ویلای حیاط ها/مازندران، سلمانشهر (متل قو)/ گروه معماری معنا

بروز کلیشه های ساخت و ساز در شهرهای امروز گریبان شهرک های ویلایی در شمال کشور را نیز گرفته است. خانه های ویلایی در شمال ، جایی که ساکنین شهرهای بزرگ ، آن را به عنوان مقری برای تازه کردن روح و جان می شناسند دیگر تفاوت چندانی با معماری بی روح درون شهرها ندارد. ضوابط شهرسازی با صدور مجوز های یکنواخت، امکان بروز خلاقیت را در ویلاهای ساخته شده می‌گیرد. جانمایی تکراری بناها در انتهای زمین ، در کنار میل روزافزون به طراحی های پر زرق و برق، حیاط را که تکه ای محصور شده از طبیعت در خانه است تنها به محلی برای پارک خودرو و معبری برای رسیدن به بنا تنزل داده است. این در حالیست که "حیاط" در فرهنگ زیسته ایرانی، بخش مهمی از فضای سکونتی به شمار می آمده است. بخش عمده ای از فعالیتها، تعاملات و تجربیات انسانی خانواده و آشنایان در این فضای باز یا نیمه باز حادث می شده است.

روند طراحی

اولین قدم در طراحی ، انتقال ساختمان از انتهای زمین (کلیشه ی موجود) به میانه آن بود. که این اقدام باعث ایجاد دو حیاط , جلو حیاط و پشته حیاط گردید.  جهت گیری شرقی-غربی بنا که موجب قطع ارتباط دو حیاط می‌شد ، با چرخش ۹۰ درجه ای طبقه همکف تغییر کرد و باعث یکپارچگی حیاط ها و ارتباط آنها به صورت فیزیکی و بصری گردید. این چرخش خود به تولید  میان حیاط کمک کرد . به علاوه سقف طبقه همکف که در مجاورت بصری با پارک است، بدل به حیاطی در ارتفاع (بالا حیاط) گردید. پارک قطعه زمینی به مساحت 2000 متر است که در همسایگی شمالی ویلای حیاط ها قرار دارد .درخت کهنسال بزرگی در این پارک زندگی می کند که مورد علاقه فراوان کارفرما است. ایده طراحی و ساخت  همزمان و هم ارزش فضاهای سکونت مسقف ( ساختمان) و فضاهای باز و نیمه باز ( حیاط ها ) در کنار توجه به درخت کهنسال ، این پروژه را شکل داد.

جلو حیاط ،فضایی باز برای بازیهای جمعی و یا ورود و پارک خودرو ، پشته حیاط، فضایی خصوصی که به استخر شنا اختصاص یافت. در ادامه، میان حیاط نسبت به حیاط های مجاور چند پله ای مرتفع گردید تا به دید بهتر به سمت فضای سبز مجاور و درخت کهنسال و  پر رنگ کردن مرز میان حیاط عمومی و خصوصی  کمک کند. حجم طبقه اول از سمت غربی شکافته شد و راه پله عمومی و اصلی ساختمان در این بین جا گرفت و با دسترسی مستقیم به حیاط بالایی عملاً انسجام و امکان دسترسی بی واسطه را بین تمامی حیاط ها میسر ساخت. افزون بر این حیاط ها، میان حیاط داخلی در میان ساختمان به عنوان انتزاعی از یک فضای باز یا نیمه باز مرکزی ، نه تنها ارتباطی منظرین با فضای سبز خارج ایجاد کرده که ارتباط عمودی داخلی ساختمان را نیز عهده دار گردید.

وجود حیاط های متعدد و متنوع در این پروژه موجب پاسخ به  نیازهای  دیگری از جمله محرمیت، همسازی با اقلیم و طبیعت شده که مهمترین مفاهیم ثانویه شکل‌گیری این بنا می باشند . تغییر جانمایی و کلیشه فضاهای  عمومی و خصوصی در طبقات که باعث انتقال فضای خصوصی در طبقه زیرین و فضای عمومی به طبقه بالایی گردید، از دیگر تلاش های طراحان برای بهره‌گیری کاربران از کلیه فضاهای موجود در بنا است. نتیجه این کار  مجاورت اتاق های خواب با حیاط خصوصی و استخر و مجاورت سالن  با بالا حیاط است ؛ جایی که از آن درخت کهنسال به راحتی دیده می شود. از طرف دیگر برای حل معضل مجاورت نشیمن خصوصی با جلو حیاط (عرصه عمومی) و خیابان ، استفاده از دیواره مشبک در حفظ این محرمیت کمک کرد، تا این فضا برای دورهمی های خانوادگی محیطی دنج داشته باشد. 

حیاط های متنوع و گشودگی های به سمت آنها و ایجاد کانال باد (کوران) در فضای نیمه باز  میان حیاط و  شکاف مجرای  پله ورودی طبقه بالا  باعث به وجود آمدن تهویه طبیعی گشته و نیاز به استفاده از سیستم های سرمایشی در فصول گرم را کم می کند.
ویلای حیاط ها ، حاصل هم جواری فعال فضای باز و بسته در جهت  استفاده حداکثری از ظرفیت های یک زمین در ابعاد متوسط است ، که درختی کهنسال را  نیز در همسایگی خود دارد.

تیم طراحی معماری:

گروه معماری معنا ؛ هانی ارجمندی، محمدمهدی شعبانی
همکار طراحی: فرشته مظاهری خورزنی
مهندس سازه: میثم دیلم پور
مجری : محمد مهدی شعبانی
کارفرما: خانم زهرا حاج مهدی سیفی
مساحت زمین: 420 متر مربع
مساحت زیر بنا: 350 متر مربع
عکاسی: نگار یغماییان، پگاه عبداللهیان (استودیو کاو)
کاربری بنا: ویلایی مسکونی –تک واحدی
سال شروع و خاتمه اجرا: فروردین 1395- مهر 1396
محل پروژه: مازندران، سلمانشهر (متل قو)، خیابان آرا، شهرک رایکا


















تحریریه معماری آرل
منبع:گروه معماری معنا