معماری هزاره سوم: معماری سایبر

نویسنده : تحریریه معماری آرل

تاریخ : چهارشنبه , ۱۳۹۵/۰۲/۰۱ ۱۳:۱۱

گردآورنده: پروانه شاه سوار

در عصر ارتباطات و انفجار اطلاعات عنوان سایبر تکچر" cybertecture" مطرح می گردد. نوبرت وینر"Nobert Wiener" که دکترای خود را از دانشگاه هاروارد در رشته ریاضی کسب کرده است، هنگام تحقیق بر روی موشک های جنگ جهانی متوجه شد که چگونه یک موشک می تواند پرواز خود را در پاسخ به موقعیت و مسیر جدید تغییر دهد. او متوجه شد که یکی از ویژگی های کلیدی اصل بازخورد در اشکال زندگی از ساده ترین گیاهان تا پیچیده ترین حیوانات، آن است که این گونه های طبیعت اقدامات خود را در پاسخ به محیط خود تغییر می دهند. وینر این مفهوم را در زمینه سایبرنتیک توسعه داد، او برای نخستین بار در سال 1948، ترکیبی مربوط به انسان و الکترونیک را در کتاب سایبرنتیک خود منتشر ساخت.
" می توان گفت که فضای سایبر گستره ای از ذهن را بسط و معنا می دهد. شما می توانید حالت های متنوع و متفاوت ذهنی را از قبیل تخیلات ( خیال پردازی ها) خیال پروری ها، توهمات، حالات هیپنوتیستیک و سطوح گوناگونی از هوشیاری در فضای مجازی تجربه کنید. تحت این چنین شرایط است که فضای سایبر همانند دنیای "رویا" می شود. دنیایی که وقتی ما به خواب فرو می رویم، پدیدار می شود."
واژه سایبر از لغت یونانی (kybernetes) به معنی سکاندار یا راهنما مشتق شده است، و اصطلاح سایبرنتیک همان است که توسط نوربرت وینر ریاضیدان در کتابی با عنوان " سایبرنتیک و کنترل درارتباط بین حیوان و ماشین" در سال 1948 به کار برده است.
" سایبرنتیک" علم مطالعه وکنترل مکانیزم ها در سیستم های انسانی، ماشینی و کامپیوترها است. سایبر پیشوندی است برای توصیف یک شخص، یک شی، یک ایده و یا یک فضا که مربوط به دنیای کامپیوتر و اطلاعات می باشد.
اما فضای سایبری بر خلاف دیگر اصطلاحات که دارای تعریفی واضح و روشن هستند، دارای تعریفی گسترده و گاه پراکنده می باشد. این واژه برای اولین بار توسط "ویلیام گیبشون" نویسنده داستان های علمی تخیلی به کار گرفته شد. می توان بیان نمود که واژه فضای سایبر به معنی پردازش شده با کامپیوتری است که با پیوند " اسیس" در هم آمیخته شده و فضای پردازش شده با کامپیوتر معنا می دهد.
بر این اساس فضای سایبر، محیط مجازی است که تنها از طریق بیان دیجیتالی می توان آن را تجربه کرد. این فضا را می توان نیاز الزامی این عصر تکنولوژی دانست که به شدت کمبود آن در جهانی که کاربران آن روزافزون از این تکنولوژی در حیطه های مختلف زندگی استفاده می کنند، به چشم می خورد. تحولی عظیم که نتیجه مستقیمی از کاربرد فناوری های جدید اطلاعات و ارتباطات و گسترش شبکه های کامپیوتری، به ویژه اینترنت می باشد. لمس ناپذیری فضای سایبر ومحیط های مجازی تفاوت اساسی با تعاریف معماری سنتی ایجاد نموده است. این تعارف چالشی عمیق را در نزد معماری و معماران هویدا ساخته است و دلیلی برای مشروع و قانونی نبودن آن در نزد مردم.
فضای سایبر همانند ذهن سیال و تهی ناپذیر است اما نه منحصر به ماده است و نه ذهنی صرف، ولی از اساس با فضای فیزیکی متفاوت است، بی شک می توان گفت محیط سایبر به دلیل داشتن داخل، خارج و درون بسیار عمیق، یک فضای جدید است. " با کمک فضای سایبر، یک فضای جدید همه گیر با پیچیدگی بسیار زیاد زندگی، بر روی زمین گشوده می شود، یک جایگاه جدید برای یک قلمرو که مابین دو دنیا قرار گرفته است.
فضای سایبر یک دیده مبرم است.
مارگارت ورتیم چهار ویژگی از ویژگی های بی پایان فضای سایبر را این گونه مطرح می کند:
1- اجزا با قابلیت استفاده مجدد: تغییر یافتن اجزا توسط کاربر یا طراح
2- تعامل با مخاطب: رشد و توسعه یافتن بر اثر ارتباط با مخاطب.
3- دگردیسی: بر اثر خاصیت تحرک و پویایی فضا به وجود می آید.
4- بی پایانی: در این فضا تغییر دادن در حول محور مخاطب است.

تحریریه معماری آرل
گردآورنده: پروانه شاه سوار
منبع: فصلنامه طراح شماره 9 نوشته متین باستان فرد، فواد هدایت نظری