پاسخ چند سوال مهم درباره پژوهش معماری

تحریریه معماری آرل

هدف پژوهش، کشف و گسترش دانش و در حقیقت راهی برای جستجوی آگاهی است. با تحقیق کردن است که به عرصه‌های جدید علم و دانش می‌توان پا نهاد و وارد عرصه‌های ناشناخته شد. معماران نیز در دوران تحصیل و زندگی خود از این ماجرا به دور نیستند، بلکه نسبت به دیگران باید در حوزه های مختلف آگاهی خود را افزایش دهند، تفکر و عملکرد معماران تاثیر بسزایی در روند و سبک زندگی مردم دارد. در ادامه مطلب، به طور کلی موارد و دسته بندی های پژوهش های معماری را بررسی خواهیم کرد که علاوه بر راهنمایی شما در انتخاب موضوع پژوهش در دروان تحصیل، می تواند دیدگاه متفاوتی در مورد پژوهش های معماری انجام شده ایجاد کند. همراه آرل باشید..

به طور کلی چه موضوعاتی در پژوهش معماری  مطرح می‌شود؟

موسسه معماران آمریکا (AIA) پژوهش معماری را به 7 تم و موضوع کلی تقسیم کرده است :

1. پژوهش اجتماعی(Social Research)
مطالعه نحوه کاربری و استفاده از مکان‌ها، سکونتگاه‌ها و زیست‌بوم‌های معماری.
2. پژوهش فرهنگی(Cultural Research)
مطالعه ویژگی‌های سکونتگاه‌ها در طول زمان.
3. پژوهش تکنولوژیک(Technological Research)
مطالعه مواد و متریال‌ها، متود و روش‌های کار و سیستم‌ها و پروسه‌های طراحی و اجرا.
4. پژوهش محیطی(Environmental Research)
بررسی و مطالعه زمینه و محیط فیزیکی معماری
5. پژوهش سازمانی-مدیریتی (Organizational Research)
مطالعه‌ی نحوه همکاری سازمان‌ها، شرکت‌ها و افراد شاغل در حرفه معماری با یکدیگر و نحوه همکاری درون یک شرکت و یا گروه شاغل به فعالیت معماری.
6. پژوهش در آموزش (Educational Research)
مطالعه‌ی شیوه‌های نوین آموزش متناسب با حرفه معماری
7. پژوهش در طراحی(Design Research)
مطالعه‌ی پروسه طراحی و فرم‌دهی و آفرینش فضای معماری.
این هفت تم هر کدام در گوشه‌ای از 4 منطقه دانش قرار می‌گیرند که عبارتند از: دانش مدیریت، دانش اجرا، دانش طراحی و دانش ارزیابی کارایی.

پژوهش معماری از نظر روش‌کار چند نوع است؟

از میان روش‌های مختلف تحقیق، 6 شیوه زیر از مهمترین و پراستفاده‌ترین شیوه‌ها در پژوهش‌های معماری هستند :
تاریخی تفسیری(Interpretive Historical) : این نوع پژوهش به بررسی بناها و سبک‌های معماری در دوره‌های زمانی مشخص می‌پردازد و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و میدانی از جمله بازدید و برداشت از بناهای آن دوره زمانی یا سبک مورد نظر می‌باشد. به عنوان مثال: ویژگی‌های معماری مدرن در دوره پهلوی اول در شهر تهران.

کیفی(Qualitative) : پژوهش کیفی سعی در ارائه یک توصیف عمیق از واقعیت موجود دارد. پژوهش کیفی از اطلاعات و داده‌های پژوهش‌های تاریخی، توصیفی و تجربی استفاده می‌کند و به تحلیل این داده‌ها می‌پردازد. پژوهش کیفی بیشتر در علوم اجتماعی و انسانی کاربرد دارد و به دلیل ارتباط تنگاتنگ معماری با جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و سایر علوم انسانی؛ این روش تحقیق در معماری نیز پرکاربرد است.
مثالی از عنوان یک مقاله: شناخت هویت کالبدی و فضایی بافت تاریخی شهرها (مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد)

همبستگی(Correlational) : پژوهش با روش همبستگی یک نوع تحقیق توصیفی است که با هدف کشف رابطه میان دو یا چند متغیر انجام می‌شود. با توجه به تعداد متغیر و مستقل یا وابسته بودن متغیرها، سه نوع روش آماری وجود دارد که با بررسی متغیرهای تحقیق تصمیم می‌گیریم که از چه روشی استفاده کنیم. این نوع پژوهش نیز در معماری پرکاربرد است.
مثالی از عنوان یک مقاله: بررسی همبستگی مولفه های هویت مکانی و معماری پایدار (نمونه موردی مازندران)

آزمایشی(Experimental) : تحقیق آزمایشی یا تجربی از دقیق‌ترین شیوه‌های پژوهش است. از روش تجربی برای یافتن ارتباط علت-معلولی بین دو یا چند متغیر استفاده می‌شود. این تحقیقات در حوزه‌های فنی و تکنولوژیک معماری بیشتر انجام می‌شوند.
مثالی از عنوان یک مقاله: ارزیابی عملکرد انرژی شیشه‌های مختلف پنجره ساختمان در اقلیم‌های متفاوت ایران

شبیه‌سازی(Simulation) : شبیه‌سازی نسخه‌ای از بعضی وسایل حقیقی یا موقعیت‌های کاری است که تلاش دارد تا بعضی از جنبه‌های رفتاری یک سیستم فیزیکی یا انتزاعی را به وسیله‌ی رفتار سیستم دیگری نمایش دهد.
مثالی از عنوان یک مقاله با روش ترکیبی (آزمایشی و شبیه‌سازی): تحلیل نقش ساختار کالبدی معماری بادگیر بر میزان رفتار حرارتی با مدلسازی در نرم افزار فلوئنت.
مثالی از عنوان یک مقاله با روش ترکیبی (کیفی و شبیه‌سازی): شبیه‌سازی رفتار انسانی در پروژه‌های طراحی معماری؛ مطالعه مشاهده‌ای در طول یک دوره درسی.

نمونه موردی(Case Study) : مطالعه موردی یکی از متداول‌ترین روش‌های تحقیق کیفی به ویژه در معماری است که از انواع داده‌ها و اطلاعات کمی و کیفی بهره می‌برد. مطالعه موردی به دو شکل قابل تعریف است؛ یکی اینکه مربوط به تنها یک ساختمان، یک شهر و ... باشد و دیگر اینکه فقط معطوف به یک موضوع یا رویکرد مشخص باشد.
مثالی از عنوان یک مقاله: بررسی و تحلیل نمونه موردی معماری فضاهای ورزشی تفریحی آبی و ساحلی. مثالی از عنوان یک مقاله: كاربرد روش تحقيق كيفي براي فهم ابعاد عاطفي مكان (نمونه موردي: فضاي زيرزميني شوادان).

معماران چه هدفی از تحقیق دارند؟

طراحان و معماران موفق برای رسیدن به اهداف زیر دائما در حال تحقیق هستند:

• 1. همگام بودن با انتظارات جدید و مد روز مراجعه‌کنندگان خود
• 2. جمع‌آوری اطلاعات درباره موضوع پروژه و سایت مورد نظر
• 3. بررسی کارها و طرح‌های معماران دیگر در زمینه پروژه در دست کار خود
• 4. بررسی کارایی و در دسترس بودن محصولات و سیستم‌های ساختمانی
• 5. ارزیابی گزینه‌ها در طول مدت ساخت و ساز
• 6. نظارت بر کارایی ساخت بعد از ساخت و در حین بهره‌برداری

پژوهش معماری از نظر محتوا چند دسته است؟

• 1. پروسه طراحی و ساخت
• 2. سکونت‌پذیری ساختمان و آسایش ساکنان
• 3. ایمنی و امنیت انسان
• 4. نگهداری از منابع
• 5. سازه‌ها، متریال‌ها، تجهیزات و سیستم‌ها

برای یافتن ایده در آغاز طراحی باید چگونه تحقیق کرد؟

مطالعه نمونه‌های موجود : بررسی راه‌حل‌های قبلی که به مساله‌ی ما پاسخ داده‌اند مانند ساختمان‌هایی که با رویکرد مدنظر ما طراحی شده‌اند.
مطالعه تیپ‌ها: بررسی تیپ ساختمانی از نظر خصوصیات فرمی و یا تقسیمات انجام شده بر اساس تیپولوژی مثلا در طراحی ساختمان‌هایی که تشابهات فرمی و پلانی دارند مانند مسجد یا سالن سینما.
مطالعه سبک‌ها: مطالعه اصول ترکیب فرمی یا پلانی و یا تزیینات استفاده شده در یک سبک برای به‌کارگیری و تفسیر دوباره از سبک‌های گذشته.

پژوهش در حوزه طراحی چند دسته اصلی دارد؟

کریستوفر فریلینگ رئیس کالج سلطنتی لندن معتقد است هر پژوهشی در طراحی و معماری حول سه "حرف اضافه" می‌چرخد: "برای"، "در" و "از طریق":
پژوهش برای طراحی : این پژوهش معمولا شامل تحقیق برای تولید و به‌کارگیری تکنولوژی‌ها، محصولات و متریال‌های جدید است.
پژوهش در طراحی: شناخته شده‌ترین نوع این سه دسته که تحقیق درباره ابعاد انسانی، اجتماعی طراحی همچون مباحث تاریخی و رفتار محیطی را در بر می‌گیرد.
پژوهش از طریق طراحی(RtD): گونه‌ای از تحقیق است که با فعالیت خلاق در طول طراحی همراه است. طی کردن مسیر طراحی خود فرمی از تولید دانش جدید است.

تحریریه معماری آرل
نویسنده : مهشید پرچمی