شنبه های نگاه آرل به تهران: عمارت عین الدوله

تحریریه معماری آرل

باغ و عمارت عین الدوله در اواخر دوران قاجاریه و اوایل پهلوی با مساحت 11900 متر مریع و زیربنای 800 متر مربع ساخته شده است. بنای فوق بین سال 1310 تا 1330 به اجرا رسیده و شامل یک عمارت تشریفاتی، استخری بزرگ و باغات فراوانی در اطراف بود. عمارت مذکور در شرق تهران، در فضای امروز محله هروی واقع شده است. در گذشته تعدادی از درخت هایی جنوب باغ به علت تغییر مسیر آب قنات از بین رفته و در طرف جنوب غربی باغ با کوچه مجاور دیواری وجود نداشت. در پایان جنگ جهانی دوم و هنگام اجلاس سران سه کشور آمریکا، انگلیس و شوروی این بنا محل اسکان استالین، چرچیل و روزولت بوده است. 
در گذشته در وسط باغ استخر بزرگی بوده که در میان آن محل هایی به صورت جزایر کوچک ساخته بوده اند. این جزایر به وسیله پل های فلزی کوچکی به خشکی و به یکدیگر متصل می شدند. در این بنا در جهت شمال به جنوب، ورودی یک کرسی به ارتفاع حدوداً 1.5 متر قرار دارد و توسط 10 پله به ایوانی وارد می شود که دورتادور ساختمان را می چرخد. بنا با نقاشی دیواری، گچ بری، آینه کاری و قاب بندی تزیین شده است. عمارت توسط بصیرت الدوله هروی از عین الدوله خریداری شده است که به پسر ایشان دکتر نصرت الله هروی به ارث رسید و توسط دختر ایشان، خانم شیرین هروی به شهرداری واگذار گردید. این عمارت در سال 1386 توسط شهرداری تهران بازسازی شده است. بنای عین الدوله در تاریخ 4/4/1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
خانه عین الدوله از مکان های منحصربه فردی است که به عنوان نمایشگاه مجسمه سازی، ماکت سازی و هنرهای تجسمی مورد استفاده قرار می گیرد. مجسمه های موجود در حیاط خانه عین الدوله در کارگاه دیگری ساخته می شوند و برخی از نمونه های کوچک به این مکان منتقل می کردند. این مکان محلی برای دانشجوای هنر و معماری است که آثار خود را برای ارائه به این خانه آورده اند.
با نگاهی به خانه عین الدوله متوجه می شویم که بازسازی آن کلیت بنا را دستخوش تغییرات زیادی کرده است. یکی از مهم ترین بخش های بازسازی مربوط به رنگ دیوارهای گچ بری شده بود. رنگ دیوارها به مرور زمان و به دلیل شرایط آب هوایی دستخوش تغییرات عمده ای شده که برنامه بازسازی این قسمت ها در بهار و تابستان 96 در دستور کار قرار دارد. کف فضاهای داخلی و حتی تراس طبقه دوم همگی از مصالح امروزی تشکیل شده اند. خانه عین الدوله سال ها متروک مانده بود که درسال 1376 شناسایی شد و مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. بازدید از این بنای زیبا برای تمام عموم آزاد می باشد.