ساختمان وزارت کشور، تهران

مشاور طراحی بنا: روح الله نیک خصال ـ ایرج پروین
بهره بردار: وزارت کشور
زمان احداث: 1350 هجری شمسی
کاربری بنا: اداری
مساحت زمین طرح: 19500 متر مربع
زیربنای مجموعه: 33000 متر مربع
تعداد بلوک: 4 بلوک (2 بلوک اصلی و 2 بلوک فرعی)
تعداد طبقات: متغیر 21 و 11 طبقه
سطح اشغال: 50 درصد
سیستم سازه بنا: اسکلت بتنی


توصیف کالبدی بنا
ترکیبی از احجام مکعب مستطیل با ارتفاع‌های متفاوت و بدنه‌هایی از بتن نمایان و آجر که بازشوهایی با تناسبات افقی در آن قرار گرفته است، کالبد ساختمان اصلی را تشکیل می‌دهند.

ساختار محکم، سنگین، خشن و پرصلابت بتن نمایان، همراه با گرمای مصالح آجری، ترکیبی از عناصر متضاد را ایجاد کرده است. تقسیمات ریز احجام و نماها و عدم خلوص آنها، بر عظمت گرایی ساختمان افزوده و فاصله گرفتن از ضلع جنوبی و رعایت حریم معابر مجاور، باعث بهتر دیده شدن ساختمان شده است.


بررسی کیفی فضاها


طبقه همکف با ارتفاعی معادل دو طبقه و دسترسی از حیاط واقع در ضلع جنوبی ساختمان، شاخص شده است. اطلاعات، نگهبانی، پذیرش و روابط عمومی در این طبقه جای گرفته‌اند. در بخش جنوب غربی پلان، دو آسانسور، در بخش مرکزی، چهار آسانسور و در بخش شمالی، سه آسانسور جای گرفته‌اند. این آسانسورها به همراه چهار دستگاه پله، دسترسی‌های عمودی بنا را فراهم می‌کنند. این عناصر در کنار سرویس‌های بهداشتی و داکت‌های تاسیساتی، هسته‌هایی را ایجاد کرده‌اند که وظیفه پشتیبانی و خدمات رسانی به فضاها را بر عهده دارند.

در هسته مرکزی این ساختار دسترسی‌های عمودی، تاسیسات، خدمات و پشتیبانی جای گرفته‌اند. در دو انتهای راهروی اصلی ساختمان، پله‌های فرار طراحی شده و در حجم نیز بر آنها تاکید شده است. با تغییر کاربری این ساختمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تغییراتی در پلان و نحوه چیدمان فضاهای اداری صورت گرفته که این تغییرات نیز بیشتر بر مبنای ساختار پلان آزاد بوده است. بیشتر فضاها از نور شمال یا جنوب و تهویه طبیعی بهره‌مند هستند.

سبک و روحیه حاکم بر بنا


عناصر یکنواخت و مدولار نما، استفاده از بتن نمایان، شیشه و آجر در نمای ساختمان، تاکید بر خطوط عمودی، افقی و تناسبات هندسی، ترکیب احجام خالص، پنجره‌های نواری و بیان خشن مصالح ساختمانی، بیانگر تاثیر جنبش معماری مدرن بر طراحی معماری این ساختمان می‌باشند.


گرایش‌هایی که به ساختارگرایی و بروتالیزم تمایل داشته و ساختمان را همچون تندیسی در شهر معرفی می‌کنند. در طراحی این ساختمان تمایل زیادی به ممتاز و متمایز بودن وجود داشته و ارتفاع زیاد، تقسیم‌ بندی‌های نما، مصالح به کار رفته، موقعیت شهری و عقب نشستن از لبه معابر مجاور، این هدف را تامین کرده است. از آجر و تزئینات آجری، به ویژه در پیرامون بازشوها برای ارتباط با معماری گذشته استفاده شده است.

منبع: کتاب هفتادو پنج سال معماری معاصر ایران