نقدی بر تکنولوژی و معماری وابسته به آن

گالیله را تفتیش عقاید کردند؛ نه به خاطر اشتباه بودن عقایدش، بلکه تفکر همه ‌گیر در آن زمان، عدم حرکت زمین به دور خورشید بود. (در هفتاد و دومین سال زندگی در مقابل شما به ‌زانو در آمده ‌ام؛ در حالی ‌که کتاب مقدس را پیش چشم دارم و با دستهای خود لمس می ‌کنم، توبه می ‌کنم و ادعای واهی حرکت زمین را انکار کرده، آنرا منفور و مطرود می دانم). این متن توبه ‌نامه او بعد از تفتیش عقاید است؛ آن را پذیرفت و در آخر، هنگام خروج از دادگاه و در خفای خود در حالی‌که به زمین خیره شده بود، رو به زمین گفت، می دانم که تو حرکت می‌کنی! هیچگاه مدارک دانشگاهی دلیل بر آگاهی و آگاهی دلیل بر علم  فرد نیست.
تکنولوژی عبارت است از، فن همراه با صنعت و اختراعات صنعتی نوین. در قرن حاضر، تکنولوژی را در سه علم تعریف می‌کنند: الکترونیک، مکانیک، شبکه جهانی ارتباطات؛ این سه رشته تمامی آنچه را در قرن حاضر تکنولوژی می‌نامیم در خود جای ‌داده است.
در واژه مکتوب ذیل، خوب تفکر کنید!

رُبات

آیا این سه رشته به ربات ختم نمی‌شود؟

خودروها، انواع ماشینهای آشپزخانه (ظرفشویی، لباسشویی، چایی ساز، قهوه ساز، ساندویچ ساز، ماشین داغ کردن نان و غذا (فارسی) و غیره …)، رباتهای انسان نمایی که در سالهای آینده به بازار عرضه می ‌شوند، رباتهای پزشک نما، رباتهای مهندس نما، رایانه ‌ها، سیستمهای همراه و غیره. تکنولوژی را اگر بخواهیم به معنای واقعی بررسی کنیم همزمان با آغاز معماری انسان به کار گرفته ‌شده است؛ اما در آن زمان هیچگونه ضرری را نمی‌توان یافت که حاکی از رابطه انسان و تکنولوژی مذکور باشد.
تکنولوژی ابداً بد نیست. اصلاً و ابداً نمی‌توان واژه بد را برای تکنولوژی مناسب دانست. کمی صبر کنید کلمه ‌ای در این میان باید گنجانده شود . وَلی!
ولی به ‌شرط آنکه تکنولوژی، تکنولوژی باشد.
آنچه امروزه آنرا تکنولوژی می‌نامیم، تکنولوژی نیست. آنها ماشینهایی هستند که آنها را باید شکنجه ‌گر نامید. به حال خود واگذارید مرا؛ بگذارید تا بگویم آنها انسان را نمی‌کشند، ذره ‌ذره انسان را نابود می‌ کنند؛ نترسید دردی در کار نیست؛ در ذره‌ ذره آب شدن، ذره‌ای درد را تجربه نمی‌کنید.
فوتوریستها را از شهر بیرون کنید. آنها نسل آنکه باید باشد را نابود خواهند کرد. مرگی در کار نیست. تکرار می‌کنم به آن گوش فرا دهید، نابود خواهند کرد! حتماً داستانهایی را دیده و شنیده ‌اید که شهر ماشینی می ‌شود، آسمانخراشها ادعای خدایی می ‌کنند، قطارها و ماشینها در آسمان و زمین رژه می‌ روند، کارهای مردم را رباتها انجام می ‌دهند و ..؛ حتی اینگونه سرنوشت، در کارتون‌ِ کودکان نیز مشاهده می ‌شود.

آیا معماری تکنولوژی است و تکنولوژی به معنای امروزه در معماری جایی دارد؟ آنکه دیروز وسیله و مکان مدح یکتا بود، آن است که حال می‌بینیم؟

تکنولوژی به معنای امروزه بد و نادرست است. واژه دیگری را نمی‌توان به کار برد. واقعاً همین واژه مناسب است. باور کنید نمی‌ توان کمی مهربانتر و لطیف تر در این ‌باره صحبت کرد. آن بد است و بس.
در معماری ایران‌ زمین، تکنولوژی به معنای مناسب، وجود داشته و مردم از آن استفاده می‌کردند؛ آنگونه تکنولوژی را امروزه نمی‌توان یافت. اخم‌ هایتان را باز کنید تا برایتان شرح دهم که چرا تکنولوژی به معنای امروزه بد است؟ در معماری ایران ‌زمین اگر بخواهیم تکنولوژی‌ هایی را مثال بزنیم، می‌توانیم به سیستم بسیار زیبا و بدون نقص بادگیرها اشاره ‌کنیم و یا در زمینه آبرسانی، به سیستم باغ فین کاشان اشاره‌ کنیم. در زمینه گرمایی نیز حمام شیخ بهایی را می‌توان نام برد و مثالهایی از این‌ دست که قابل ‌شمارش نیستند. نمی‌توان عددی برای تعداد آنها انتخاب کرد؛ تمام معماری آنگونه بود. اینها تکنولوژی در معماری هستند نه آنکه دیوارها برایتان قورمه ‌سبزی درست کنند یا اینکه تخت خانه در ارتفاع حرکت کند، پنجره‌ ها همانند آفتاب ‌پرست شوند، سلولهای خورشیدی تمامی سقف را به خود اختصاص دهند، دیوارهای خانه همانند تلویزیون رنگ عوض کنند، خانه به شما سلام کند، آیفونهای تصویری با همسایه ارتباط داشته باشد.
“آیفون‌ها را به زیر پا لگد کنید” آن، تمثیل ربات است؛ خشم خود را نگاه ‌دارید.
عذر می‌خواهم قرار شد تا کمی لطیف ‌تر و آرامتر صحبت کنم. تأسف قلب را نمی‌توانم پنهان کنم. برای معماری غنی ایران ‌زمین، فردی وجود دارد که بتواند تنها یک ضرر نام ببرد؟ برای گوشیهای همراه امروزه چطور؟ آنها تنها یک درصد مفید هستند. مسواکهای برقی، چایی ساز، قهوه ساز، خودروها، معماری امروزه و …، اینها تمامی دارای ضررهایی جبران‌ ناپذیر هستند.
لامپ در هنگام ورود به خانه روشن می ‌شود؛ به کسی که آنرا در خانه‌ای قرار داده و سپس خود را معمار می ‌نامد توجه نکنید؛ او دروغ می‌گوید. کار او چیست؟ شرکتی آن لامپ را طراحی و حتی نصب ‌کرده است؛ نقش معمار در این فرآیند چیست؟ خانه با شما صحبت می‌کند؛ مگر نسل بشر نابود شده است که خانه با شما صحبت کند تا از تنهایی رهایی یابید؟
در نهایت تمامی این اشتباهات، نابودی است.
شخصی در آن گوشه لبخندی تمسخرآمیز زد و با خود گفت آن دیوانه‌ای که اکنون اضافه گویی کرد، یک سنت گراست و گویا در زمان ناصرالدین ‌شاه زندگی می‌ کند. قرن، قرن تکنولوژی و ارتباطات است. قرن پیشرفت است. علم، تکنولوژی و …
عزیزترینم، به خدایم سوگند، آنهایی که می‌خواهند نسل آنکه باید باشد، نباشد، من و تو را گمراه کرده‌اند.
چون فِتاد از روزن دل آفتاب
ختم شد الله و اعلم بِصواب

تحریریه معماری آرل
نویسنده : محمدرضا کشن روستا
منبع : landscaper.ir