معماری حواس!

تحریریه معماری آرل

معماران مختلف را می توان از نحوه ی تاکید آنان بر کیفیت ادراک حسی از یکدیگر متمایز کرد. در کنار معماری غالب بینایی محور، معماری بساوایی با تاکید بر به نمایش گذاشتن عضلات و پوست به وجود می آید. همچنین معماری هایی وجود دارند که بر قلمرو های شنوایی، بویایی و چشایی تاکید دارند.
برای مثال، معماری لکوربوزیه و ریچارد مه یر، به وضوح تمایل به بینایی دارد؛ (گرچه کارهای انتهایی لکوربوزیه در به نمایش گذاشتن سنگینی و حضور موثر ماده، در تجارب بساوایی تاکید دارند). از سوی دیگر معماری اکسپرسیونیسمی که با اریش مندلسون و هانس شارون شروع می شود با سرکوب بینایی محوری، تمایل به شکل پذیری بساوایی و عضلانی داشت. آثار معماری فرانک لوید رایت و آلوار آلتو مبتنی بر شناختی عمیق از شرایط جسمانی انسان و انبوهی از واکنش های غریزی نهفته در ناخودآگاه انسان است. در معماری امروز، برای مثال در کارهای گلن مورکات، استیون هال و پیتر زومتور انبوهی از تجارب احساسی بسط یافته است.
آلوار آلتو به طور آگاهانه در به کارگیری تمامی ادراک حسی در معماری اش علاقه مند بود. تمایلات حسی او در طراحی مبلمان به وضوح اهمیت این موضوع را آشکار می کند:
«قطعه مبلمان که به پاره ای از عادات روزمره مشخص شکل می دهد نباید باعث به وجود آوردن انعکاس نور شدید شود. همچنین طراح نباید در زمینه ی صدا، جذب صدا و غیره بی تفاوت باشد. مبلمانی که در نزدیک ترین تماس با بدن است، مثل صندلی، نباید از مصالحی ساخته شود که بیش از حد گرما را انتقال دهد.»
آلتو به وضوح بیشتر علاقمند به نحوه ی رویارویی شی ء با بدن شخص مصرف کننده بود تا زیباشناسی بصری صرف. معماری آلتو حضوری عضلانی و بساوایی را در معرض نمایش قرار می دهد و جابجایی ها، تقابل های نامتوازن، بی نظمی ها و چند آوایی ها را به منظور برانگیختن تجارب جسمانی، عضلانی و بساوایی در هم می آمیزد. جزئیات و بافت های سطح پرکار او که نتیجه هنر دست است، احساس لامسه را فرا می خواند و فضایی از صمیمیت و گرما خلق می کند. به جای ذهنیت گرایی غیرجسمانی دکارتی معماری وابسته به چشم، معماری آلتو بر مبنای واقعیت گرایی احساسی است. ساختمان های او بر مبنای ایده یا تصور غالب منفرد ساخته نمی شوند؛ بلکه توده متراکمی از به کارگیری احساسات هستند و آنها حتی برخی اوقات در ترسیم ها، بسیار ضمخت و حل نشده به نظر می آیند. اما پس از ساخت از جهت رویارویی فضایی و فیزیکی از آنها به عنوان بناهایی قابل تقدیر یاد می شود، نه به عنوان ساختارهایی مبتنی بر بینایی ذهنی.

تحریریه معماری آرل
منبع: کتاب چشمان پوست؛ معماری و ادراک حسی