هفتاد و نهمین گفتمان هنر و معماری

نویسنده : تحریریه معماری آرل

تاریخ : دوشنبه , ۱۳۹۱/۱۱/۳۰ ۰۲:۴۹

جزیره های سبز کوچک، باقیمانده در شمال تهران که از گزند ساخت و سازهای بی ضابطه و لجام گسیخته دوران معاصر، مصون مانده، همگی نشانی از باغ ها، اقامتگاه ها و مقر هیئت های حکومتی و سیاسی دوران گذشته را بر چهره دارند. در این میان کاخ نیاوران که در زمان فتحعلی شاه قاجار شکل گرفت، نهایتا در دوره محمدرضا پهلوی بطور جدی مورد بازسازی و سپس استفاده وی قرار گرفت.

در دوران قاجار، جاده منتهی به کاخ های مستقر در دامنه کوهپایه های توچال، از قبال آمد و شد رجال سلطنتی و اشراف و عوامل حکومتی، از اعتبار ویژه ای برخوردار بود و جاده قدیم شمیران در دوران ناصری عملا راستایی برای تردد متواتر و ایجاد کشش برای بافت شهری شد. در دوران رضا شاه با استقرار تابستانی وی در کاخ سعدآباد و لزوم برقراری ارتباط سریع تا مقر اصلی حکومتی (کاخ مرمر و همچنین مقر هیئت دولت و ...)، جاده پهلوی به عنوان مسیر دوم دسترسی شمالی – جنوبی تهران، نقش مهم خود را در توسعه پایتخت به سمت صفحات شمالی، در یک دوره 50 ساله ایفا نمود. در دوران محمدرضا پهلوی، جابجایی خانواده وی از سعدآباد به نیاوران و احداث کاخ اقامتی در آن، مجددا به وزن و اهمیت این مجموعه، افزود و طیف وسیعی از سرکردگان حکومتی در دهه 40 تا 50 در اطراف کاخ نیاوران سکنی گزیدند.

پس از انقلاب اسلامی و در اقدامی ناگزیر و محتوم، کاخ های سلطنتی دوران پهلوی، تبدیل به موزه شدند و در مورد اخیر، کاخ نیاوران از اعتبار و ارزش تاریخی بیشتری برخوردار شد. این کاخ به مثابه آخرین محل اقامت و حضور آخرین پادشاه از آخرین سلسله سلطنتی ایران در آن، شناخته می شود.

جاذبه در مجموعه مهم کاخ های نیاوران و سعدآباد، دست مایه طرح ویژه ای تحت عنوان محور فرهنگی –تاریخی تهران در شمال پایتخت گردیده است که می تواند با پشتوانه کوهپایه ها و دامنه البرز جنوبی به عنوان ارزشمندترین میراث طبیعی و زیست محیطی تهران و روددره های منشعب از آن از (دارآباد) در شرق تا (درکه) در غرب، به شکلی ارگانیک پدید آید.

در هفتاد و نهمین گفتمان هنر و معماری که به همت موسسه تهران، مطالعات کلانشهر، برگزار می گردد، خانم دکتر گیتی اعتماد، آقایان مهندس بابک زیرک، مهندس امیرمسعود انوشفر، مهندس علی کرمانیان سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است.