معماری جهان: ژاپن در گذر زمان، قسمت سوم، دوره ی heian

معبد Byōdō-in

ترجمه: نیلوفر محتاط

نام Heian از نام پایتخت آن روزگار ژاپن (Heian-kyoto) اتخاذ شده است. این دوره در سال 794 میلادی آغاز شد و تا سال 1185 ادامه داشت. در این دوره تأثیرات فرهنگ و مذهب کشور چین در ژاپن به حداکثر مقدار خود رسیده بود که نتیجه ی آن به اوج رسیدن آیین تائو و بودا بود. در نتیجه ی ساخت گسترده ی معابد بودایی در کشور ژاپن، روحانیون بودایی به تدریج قدرت گرفتند. امپراطور وقت ژاپن، ناگاوکا- کیو از این تأثیری که فرهنگ چین بر ژاپن گذاشته بود ناراضی بود. همین سبب شد تا پایتخت خود را به شهر Heian-kyoto که همان کیوتوی امروزی است، منتقل کند. با این حال ساختار این شهر نیز مانند شهر نارا و متأثر از ساختار شهرهای چینی است اما معماری معابد و خانه های این شهر نمونه هایی از هنر اصیل و بومی ژاپن هستند.
در این دوره به تدریج استفاده از مصالح بنایی سنگین وزن مانند سنگ و سفال کنار گذاشته شد و به جای آن ژاپنی ها به استفاده از چوب در دیوار و سقف و پارتیشن ساختمان های خود روی آوردند. از چوب درخت صدر به عنوان پوشش در معماری داخلی استفاده می شد و چوب درخت کاج و صنوبر را برای ساخت سازه ی بنا استفاده می کردند. در این دوران بود که ژاپنی ها از تکنیک "سقف پنهان" برای حل مشکلات زهکشی سقف استفاده کردند. این تکنیک فقط منحصر به ژاپنی هاست زیرا بارندگی آنجا بسیار زیادتر از چین و کره است.
بزرگ شدن ابعاد ساختمان ها در پایتخت منجر به این شد تا فاصله ی ستونها از یکدیگر از قاعده و قانون و تناسبات خاصی در همه ی ساختمان ها پیروی کند. واحدی که در آن زمان برای فاصله ی بین ستون ها بکار می رفت واحد کِن بود. برای درک بهتر مطلب باید گفت که کِن در معماری ژاپن مانند پیمون در معماری ایران است. طراحی عناصر و اجزا در معماری ژاپن بر اساس کِن موجب استانداردسازی اجزای معماری شده و باعث شده تا معماری ژاپن ساختاری مدولار داشته باشد. با ساخت کاخ سلطنتی Shishinden سبکی اشرافی به نام Shinden-Zukuri رواج پیدا کرد. این سبک مخصوص ساختمانهای مسکونی است. در این سبک ساختمانها متقارن و مانند بازو در کنار یکدیگر قرار می گیرند و باغی مرکزی در بین احجام تعریف می شود. طراحی این باغ مرکزی به خوبی با چشم اندازهای طبیعی اطراف ترکیب می شود و در هماهنگی کامل با طبیعت است. در کل باغ ژاپنی از یک سو امتداد معماری و از سوی دیگر طبیعت مجسم است. معبد Byōdō-in نیز در ژاپن با سبک Shinden-Zukuri ساخته شد. همانطور که مشاهده می کنید در این معبد ساختمانی مستطیلی در بین دو کریدور L شکل قرار گرفته است. در بخش میانی محوطه نیز دریاچه ای مصنوعی قرار دارد.

ماکتی از کاخ سلطنتی کیوتو

نمونه ای از سبک shinden-zukuri

معبد Byōdō-in



پلان معبد Byōdō-in

باغ ژاپنی

در همین دوران کشیشی به نام کوکای (774-835) برای مطالعه ی مکتب شینگن آیین بودا به چین رفت وی این مکتب را در سال 806 میلادی به ژاپن معرفی کرد. در معابد شینگن طرح های از ماندلا و دیاگرامهایی از دنیای روحانی مشاهده می شود. این عناصر بر معماری ژاپن تأثیر گذاشت و به تدریج وارد معماری معابد شد. لازم به ذکر است که ماندلا جدولی است هندسی مورد استفاده در ادیان بودا و هندو که به عنوان نمادی برای جهان هستی به کار می‌رود.از این زمان بود که ساخت معابد درکوهها و به دور از عوام و محیط شهری رواج پیدا کرد.به دلیل توپوگرافی غیر معمول سایتهای کوهستانی، طراحان مجبور شدند که در مورد عناصر معماری و ساخت معابد تجدید نظر کنند و همین موجب ظهور عناصری جدید وبومی در معماری ژاپن شد. در این زمان معماری معابد بودایی بر روی معماری معابد شینتو تأثیر گذاشت به این صورت که مانند معابد بودایی، الوارهای چوبی پرداخت نشده با رنگ قرمز رنگ آمیزی شدند

طرحی از ماندلا

ساختمانی ساخته شده در کوهستان در ژاپن

در اواخر دوره ی Heian، به تدریج سبکهای مخصوص ژاپن در معماری ساختمان های مسکونی شکل گرفت. از میان این سبکها می توان به سبک Minka اشاره کرد که در بسیاری از خانه های سنتی ژاپنی استفاده شده. استفاده از مصالح و کارگران بومی، سقف کاهگلی و استفاده از سازه ی چوبی از ویژگی های معماری این سبک است. سبک مینکا دارای تنوع بالایی است زیرا در ژاپن برای اقلیمها و شیوه های زندگی گوناگونی به کار گرفته شده است. اما دارای یک ویژگی واحد است و آن تأکید بر سازه و ساختار به جای پلان معماری است.

خانه ی قدیمی ژاپنی با سبک مینکا

برای مطالعه ی قسمت های اول و دوم معماری ژاپن لطفاً لینک های زیر را مشاهده کنید:
معماری جهان: ژاپن در گذر زمان، قسمت اول، دوران ماقبل تاریخ
معماری جهان: ژاپن در گذر زمان، قسمت دوم، دوره ی نارا و آسوکا، 538- 784

منبع: wikipedia
تحریریه ی معماری آرل