گفت و گوی بدون سانسور با سارا کلانتری و رضا صیادیان: قسمت سوم

نویسنده : تحریریه معماری آرل

تاریخ : يکشنبه , ۱۳۹۵/۰۱/۲۹ ۱۳:۴۹

گردآورنده: پروانه شاه سوار

- به نظر شما این موضوع به سیستم آموزشی نیز مربوط است؟
-مهندس صیادیان: دروسی که در مدارس ما با حجم زیاد درسی، به عنوان علم آموزش داده می شود، یک علم مدرن است و علم مدرن بر پایه تفکر تحلیلی است. تفکر تحلیلی، پدیده ها را ماهیتا به صورت ثابت فرض نمی کند، بلکه با پدید ها به عنوان پدیده های متغیر روبه رو می شود. بنابراین یک ذهن تحلیل گر با هر پدیده ای که رو به رو می شود، اولین کاری که انجام می دهد تحلیل کردن است. ولی در سیستم آموزشی داخلی ما، علم مدرن با روش سنتی آموزش داده می شود. روش سنتی بر پایه علم حصولی است، یعنی حقیقت یک موضوع ثابت است و انسان ها به اندازه توانایی خودشان از منبع ثابت حقیقت بهره می برند. به طور مثال در مداس ما اساس تدریس بر پایه حفظ کردنی هاست و ما چیزی را حفظ می کنیم که ثابت است. چیزهایی را که متغیر هستند، نمی شود حفظ کرد. زیرا که در آینده که علم تغییر می کند داده ها بی ارزش می شوند. روشن است که آموزش علم مدرن که اساسش بر تفکر تحلیلی است با روش سنتی که بنیانش تفکر حصولی است سبب فلجی ذهن می گردد.
پس باید گفت زمانی قابل استفاده هستند که ذهن تحلیل گری داشته باشیم که نقد هم از همین ذهن تحلیل گر می آید. زمانی که سیستم آموزشی دچار چنین مشکل ساختاری است، نمی توان انتظار داشت متفکرین خوب و منتقدین حرفه ای داشته باشیم.
- می خواهیم در مورد مردم و ارتباطشان با معماران صحبت کنم. به نظر شما سلیقه مردم در معماری چقدر اهمیت دارد و شما چقدر به سلیقه مردم در طراحی هایتان اهمیت می دهید؟
- مهندس کلانتری: نادیده گرفتن نیازها و سلیقه مردم نوعی دیکتاتوری است؛ چون در نهایت آن ها هستند که باید در آن فضا زندگی و احساس آرامش کنند. باید مردم را در جریان معماری قرار داد و آنها را با اصول طراحی معماری آشنا کرد. در طی مراحل مختلف نظرشان را جویا شد و با توجه به نیازهایی که دارند، سلیقه آن ها را به معماری صحیح سوق داد. در این صورت چون خودشان هم در کار دخیل بوده اند، بیشتر احساس رضایت می کنند.
- مهندس صیادیان: البته که سلیقه مردم مهم است. سیمای شهر را سواد و سلیقه مردم شکل می دهد، از همین رو باید سلیقه عمومی را ارتقا دهیم، نه آنکه موضوع را در سطح عامه نزول دهیم. چون ارتباط معماران و مردم به نوعی قطع شده است، صحبت های آنان برای مردم به نوعی غریبه است. فکر می کنم بهترین راه حل این است که مردم را با معماری آشتی دهیم و آن ها را درگیر مسائل معمارانه کنیم. مطمئنا بهبود سلیقه عمومی شکل شهر را ارتقا خواهد داد.
معماری انسانی ترین نوع هنر است و انس با آدمی است. به همین دلیل قابل تصور نیست که رای مردم را در نظر نگرفت یا بی اهمیت شمرد.
- شما برای برقراری این ارتباط، سبک یا روش خاصی را استفاده می کنید که مردم را راضی نگه دارید؟
- مهندس صیادیان: عموما کار با یک دیالوگ شروع می وشد. در ابتدای پروژه، ما با داشتن جلسات مختلف و گفت و گوهای مداوم، سفارش دهنده را با موضوعاتی که دغدغه خودمان است، آشنا می کنیم. در آخر همگی در یک مسیر قرار می گیریم. چرا که معتقدیم چنانچه سفارش دهنده مایل نباشد تا ساختمانش به یک اثر تبدیل شود، چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
به نوعی یک رابطه انسانی میان معمار، سفارش دهنده و اثر برقرار می شود که این ماجرا را جلو می برد. در واقع ابتدا یک رابطه انسانی شکل می گیرد و سپس اثر را به آرامی وارد این جریان می کنیم.
- نطرتان در مورد نماهای کلاسیک چیست؟
- مهندس کلانتری: معماری ما باید نشان دهنده دوران زندگی خودمان باشد؛ ما آدم های مدرنی هستیم و در جهان مدرن زندگی می کنیم و به همین دلیل معماری ما هم باید بیان گر زمان خود باشد. در جامعه ما ساختمان ها نه کلاسیک واقعی هستند و نه مدرن.
-مهندس صیادیان: عموما واژه ای که استفاده می کنیم ارجاعات مشخصی ندارند و معنی نمای کلاسیک از نظر ما با برداشتی که عموم از آن دارند متفاوت است. به طور مثال نمای مدرن از دید مردم یعنی هر چیزی که کلاسیک نباشد. چیزی که در ایران به عنوان نمای کلاسیک تعریف شده است ریشه مشخصی ندارد و متعلق به جای خاص و یا تمدن بخصوصی نیست و می توان گفت یک سرهم بندی از گوشه و کنار دنیاست که بیشتر هدف آن نمایش دادن ثروت مالکان است.
فرهنگ یک ملت شامل: تفکر، هنر معماری و نحوه زندگی است و معماری بخشی از فرهنگ هر جامعه می باشد. هیچ کجای دنیا چنین اتفاقی روی نمی دهد که معماری از جای دیگر و مکان هایی که به فرهنگ دیگری تعلق دارد کپی شوند. معمولا کشورهایی که می خواهند برای نسل آینده خود تاریخ سازی کنند به چنین کارهایی مبادرت می ورزند. این برخورد در مکان هایی که فاقد تمدن با ارزش هستند متداول است. آن ها موفقیت ها و آرکی تایپ های دیگران را وام می گیرند. اشکالی هم ندارد. اما در جایی که تمدن قابل ارجاع است چنین برخوردی خیلی بعید است.
معمماری باید پاسخ گوی شرایط امروز باشد. در گذشته مرزهای جغرافیایی مشخص کننده محدوده فرهنگی انسان ها بود ولی در دنیای امروز مرزهای فرهنگی با مرزهای جغرافیایی جدا نمی شوند و یک نوع هم ترازی وجود دارد. در سطح جهان، همه موزائیک وار در یک سطح قرار گرفته اند که یکی از مشخصه های دنیای معاصر ماست، اما در حال حاضر هیچ هویت و معماری غالبی وجود ندارد.

بخش دوم گفت و گو با سارا کلانتری و رضا صیادیان

تحریریه معماری آرل
گردآورنده: پروانه شاه سوار
منبع: فصلنامه طراح شماره 9 نوشته سروش بخت مینو