تور معمارانه نوروزی : کاشان نگین کویر

خانه طباطبایی

خانه عباسیان کاشان

سبک معماری در خانه عباسیان، گودال باغچه" نام دارد. در این سبک معماری، بنا پایین تر از سطح کوچه ساخته می شود و اصطلاحا گود است. دلیل این کار این است که : ۳- از خاک گودبرداری برای تامین مصالح استفاده شود. خشت خام را همزمان با عملیات گودبرداری در کوره های آجرپزی که در مجاور مجموعه ایجاد شده بود، می پختند. به این وسیله در زمان و هزینه ها صرفه جویی شده و به دلیل همگونی جنسِ مصالح با خاک زمین های مجاور، استحکام بنا نیز حفظ می شده است.

قرینه سازی و فضاهای فصلی

قرینه سازی در این بنا کاملا رعایت شده و اگر خطی فرضی در وسط هر یک از اضلاع خانه رسم شود دو قسمت ایجاد شده کاملا قرینه هم هستند. بنا قسمت های زمستانه و تابستانه دارد و تنوع فصلی در آن به وضوح دیده می شود. بنابراین در هر فصلی از سال قسمت هایی از بنا مورد استفاده قرار می گرفتند که مخصوص فصل و متناسب با همان آب و هوا بودند.

معماری درونگرا و اسلامی

ظاهر بی آلایش و درون با شکوه و زیبای بنا خبر از معماری درونگرا در ساخت آن می دهد. شهر کاشان از دیرباز به دارالمومنین شهرت دارد پس مسایل مذهبی در سراسر خانه رعایت شده است. کاربرد معماری محجبه (نقاب دار) -مثل آنچه که در سایر بناهای دوره  قاجار مشاهده می شود- در ساخت بنا به خوبی دیده می شود. از تقسیم بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی گرفته تا وجود اتاق های تو در تو و متعدد، جدایی محل سکونت آقایان و خانم ها در تالارها، وجود دیوار حجاب در اطراف فضای بام برای گرفتن دید همسایه به داخل بنا و... همه و همه نشان از این نوع معماری دارد. بر روی در این خانه هم مثل خانه های قدیم دو کوبه با صداهایی متفاوت نصب شده است تا اهالی خانه از روی صدای کوبه ها تشخیص دهند که مهمان شان آقاست یا خانم.

معماری باغ فین طراحی بهشت گونه

با ورود به باغ، مسحور فضایی بهشتی خواهید شد که در مقابلتان قرار می گیرد. آنچه که در این باغ بیش از همه به چشم می آید حضور آب و درخت به عنوان عناصر پویا است که در کنار بناها به عنوان عناصر ثابت معماری، فضایی جالب را به وجود آورده اند. در طراحی اولیه باغ، حفظ تقارن اهمیت ویژه‌ای داشته‌ اما به تدریج و با دخالت شاهان، از میزان آن کاسته شده است. این خروج از تقارن هم در محورهای تردد در باغ و هم در سازه های اضافه شده پس از دوره صفویه به چشم می‌خورد. ویژگی های خاصی نیز در معماری باغ وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم:
طراحی خاص گذرگاه های باغ
حضور عنصر آب
حضور درختان
عمارت سردر،پیوندگاه بیرون
کوشک صفوی
اتاق شاه نشین | استفاده هوشمندانه از رنگ و نور
چایخانه، محل تقسیم آب
کوشک قاجار یا شترگلوی فتحعلی شاهی ، خنکای تابستان در کویر
حمام فین

نمای 360 درجه از حمام باغ فین کاشان

حمام سلطان امیراحمد کاشان، زیباترین گرمابه اعیانی دنیا

حمام به خاطر اصولی که باید در ساختنش رعایت شود از پیچیده ترین بناها محسوب می شود. این فضا را برای حفظ گرمای درونی آن پایین تر از سطح زمین و درون خاک می ساختند تا در مصرف انرژی نیز صرفه جویی کنند. حمام سلطان امیراحمد تزیینات بسیار چشم نوازی دارد و از این حیث حمامی منحصر به فرد به شمار می رود. آهک بری و گچ بری های این بنا هر چشمی را به خود خیره می کنند. آهک بری، هنر حكاكی نقوش برجسته بر سطحی از آهک است که یکی از تزیینات زیبای بناهای ایرانی محسوب می شود. تعداد 17 لایه مرمتی در این بنا شناسایی شده که حکایت از قدمت آن دارند.کاشی‌های آبی فیروزه‌ای و طلایی، گچ بری های هفت لایه ای و معماری خاص، باعث شده است تا از این حمام به عنوان یکی از برجسته ترین حمام های ایران یاد کنند. از ویژگی های دیگر این حمام می توان به استفاده از سقف های طاقی، موزاییک های چشم نواز و نقاشی های دیواری آن اشاره کرد که جلوه خاصی به سازه بخشیده اند.برای تامین آب از دو حلقه چاه و برای انتقال آب بین بخش های مختلف حمام از تنبوشه یا لوله های سفالین استفاده شده است و شیشه های رنگین به نام گلجام نیز در سوراخ سقف یا دیوار حمام به چشم می خورند.

مسجد آقابزرگ ، شکوه معماری در کاشان

ساختمان مسجد داراي هشتي ، دهليز ، گنبد ، گلدسته و دو بادگير است . همچنين حياط اين بنا در دو طبقه قرار گرفته که طبقه فوقاني آن دورتادور حجره‌هايي براي طلاب دارد .در ابتدایی ساختمان دو سکوی بزرگ وجود دارد که به منظور رفع خستگی افراد و نشستن برروی آن و نهاندن بار خود روی سکو ساخته شده و معروف به پیرنشین است . در بالای درب ورودی کتیبه هایی وجود دارد که فرمان منع مالیاتی مسجد از طرف محمد شاه قاجار است و معروف به کتیبه مالیاتی . بر روی دولنگه درب ورودی مسجد تعداد ۶۶۶۶ میخ وجود دارد و علت آن اینطور بیان شده که در گذشته مردم در هنگام هجوم بیگانگان به مسجد پناه می بردند و این میخها باعث میشدند دشمن به داخل مسجد راه نیابد و همچنین میخ بعد از مدتی در چوب زنگ می زند و موریانه دیگر نمیتواند چوب را بخورد به همین دلیل بعد از گذشت سالها همچنان در این بنا سالم مانده است .
یکی از زیبایی های مسجد شبستان است که در این بنا با خلاقیتی جالب ساخته شده ، به این صورت که بعد از ورود به شبستان در همه مساجد چشم به محراب جلب می شود اما اینجا قبله و محراب در کنار هم قرار داده شده و با عبارت یاقاضی الحاجات قبله را مشخص کرده است .و اما گنبد مسجد که بیشترین محیط دایره ی آن ۵۰ متر و ارتفاع نوک گنبد از سقف مسجد حدود ۱۸ متر می باشد و فضای داخلی گنبد با کتیبه ای از سوره فتح تزئین شده است .حیاطی برف انداز در قسمت انتهایی بنا است که برای تخلیه برف در زمستان ساخته شده به این صورت که چاهی در وسط حیاط تعبيه شده تا برف های به مرور آب شده ، از طریق آن تخليه شوند .
4


تحریریه معماری آرل
منبع:karnaval.ir