تحریریه معماری آرل
شناخت معماری از آن جهت ضرورت دارد که امروزه با رواج تصوری نادرست از معماری شاهد بناهایی هستیم که صرفاً با کپی برداری از بناهای سنّتی یا معماری غربی پدید آمده اند.کپی برداری علاوه بر عدم حس مسئولیت، تنبلی و آز و طمع مالی، ناشی از عدم شناخت از معماری و نگاه غلط به آن است. معماری گذشته ما دارای ارزش های بی نظیری است که همچنان پس از گذشت قرن ها تحسین همگان را برمی انگیزد. با درس گرفتن از معماری گذشته و توجه به رشد تکنولوژی، امکانات، فرهنگ و نیازهای جامعه، می توانیم فضاهایی خلق کنیم که حاصل بینشی صحیح به معماری است.
کتاب (چگونه به معماری بنگریم) که در ادامه به اختصار معرفی می شود ؛ درباره این پرسش که معماری چیست به تفصیل بحث می کند.
استاد زوی، نویسنده کتاب، بر این باور است که نیازهای مادی و معنوی انسان با معماری ارگانیک پاسخ داده می شود. همچنین توجه اکید به سیالیّت فضا و ارتباط فضاهای معماری و شهری به عنوان دربرگیرندۀ زندگی انسان دارد.
این کتاب در قالب 6 بخش به بحث و بررسی پیرامون ماهیت معماری می پردازد و سعی دارد زمینه شناخت برخی از مفاهیم ارزشمند در این حوزه را که امروزه تا اندازه ای از جایگاه خود فاصله گرفته اند؛ فراهم سازد. در ادامه چکیده ای از هر بخش جهت آشنایی بیشتر با محتوای کتاب آورده شده است :
بخش اول: بی اطلاعی از معماری
معماری در ذات خود شکل دهنده عادات ، رفتارها، افکار و در مجموع کیفیت زندگی انسان است. اما آنچه امروزه شاهد هستیم فقدان بینشی صحیح در میان مردم، نسبت به این عامل تعیین کننده است. مردم نسبت به نقاشی، موسیقی، مجسمه سازی و ادبیات حساس اند. اما نسبت به معماری هیچ گونه حساسیتی ندارند. رخدادهای دنیای معماری ، شخصیت های برجسته ، تحولات شگرفی که با گذشت زمان به وقوع پیوسته و... همگی به دست فراموشی سپرده می شود. اما باید دانست که بی تفاوتی نسبت به معماری در فطرت انسان نیست و یا از طبیعت بنا سرچشمه نمی گیرد بلکه این معماران ، تاریخ نویسان و ناقدان هنر هستند که به عنوان ارائه دهندگان پیام علم و هنر در این فن، ارتباط مؤثری با اقشار مختلف جامعه و یا دست کم افراد تحصیل کرده برقرار نکرده اند. چنان که سایرین بتوانند حس فضاها را درک کنند ؛ تاریخ تحولات معماری را به شکل زنده و نه تنها روایتی از اعصار گذشته دریابند و به نقد مفاهیم معماری علاقه نشان دهند.بخش دوم: فضا عامل مهم در معماری
در این بخش، نویسنده، فضا را به عنوان کلیدی ترین مفهوم در معماری مورد بررسی قرار می دهد و سعی دارد با ابهام زدایی، خوانندگان را در دستیابی به نگرش صحیح یاری دهد. برونو زوی بر این باور است که نقطۀ تمایز معماری نسبت به سایر هنرها ، عملکرد سه بعدی آن است که باعث می شود انسان را در خود جای دهد. از این رو داوری معماری همانند نقاشی و یا مجسمه سازی خطاست. زیرا هیچ کدام همچون معماری زمینه دعوت انسان به درون خویش را مهیّا نساخته است. به اعتقاد استاد زوی درک فضای معماری فراتر از مشاهده مدارکی همچون پلانها و نماها و... در یک پروژه است و معماری تنها از طریق تجربه مستقیم لمس می شود. وی وجود ضعف در دیدگاه نسبت به معماری را در عدم شناخت اغلب مردم از فضا و همچنین عدم ارائه روشی معقول برای مطالعه فضا می داند.بخش سوم:معرفی فضا
در میان معماران روش های مختلفی برای معرفی فضا وجود دارد که بنا به نیاز، مورد استفاده قرار می گیرد. گاه نمایشی دوبعدی از چگونگی سازماندهی فضایی و نحوه ارتباط فضاها با یکدیگر در قالب پلان ارائه می شود. گاه چگونگی ارتباط عمودی و حرکت در طبقات به صورت برش از حجم بنا مورد بررسی قرار می گیرد و گاه طراحی جداره های خارجی به صورت نقشه نما ترسیم می گردد. همچنین حجم ساختمان مدلسازی و به عنوان پیش نمایشی از فرم پروژه ارزیابی می شود. گسترش تکنولوژی همواره به افزایش ابزارهای معرفی فضا و توانمندسازی آنان برای ارتقاء کیفیت ارائه کمک کرده است. اما آنچه نویسنده در این بخش از کتاب بیان می کند می تواند دید خواننده را نسبت به معرفی فضا دگرگون سازد.استاد زوی با در نظر گرفتن بعد چهارم در معماری ، درک فضا را از طریق حضور در فضا ممکن می داند. به باور وی « زمان» بعد چهارمی است که بر شناخت فضا اثرگذار است. به بیان ساده تر در مدت زمان حرکت در جعبه بنا و یا پیرامون آن، تصاویر متنوع و متعددی از زوایای گوناگون به ذهن ناظر مخابره می شود. هرچه ابزار معرفی فضا به حضور فیزیکی و روحی شما در فضا نزدیکتر باشد شناخت بهتری صورت می گیرد. مثلاً اگر ساختمانی را با در دست داشتن دوربین عکاسی طی کنید در بخش بزرگی از تجربه فضایی که با قدم هایتان همراهی می شود زندگی خواهید کرد.
بخش چهارم: دوران های مختلف فضا
در طول تاریخ فعالیت های ساختمانی بسیاری در پی خلق فضا صورت گرفته است. تفاوت فرهنگ، سطح دانش و امکانات در هر دوره ، نیاز جامعه و ... عواملی هستند که سبب ایجاد تنوع در بناهای هر دوره و فضاهای شکل گرفته در آنها هستند. آنچه اکنون می تواند نگرشی روشن نسبت به آثار به جا مانده از گذشته به دست دهد واکاوی این آثار است. در این راستا لازم است مواردی از قبیل محیط پیرامون بناها در مقیاس شهری ، حجم بنا به عنوان جعبه ای که فضا را می بندد، جزئیات موجود در بنا نظیر تزئینات ، ابعاد ساختمان نسبت به یک پارامتر انسانی و ... مورد مطالعه قرار گیرد. این اقدام از آن جهت که سیر تحول فضای معماری در دوره های مختلف را نشان می دهد می تواند شناخت ما را نسبت به آن بهبود بخشد.بخش پنجم: برداشت های معماری
در این بخش نویسنده تعابیر مختلف معماری را مطرح می سازد. به باور استاد زوی اشکال عمده در تألیف تاریخ نقد معماری، پراکندگی مفاهیم معماری در کتب فلسفی، زیبایی شناسی، اشعار، رمان ها و ... است . بدین ترتیب برخی از شاخص های معماری دچار چندگانگی و ابهام می شوند. لذا در این بخش، دسته بندی برداشت های معماری در سه محور صورت می گیرد و با رویکردهای محتواگرایانه، جسمی-روانی و صورت گرایانه بررسی می شود. این روش از آن جهت که نوع نگاه به معماری را در سطوح و محور های معین آشکار می سازد از سرگردانی مخاطب جلوگیری می کند و دانش وی را در ابعاد گوناگون توسعه می دهد.بخش ششم:مروری بر تاریخ معماری مدرن
نویسنده با به چالش کشیدن شیوه روایت تاریخ، سعی دارد آن را به طور زنده بیان کند. به گفته استاد زوی تاریخ معماری مدرن با تمامی عناصر زنده دنیای کنونی از قبیل حس جمعی ، فکر اجتماعی و رشد علمی جامعه همراه است؛ و مطالعۀ آن به صرف نگاهی اجمالی بر وقایعی که رخ داده چندان سودبخش نیست. لذا اندیشه ی متفاوتی که در این بخش بیان می شود معماری مدرن را عاملی در عمیق سازی مسائل فضایی و توجه به حقیقت معماری می داند و بر نگارش تاریخ معماری از منظری نو توجه اکید دارد.سخن آخر: برونو زوی در کتاب « چگونه به معماری بنگریم» تاریخ معماری را در سایه ماهیت فضا شرح می دهد و عناصر معماری را از نظر فرهنگی ، عملکردی و زیبایی شناسی ارزیابی می کند. این کتاب با بیان روان، الفاظ ساده و سبکی نو یکی از اثرگذارترین کتاب هایی است که در حوزه تاریخ معماری به رشته تحریر درآمده است. از این رو توصیه می شود برای دست یافتن به تفکری بدیع، مطالعۀ آن را از دست ندهید.
مشخصات فنی:
عنوان و پدیدآور: چگونه به معماری بنگریم/برونو زویترجمه: فریده گرمان
ناشر:مرکز انتشارات شهیدی
نوبت چاپ: اول، 1388
تعداد صفحات: 258
موضوع: تاریخ معماری
تحریریه معماری آرل