قسمت پنجم: گفت و گوی بدون سانسور با فرزاد دلیری

گردآورنده: پروانه شاه سوار

- مهندس دلیری: من فرم را در پروژه های شاخص می پذیرم، اما برای هیچ منطقی این قابل قبول نیست که پروژه ای فقط فرم زیبا داشته باشد و در عملکرد و کارکرد ضعیف باشد. من طرح هایم را از فرم آغاز می کنم، اما همان زمان می دانم که از پلان و فضای داخلی اش چه چیزی می خواهم. از دیدگاه من فقط وقتی یک آرشیتکت خط می کشد باید هم زمان، همان خط را در سه بعد ببیند و فراتر از آن به سازه و اجرا هم فکر کند. ساختمانی که فقط فرم زیبا دارد، صرفا یک مجسمه است.
- میان صحبت های شما در مورد فرم، در فکر مسابقه فاز دو برج میلاد بودم و طرح دفتر زاها حدید که در این مسابقه رتبه اول را کسب کرده بود. این سوال برایم ایجاد شد که چرا شما در مسابقات معماری شرکت نمی کنید؟
- مهندس دلیری: اول اینکه می دانید مسابقات زمان محدودی دارند و نهایتا 4 ماه مهلت. حجم کارهای دفتر من آنقدر زیاد است که این فرصت برایم مانند باد می گذرد. از این موضوع گذشته، بر می گردیم به همان کلمه "انگیزه". ببینید من در مسابقات شرکت نکرده ام و تا این حد در جامعه معماران مورد بی مهری قرار گرفته ام. حال اگر شرکت کنم و و برنده شوم این جامعه می گوید" دلیری با هیات داوران یا برگزار کننده هماهنگ شده است" و اگر برنده نشوم می گویند "دیدید دلیری هیچ جا ارزش نداشت". پس من در هر دو صورت بازنده ام.
- به نقطه پایانی و سخن آخر رسیده ایم لطفا بی پرده و بدون پرسش خاص، حرف آخرتان را برای این مصاحبه بگویید.
- مهندس دلیری: بین دو چیز شما همیشه بازنده هستید:" شعار و واقعیت". وقتی شعار می دهید، همه چیز خوب است، من می توانم الان ساعت ها درباره ی معماری سنتی و فدا شدن آن در جامعه امروز صحبت کنم. در این صورت مخاطبین، همه حرف هایم را دوست دارند و با من موافق هستند. ولی وقتی وارد عمل می شوید- با در نظر گرفتن تقاضای زندگی در تهران شلوغ و آلوده- با واقعیتی مواجه می شوید که اجرای ایده هایتان در آن شعارها، غیر ممکن می شود. این جاست که به همه حرف ها و شعارهای زیبایتان می بازید.
همه ما خانه های ایرانی را با همان حال و هوای دوستانه و صمیمانه و ساده دوست داریم، حالا خودتان را بگذارید جای خانم پیری که یک خانه بومی دوست داشتنی در شمیران دارد. زنگ خانه اش را می زنند و می گویند خانه ات را متری چند میلیون تومان می خریم. این خانم حساب ساده ای می کند، خانه اش چتد میلیارد تومان می ارزد. پس به راحتی راضی اش می کنند و خانه اش را می خرند. اینک انگیزه خریدار را ببینید، وی این معامله را انجام داده است تا سرمایه اش را افزایش دهد. این یعنی آن خانه دوست داشتنی تبدیل به یک مجتمع آپارتمانی حداقل در 5 طبقه شود.
به راستی چرا؟ به اطرافتان نگاه کنید، ما از هر قشری کارفرما داریم، چون صنعت مملکت سود آور نیست. صادرات ضعیف و بیمار است. این گونه پزشک، کارخانه دار، معلم و استاد و... تبدیل به کارفرما می شوند. یعنی همه اقشار جامعه در کنار کار و تخصصشان، ساختمان سازی را به چشم یک شغل پردرآمد جدید نگاه می کنند و قصد دارند از آن فقط پول در بیاورند. هیچ کدام خانه را به عنوان یک فضای دارای روح برای زندگی نگاه نمی کنند. این گونه خانه می شود یک " کالا". یعنی جسمی بدون جان و شما معماری هستید در کنار یا مقابل این کارفرما.
اکنون زمان آن رسیده است که خوب فکر کنید و بعد قضاوت کنید ببینید چه کسی مقصر است؟

تحریریه معماری آرل
گردآورنده: پروانه شاه سوار
منبع: فصلنامه تخصصی معماری طراح_شماره 8