تحریریه معماری آرل
مصالح کاربردی برای سطوح خارجی، بخش مهمی از طراحی داخلی را تعریف می کنند. بنابراین در این خصوص لازم است انتخاب مواد با نگاه معمارانه صورت پذیرد. زیرا مبلمان و نازک کاری ها در شکل گیری یک جو مطلوب، نقش حائز اهمیتی ایفا می کنند. در این یادداشت قصد داریم به کمک برشمردن ویژگی های مصالح در سطوح خارجی، چکیده ای از اطلاعات لازم در این باره را در اختیار شما قرار دهیم. تعیین مصالح سطوح خارجی با توجه به فاکتورهای کارکردی، زیبایی شناختی و اقتصادی صورت می گیرد.
معیارهای کارکردی
ایمنی و آسایش :
مصالح انتخابی پوشش دهنده سطوح، مختلف است و هر کدام در تأمین آسایش محیطی نقش مؤثری دارد. از این رو لازم است از سلامت و کارایی آنها اطمینان حاصل شود. همچنین مصالح کاربردی باید در برابر آلودگی، نفوذ رطوبت و جانوران موذی خصوصا در بخش هایی که کار و رفت و آمد در آن ها زیاد است، ایمن باشند.دوام و پایداری:
ماندگاری، مقاومت و دوام مصالح همگی به عمر مفید آن اشاره دارد. از آن جا که سطوح خارجی در تماس مستقیم با انواع آسیب های فیزیکی و تغییرات محیطی است لازم است پایداری مصالح در برابر عوامل مخرب ارزیابی شود.سهولت نظافت، تعمیر و نگهداری:
تمیز کردن سطوح مختلف بسته به جنس آنها به شیوه های متفاوتی انجام می شود. اما آنچه اهمیت دارد؛ راحتی در نظافت و نگهداری است. مصالحی که عمدتاً با جذب آلودگی های پیرامون نیاز به نظافت مکرر داشته باشند و یا نظافت آنها به سختی انجام شود معمولاً گزینه مناسبی برای استفاده در سطوح خارجی نیستند. امروزه برخی مصالح با قابلیت خودتمیز شوندگی در بازار عرضه می شوند که به دلیل سهولت نگهداری پرطرفدار هستند.مقاومت در برابر حریق:
یکی از معیارهای مهم در انتخاب مصالح برای سطوح خارجی، چگونگی پایداری آن در برابر حریق است که همواره بایستی مورد توجه قرار گیرد.خواص آکوستیک مطلوب:
از دیگر فاکتورهای سنجش مصالح کاربردی در سطوح خارجی مسئله آکوستیک است. مصالح انتخابی باید مانعی در برابر صداهای مزاحم باشد و از نفوذ آنها به درون فضا جلوگیری کند. البته موضوع آکوستیک، بنا بر عملکرد فضا در ساختار آن و پیش از مرحله نازک کاری بررسی و تدابیر لازم اتخاذ می شود. اما در ارتباط با مصالح کاربردی، استفاده از مصالح جاذب صدا در کف ها، دیوارها و سقف ها از عبور صدا جلوگیری می کنند. به طور مثال استفاده از کفپوش های ارتجاعی فوم آکوستیک در اتاق کودک، اقدام مناسبی در جلوگیری از نشر صدای بازی است. همچنین به علت ضربه گیر بودن این کفپوش ها، ایمنی فضا نیز ارتقا می یابد و کودک به راحتی بازی های متنوع را تجربه می کند.معیارهای زیبایی شناختی:
این معیار ها شامل رنگ( طبیعی یا مصنوعی)، بافت و نقش هستند که هر یک بر انتخاب کاربر و در نتیجه حس فضا تأثیر می گذارند.به طور مثال استفاده از رنگ روشن برای کف، روشنایی مضاعفی به اتاق می دهد در حالی که رنگ تیره مقدار زیادی از نور را در خود جذب می کند. رنگ گرم روشن جلوه ای زیبا به سطح کف می دهد و در مقابل حس امنیت را می توان با استفاده از رنگ گرم و تیره القا کرد. رنگ روشن و سرد فضا را وسیع نشان می دهد و رنگ تیره و سرد به سطح عمق و وزن می دهد.معیارهای اقتصادی:
هزینه های کاربرد مصالح در سطوح خارجی به دو دسته اولیه و ثانویه نقسیم می شود. هزینه های اولیه مربوط به خرید مصالح دلخواه و نصب آن در محل مورد نظر است. پس از آن سطح مورد نظر با آسیب های مختلفی مواجه می شود که نیاز به صرف هزینه های ثانویه برای نظافت، تعمیر، نگه داری و یا تعویض است. بدین ترتیب هزینه های موجود به شرح زیر است:- هزینه های اولیه و نصب
- هزینه های نظافت
- هزینه تعمیر و نگهداری تا مدت زمان عمر پیش بینی شده
- هزینه تعویض مصالح در صورت نیاز
ویژگی های مصالح کاربردی در سطوح خارجی کف :
کف، بخش اعظمی از سطح اتاق را دربرمی گیرد بدین جهت انتخاب مصالح مناسب با اندکی حساسیت همراه است. چرا که کاربر فضا معمولاً به دنبال مصالح با کارایی و زیبایی مطلوب است. مهم ترین عامل در انتخاب مصالح کف، توجه به دوام آن است زیرا سطح کف به طور مرتب در معرض رفت و آمد، حرکت اثاثیه و مبلمان، سایش، خراش، خوردگی و دیگر آسیب های محیطی قرار دارد لذا پایداری آن معیار مهمی در انتخاب متریال مناسب است. همچنین راحتی رفت و آمد بر سطح کف به میزان انعطاف پذیری و گرمی آن بستگی دارد. مصالح کف معمولاً از طریق حرارت تابشی، جرم گرمایی خود و یا عایق بندی گرم می شوند. همچنین اگر سطح کف دارای ظاهری با بافت های ملایم، درجه تیرگی و روشنی تیره تر و رنگ گرم باشد گرم به نظر خواهد رسید.توجه به اقلیم و موقعیت مکانی ساختمان در طراحی داخلی آن و انتخاب متریال در بخش های مختلف سقف، کف، جداره ها و ... حائز اهمیت است. به طور مثال در اقلیم مرطوب و بارانی به کارگیری مصالح سخت و صاف توصیه نمی شود. سطوح سخت با انعکاس صدا، آرامش فضا را بر هم می زنند در حالی که کفپوش های ارتجاعی از شدت صدا می کاهند لذا معمولاً کاربران به استفاده از آن تمایل دارند.
کفپوش ها علاوه بر نقش کارآمد و القای یک ویژگی بصری خاص، می توانند به واسطه رنگ، طرح و زمینه در ساختار فضا نقش مفیدی ایفا کنند. همچنین سطح کف برخلاف سطوح دیوار و سقف، می تواند ویژگی های لامسه ای از جمله بافت و تراکم خود را انتقال دهد. بافت فیزیکی مصالح کف و چگونگی قرارگیری آن ها به طور مستقیم با پیام بصری ایجادشده در ارتباط هستند و این بافت بصری است که طبیعت مصالح و ویژگی یک فضا را به کاربر آن منتقل می سازد. از این نقش بصری می توان در تعریف فضاها، نشان دادن مسیر حرکت و... استفاده کرد.
ویژگی های مصالح کاربردی در سطوح خارجی جداره ها:
سطح خارجی دیوار در برخی موارد بخش کاملی از سازه دیوار است. در حالی که در برخی موارد نیز، سطح خارجی، لایه ای مجزا است که به قاب دیوار متصل می شود. همچنین در مواردی نیز سطح خارجی از پوشش نازک تشکیل می شود که روی سطح دیوار به کار می رود.سطح خارجی دیوارها نیز مانند کف در معرض دید کاربران قرار می گیرد. لذا معیار زیبایی اعم از نقش، رنگ و بافت در انتخاب مصالح آن اهمیت دارد. همچنین عوامل اقتصادی و عملکردی نیز از دیگر موضوعاتی است که در تعیین مصالح سطوح خارجی دیوارها مورد توجه قرار می گیرد. در این راستا سؤالات مختلفی طرح می شود که هر یک به نوعی بر روند کار اثرگذار است.
چند نمونه از سؤالات رایج به شرح ذیل است:
- دیوار چه پوششی را می پذیرد؟
- مصالح مطلوب چه میزانی از مقاومت را داراست؟
- میزان سهولت تعمیر در صورت آسیب دیدگی چه اندازه است؟
- چه میزان جذب صدا، انعکاس نور و مقاومت در برابر حریق لازم است؟
- هزینه خرید، نصب و اجرای آن چه قدر است؟
جزئیات اجرایی چند نمونه از مصالح کاربردی
جزئیات اجرایی چند نمونه از مصالح کاربردی در سطح خارجی جداره ها در ادامه به اختصار بیان می شود:تخته های چوبی
بافت و نقش دیوار به پهنا، جهت، فاصله تخته ها و جزییات اتصالات بستگی دارد. در ادامه نمونه هایی از جزئیات کاربردی تخته های چوبی را مشاهده می کنید:گچ و تخته های گچی
چنانچه در سطوح خارجی دیوارها گچ استفاده شود ظاهر نهایی سطح گچ به بافت و پرداخت آن بستگی دارد. به طور مثال برای به وجود آوردن یک سطح صاف بدون منفذ، پرداخت نهایی به صورت مخلوط با ماسه انجام می شود. در ادامه لایه های دیوار در تماس با اندود گچ و جزئیات آن را مشاهده می کنید:گرداورنده : منیژه قاضیا
منبع: مقاله مصالح کاربردی در سطوح خارجی/ مجله تفکر معماری شماره 74