طراحی مسجد و مدرسه مذهبی مدرن

معماری مسجد مدرن Punchbowl شهر ملبورن یک ماموریت مذهبی برای استرالیا بود که با توجه به افزایش تعداد مسلمانان شهر و نیاز به فضای عبادتی ساخته شد. مکانی که بتواند خصوصیات آموزشی مذهبی را برای کاربرانش تسهیل کند و خانه ای دنج و راحت با امکانات مدرن برای اعضای محلی به شمار رود. توسعه مسجد در دو مرحله صورت گرفت: ابتدا ساخت فضای نمازگزاران بود که می بایست 300 نفر را پشتیبانی کرده، و دوم طراحی و ساخت فضاهای جانبی آن بود.

ساختمان مسجد بر روی یک الگوی چهارگوش بنا شده که از یک سمت باز می باشد و چشم انداز داخلی را تشکیل داده تا به لحاظ عرصه بندی کاربری ها، فضای کافی برای حفظ حریم خصوصی دانش آموزان و اعضای جامعه فراهم گردد. پیکره بندی کالبد مسجد دو حیاط مجزا را خلق نموده  تا تفکیک فضاهای برای هر دو بخش مسجد نیازهای عموم را برطرف سازد، بدون اینکه تداخلی در کاربری مذهبی و آموزشی ایجاد شود. 

ورودی که از اولین حیاط لحاظ گردیده ارتباط مستقیمی با خیابان اصلی دارد و دیوار کناری مسجد را به دسترسی اصلی بدل ساخته است. این حیاط به واسطه هم راستا بودن و جهت گیری به سمت قبله تعریف دوگانه ای از ورودی خروجی، و محور عبادت کنندگان را ارائه داده است. حیاط دوم بزرگتر و خصوصی تر از حیاط اول می باشد که به لحاظ فیزیکی از حیاط اول جدا شده است. در اطراف حیاط دوم ساختمان مدرسه مسجد، فضاهای آموزشی و کلاس های جامع تعبیه شده تا عملکردهای پروژه از یکدیگر تفکیک شوند. البته معمارن پروژه شرایطی را در پلان مسجد اتخاذ کرده اند تا در رویدادها و جشنواره های مذهبی این دو حیاط به هم باز شوند و مسجد با ساختمان های آموزشی ادغام گردد. 

طراحی پلان انعطاف پذیر مسجد یکی از نکات مثبت پروژه به شمار می رود که ارتباط فیزیکی بین حیاط ها را گسترش داده است. این ارتباط فیزیکی (به خاطر سادگی و خلوص فرم پلان مسجد) اجازه داده که کل محوطه آموزشی در ساعات تدریس به  موضوعات مذهبی اختصاص یابد، و در ساعات غیر آموزشی به عنوان فعالیت های اجتماعی خارج از ساعات مدرسه مورد استفاده قرار بگیرد. 

بیان مفهوم فضای مسجد (فضای نمازگذاران) به طور عمدی دور از سایر ساختمان های اجتماعی مجموعه قرار گرفته است. ورودی مسجد از طریق حیاط اول به واسطه عرصه وضوخانه، فضای نمازگزاران زن و مرد را تفکیک کرده تا یکی از عملکردها پیشخوانی برای ورود به فضای نماز و دعا باشد. عبادت کنندگان مرد هنگامی که به مسجد نزدیک می شوند وارد وضوخانه مثلثی شکل در سطح همکف شده که قبل از سایه بان در سالن اصلی قرار گرفته است. اما عبادت کنندگان زن از سمت چپ حیاط و زیر منار اصلی وارد می شوند که به طبقه اول و دوم منتهی شده و از کنار گالری مسجد عبور می کند. 

فرم مجسمه ای شکل سقف کاذب بتنی در فضای داخلی مسجد، رجوعی زینتی به معماری سنتی مساجد اسلامی با الگوی مقرنس است که با 102 فرم بتنی شکل با اختلاف قطر 30 میلی متری آهیانه مسجد را تشکیل داده است. هرچند ما پوسته بیرونی مانند خود را در فرم اصلی مسجد مشاهده نمی کنیم. فرم و حجم مدرن مسجد از بیرون به یک دانشکده آموزشی مذهبی شباهت داشته، و با حضور عبادت کنندگان در داخل عنوان مسجد بیشتر خود را بروز می دهد.







تحریریه معماری آرل
منبع: archdaily.com