9 تمرین روزانه برای افزایش هوش سه بعدی و تجسم معمارانه !

طراحی معماری و سازماندهی فضاها بدون تجسم درست معمار از تعریف فضا و تجسم سه‌بعدی مکان‌ها امری بی‌معنی است و در زندگی و حرفه معمار از اهمیت زیادی برخوردار است، خوشبختانه می‌توان گفت هوش فضایی صرفا استعدادی ذاتی نبوده و با یادگیری راهکارها و تمرین‌های روزانه می‌توان این مهارت را آموخت و تقویت نمود. در ادامه با آرل برای مشاهده 9 تمرین روزانه ساده برای ارتقا تجسم و هوش فضایی معمارانه همراه باشید.

هوش فضایی چیست؟

هوش فضایی (Spatial Intelligence) یکی از هوش‌های چندگانه هاوارد گاردنر، به توانایی درک، تجسم و دستکاری روابط فضایی در دنیای اطرافمان اشاره دارد. این هوش شامل تفکر سه بعدی برای کارهای نیازمند به تجسم، تشخیص الگو و استدلال فضایی حیاتی است. افراد با هوش سه بعدی قوی در تجسم اشیا، شکل آن‌ها و نحوه ارتباط آن‌ها با یکدیگر در فضا برتری دارند.
این شکل از هوش در زمینه‌هایی مانند معماری، مهندسی، هنر، طراحی و ناوبری نقش کلیدی دارد. به عنوان مثال، معماران از هوش سه بعدی برای تصور چگونگی ساختارها و عملکرد آن‌ها استفاده می‌کنند. در حالی که هنرمندان برای ایجاد آثار متعادل بصری بر آن تکیه دارند. همچنین در کارهای روزمره مانند مونتاژ مبلمان، خواندن نقشه یا ورزش برای درک موقعیت مکانی و حرکات بسیار مهم است.
هوش فضایی از طریق فعالیت‌های درگیر تجسم مانند پازل، طراحی یا ساختن مدل‌ها توسعه می‌یابد. این فقط به ورودی بصری محدود نمی‌شود، بلکه تجربیات حرکتی مانند پیمایش در اتاق یا درک حرکات بدن نیز این توانایی را افزایش می‌دهد. این هوش برای حل مسئله در زمینه‌های حرفه‌ای و عملی حیاتی و سنگ بنای درک و تعامل با دنیای فیزیکی به شمار می‌رود.

کاربرد هوش فضایی در معماری

هوش فضایی جزو لاینفک معماری است و زیربنای توانایی یک معمار برای تجسم، طراحی و ساخت فضاهای کاربردی و زیباشناختی محسوب می‌شود. این مهارت شناختی به معماران اجازه می‌دهد تا فرم‌های سه‌بعدی را به صورت ذهنی دستکاری کرده و نحوه اشغال فضای فیزیکی توسط طرح‌ها را پیش‌بینی کنند. امری که پیش‌بینی تعامل بین عناصر ساختاری و محیط را در پی دارد.
یکی از کاربردهای اولیه هوش سه بعدی در معماری، ایجاد طرح‌ها و نقشه‌های ساختمانی است. معماران باید تجسم کنند که چگونه عناصر مختلف (دیوارها، اتاق‌ها و دهانه‌ها) در یک فضای معین با هم قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، استدلال فضایی به طراحی سازه‌هایی برای به حداکثر رساندن نور طبیعی، تهویه بهینه و استفاده موثر از زمین موجود کمک می‌کند.
علاوه بر این، معماران برای در نظر گرفتن زمینه وسیع‌تر طرح‌های خود، بر هوش فضایی تکیه می‌کنند. این کار شامل ارزیابی چگونگی ادغام یک سازه با محیط اطراف، تکمیل محیط خود و برآوردن نیازهای کاربران است. برنامه‌ریزی شهری، محوطه‌سازی و طراحی در محدودیت‌هایی مانند شیب‌ها یا سازه‌های موجود نیز مستلزم استدلال فضایی پیشرفته است. درواقع ابزارهای دیجیتالی مانند نرم‌افزار CAD فقط به معماران کمک می‌کنند تا هوش سه بعدی خود را بیشتر گسترش دهند.

تمرینات افزایش هوش فضایی و تجسم معمارانه

حالا که با مفهوم هوش فضایی و تاثیر آن در تقویت تجسم معمارانه آشنا شدیم، وقت آن است تا با تمرینات موثر برای تقویت این هوش آشنا شویم. در ادامه مطلب، 9 مورد از بهترین تمرینات تقویت هوش سه بعدی در معماران را ارائه می‌دهیم.

1. استفاده از کلمات مناسب برای توضیح فضا

برخی از مطالعات و تحقیقات در این باب نشان می دهد استفاده از کلمات مناسب برای توضیح محل قرارگیری ساختمان ها و اجسام و نحوه آدرس دهی مناسب می تواند تمرین بسیار موثری در ذهن معمار به مرور ایجاد کرده که منتهی به افزایش قوه تجسم فضایی می گردد.برای مثال در صحبت‌های روزمره به جای استفاده از کلمه «اینجا» و یا «آنجا» سعی کنید از توصیف دقیق‌تری برای آدرس‌دهی مانند «در قفسه بالای کمد سمت راست» یا «پشت درب جنوبی سمت چپ» استفاده کنید. این تمرین ساده روزمره هوش فضایی و تجسم معمارانه شما را برای تجسم مکان دقیق اجسام و تجسم جسم در کل فضا تقویت می‌کند.

2. شطرنج

بازی شطرنج علاوه بر تقویت ذهن،  به دلیل پیش بینی و فکر به قدم های بعدی و تجسم حرکت بعدی مهره ها، استراتژی خوبی برای تمرین  تجسم، بدون حرکت  دادن مهره های شطرنج است .حفظ ترکیب فضایی بازی و مهره ها در ذهن و مقایسه گزینه های موجود و اتخاب بهترین حرکت  می تواند کمک بسیار بزرگی برای تجسم آنچه به چشم نمی بینید باشد.

3. بازی با لگو (Lego)

بازی با لگو علاوه بر بازی و سرگرمی به دلیل "اکتشاف فضایی" بیشتر از جنبه سرگرم کننده بودن می تواند جنبه آموزشی و تقویت مهارت از راه های موثر و خلاقانه داشته باشد به عنوان مثال ساخت فرم ها و اشکال مختلف با استفاده از المان های مدولار و تلفیق راهکارهای خلاقانه برای قرار دادن لگوها در کنار هم می تواند ترکیب فضایی جالب توجهی  برای افزایش مهارت های ذهنی افراد در سنین مختلف باشد.

4. تقویت و استفاده مداوم از حافظه

تقویت حافظه و هوش فضایی در سنین مختلف از راه‌های بسیار زیادی امکان‌پذیر می‌باشد یادگیری زبان جدید می‌تواند یکی از راهکارهای موثر باشد. اما گاهی پیام‌های ذهنی و فعالیت‌های روزمره به طور ناخودآگاه بر حافظه تاثیر گذاشته و می‌تواند نقش موثری ایجاد کند.
افراد با جهت‌دهی به فعالیت‌های روزمره که به طور مداوم انجام می‌دهند با تغییر نگرش و تمرین‌های ذهنی هوشمندانه می‌توانند کمک بسیار زیادی به تقویت حافظه و ارتقا آن نمایند. برای مثال گاهی شماره تلفن‌هایی که مداوم با آن‌ها سروکار دارید و یا نام خیابان‌ها و کوچه‌هایی که هرروز از آن‌ها عبور می‌کنید و خیلی فعالیت‌های روزانه خود را به سبکی دیگر به ذهن بسپارید.

  5. بازی های تصویری و کامپیوتری

بازی کردن با بازی های ویدیویی و یا کامپیوتری روش بسیار مناسبی برای افزایش درک فضا و تجسم  می باشد زیرا این فضاها ترسیمی سه بعدی از فضای واقعی اما مجازی در ذهن شما ایجاد می کند که به واسطه ی آن به محیط بیشتر دقت نموده و در حین درک فضا ایده مناسبی برای قرار دادن ذهن خود در فضایی است که ساختگی است و در حقیقت وجود ندارد و این برای طراحی معماری می تواند بسیار کمک کننده باشد.

6. در ذهن خود با هواپیما پرواز کنید!

اگر از نشستن در مقابل کامپیوتر و یا میز کار خود خسته شدید، تجسم پرواز با یک هواپیمای بدون سرنشین می‌تواند جایگزین مناسبی برای بازی‌های کامپیوتری باشد. جسمی مثل موبایل یا آنچه در دسترس شماست را به عنوان فرمان یک هواپیمای بدون سرنشین تجسم کرده و با پرواز در فضا به خلاقیت و مجسم کردن مسیرها و حرکت‌های مختلف در فضایی سه بعدی بپردازید. این کار می‌تواند هوش فضایی و تجسم معمارانه را در شما تقویت کند.

7. تجسم نقشه سه بعدی شهر  و محل زندگی در ذهن

نقشه های گوگل و سیستم های GPS که به راحتی امروزه در دسترس همگان  قرار  دارند گاهی  فعالیت ذهنی ما را محدود کرده ند اما با  استفاده از این نقشه ها و سعی در استفاده و تطبیق موقعیت خود با نقشه ها در هر کجا هستید می توانید آگاهی و دانش خود را در شناسایی شهر و موقعیت خیابان های اطراف خود افزایش داده و خود را در موقعیت های سه بعدی شهر و کشور  تجسم نمایید.

8. حل پازل

برای اوقات فراغت و سرگرمی از بازی های مفید برای ذهن خود مانند حل مکعب روبیک. پازل، که هم فیزیکی و  هم ذهنی مهارت های شما را افزایش می دهد استفاده کنید.

9. اسکیس

درنهایت، به عنوان معمار نمی‌توان از طراحی‌های دستی و اسکیس از طراحی لوگو گرفته تا طراحی‌های هندسی سه‌بعدی و پرسپکتیو اجسام و ساختمان‌ها از زوایای متفاوت تا خلق اسکیس از خانه رویایی خود فاصله گرفت. از آنجا که اسکیس از کارهای مورد علاقه معماران محسوب می‌شود. خبر خوب اینکه یکی از مهم‌ترین کارها برای تقویت تجسم و هوش فضایی شما اسکیس است که می‌توانید در حین لذت بردن از آن روز به روز این مهارت را افزایش دهید.

نمونه هایی از کاربرد هوش فضایی در معماری

هوش فضایی، یکی از هوش‌های چندگانه هاوارد گاردنر، به ظرفیت درک، دستکاری و تجسم روابط فضایی اشاره دارد. در معماری، این شکل از هوش نقش محوری در ایجاد فضاهای کاربردی، زیبایی‌شناختی و معنادار ببازی می‌کند. معماران با هوش فضایی بالا می‌توانند در فضای سه بعدی فکر کرده و نیازهای کاربر را پیش‌بینی کنند. در زیر نمونه‌هایی وجود دارد که چگونگی کاربرد هوش سه بعدی در معماری را نشان می‌دهد.

1. طراحی فضاهای عمومی پویا

یکی از بارزترین نمونه‌های هوش سه بعدی در معماری، طراحی فضاهای عمومی مانند پارک‌ها و میادین شهر است. به عنوان مثال، میدان تایمز شهر نیویورک یا میدان کاتالونیا بارسلونا را در نظر بگیرید. این فضاها جریان عابر پیاده، مدیریت ترافیک و جذابیت و زیبایی را متعادل کرده و در عین حال تعامل بین مردم را تقویت می‌کنند.

معماران و برنامه ریزان شهری با استفاده از هوش سه بعدی از دسترسی، جذابیت و دستیابی این مناطق به هدف خود اطمینان حاصل می‌کنند. معماران و طراحان اغلب فعالیت‌ها و مناطق را بدون به خطر انداختن هماهنگی کلی طراحی لایه‌بندی می‌کنند.

2. به حداکثر رساندن فضاهای کوچک

معماران اغلب هوش فضایی خود را با تبدیل فضاهای کوچک یا نامناسب به مناطق کاربردی به نمایش می‌گذارند. به عنوان مثال، برج کپسول ناکاگین در توکیو، طراحی شده توسط کیشو کوروکاوا نشان می‌دهد که طراحی مدولار چگونه می‌تواند فضا را در یک محیط شهری متراکم به حداکثر برساند. طرح‌های خانه‌های کوچک نمونه دیگری است که در آن هر مترمربع به‌دقت برنامه‌ریزی شده است تا شامل ویژگی‌های ضروری مانند انبار، اتاق‌خواب و فضای کاری باشد.

3. معماری پایدار و سازگار

استفاده از هوش فضایی در پروژه‌های استفاده مجدد و تطبیقی کاملا مشهود است. جایی که معماران ساختمان‌های قدیمی یا متروکه را برای اهداف جدید دوباره تصور می‌کنند. یک مثال عمده، تغییر شهر گازومتر در وین، اتریش است که در آن چهار گازسنج سابق به فضاهای مسکونی، تجاری و تفریحی مدرن تبدیل شدند. معماران از توانایی خود برای تجزیه و تحلیل و دستکاری روابط فضایی برای تغییر کاربری ساختارهای موجود، بدون به خطر انداختن شخصیت تاریخی آن‌ها استفاده کردند.

4. طراحی فرهنگی و متنی

هوش فضایی همچنین در طرح‌هایی بسیار مهم است که به زمینه‌های فرهنگی و محیطی احترام می‌گذارند و آن‌ها را منعکس می‌کنند. به عنوان مثال، معماری Fallingwater اثر فرانک لوید رایت، ساختمان را با محیط طبیعی اطراف خود ادغام می‌کند. تراس‌های کنسولی به سمت بیرون گسترش می‌یابند و منعکس‌کننده صخره‌های اطراف خود هستند، در حالی که فضاهای داخلی به طور یکپارچه در محیط بیرونی جریان دارند.

5. راهیابی در سازه‌های پیچیده

در محیط‌های پیچیده مانند فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها یا مراکز خرید، هوش فضایی امکان ناوبری بصری را تضمین می‌کند. معماران از نشانه‌های بصری مانند نورپردازی، فضاهای باز یا کدگذاری رنگ برای هدایت طبیعی مردم بهره می‌برند. مثلا طراحی فرودگاه چانگی در سنگاپور نمونه‌ای از این موضوع است. جایی که چیدمان فضاها استرس را کاهش می‌دهد و رفت‌وآمد مسافران را تسهیل می‌کند. در حالی که فضای سبز و تاسیسات هنری را هم در بر می‌گیرد.

6. ساختارها و سازه‌های نمادین

هوش فضایی اغلب باعث ایجاد ساختارهای نمادینی می‌شود که هویت و هدف ساختمان در آن با هم ارتباط برقرار می‌کنند. به عنوان مثال، موزه گوگنهایم در بیلبائو توسط فرانک گری، از منحنی‌ها و فرم‌های دراماتیک برای برانگیختن حس حرکت و خلاقیت استفاده می‌کند. چیدمان فضایی گالری‌ها در داخل، تجربه‌ای جذاب و شهودی را برای بازدیدکنندگان تضمین می‌کند.
درنتیجه، هوش فضایی در قلب طراحی معماری موفق قرار دارد. این توانایی به معماران اجازه می‌دهد تا ابعاد، حجم‌ها و روابط بین عناصر را دستکاری کنند تا فضاها هم کاربردی و هم معنادار باشند. هوش سه بعدی یک مهارت حیاتی در هنر و علم معماری است، چه هدف شما بهینه‌سازی مناطق کوچک، ایجاد نمادهای فرهنگی یا طراحی محیط‌های عمومی پویا باشد.

جمع بندی

هوش فضایی بهتر، معماران را قادر می‌سازد تا فرم‌ها، ابعاد و روابط را در محیط‌های فیزیکی تجسم و دستکاری کنند. آن‌ها از این طریق، ساختارهایی را ایجاد می‌کنند که عملکردی، زیبایی‌شناختی و از نظر زمینه‌ای مرتبط باشند. این هوش حل مسئله نوآورانه را تقویت می‌کند و دقت فنی را با بیان خلاق متعادل می‌سازد تا نیازهای مختلف انسان را برآورده سازد. معماران با درک پویایی سه بعدی، فضاهایی را ایجاد می‌کنند که آسایش، کارایی و رفاه را در عین پاسخ به زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و محیطی ارتقا می‌دهند.
 
منابع
https://www.arel.ir/fa/News-View-6177.html
https://www.techtarget.com/whatis/definition/spatial-intelligence#:~:text=Spatial%20intelligence%20is%20the%20concept,innate%20ability%20to%20envision%20information.
https://www.youscience.com/resources/blog/spatial-visualization/#:~:text=Spatial%20visualization%2C%20also%20called%20spatial,pieces%20in%20front%20of%20you.
https://www.arch2o.com/architects-spatial-intelligence-exercises/#:~:text=Spatial%20intelligence%2C%20also%20known%20as,studying%20solid%20geometry%20at%20school%3F

تحریریه معماری آرل
نویسنده : غزاله عزالدین
منبع:archdaily