوب بامبو، از عملکرد خصوصی فضا خبر می‌دهد. شیشه به کار رفته در فضا آن حد فاصلی است که این دو پوسته را از هم متمایز می‌کند. چیزی که حس سبکی و شفافیت را در فضا به ارمغان می‌آورد.

سیالیت پیوسته پوسته‌ها

دهانه‌های باز سازه نیز این امکان را فراهم آورده‌اند که جداره‌های شیشه‌ای بزرگ و بازی را در نمای جنوبی داشته باشیم؛ جایی که فضای درون و بیرون با هم پیوند می‌خورند. به این ترتیب در تراس بنا تجربه شیرین فضای شش متری بدون شیشه و فریمی شکل می‌گیرد که در نوع خود کم‌نظیر است.