در دهه اخیر در آمریکا و چندین کشور پیشرفته دیگر بدترین بازار کار برای معماران را شاهد بوده ایم؛ به طوری که تخمین زده شده بازار کار معماری در این چند ساله در آمریکا 10 تا 15 درصد کوچک شده است. هر ساله 6000 نفر در آمریکا از دانشکده های معماری فارغ التحصیل می شوند و در 2013 تعداد معماران بیکار در آمریکا 20000 نفر تخمین زده شده است.
افول بازار کار و درآمد معماران در کشور ما هم مشهود است خصوصا برای تازه فارغ التحصیلان. نداشتن مهارت های لازم برای شروع کار، نبود امکان کارآموزی مناسب، حقوق های پایین و شغل های مرتبط کم مشکلاتی هست که پیش پای معماران جوان ما قرار گرفته است.
مشکلاتی که فارغ التحصیلان معماری با آن مواجه اند در همه جا کم و بیش یکسان هستند. در نظرسنجی ای که در سال 2015 در سایت پرمخاطب Archdaily انجام گرفته است؛ مشکلاتی ذکر شده که ما هم آنها را حس می کنیم از جمله موارد زیر :
- - دانشکده معماری با بازار کار خیلی متفاوته. ساختمان های معمولی ربطی به طرح های دانشگاهی ما نداره.
- - جزئیات ساخت وساز رو به ما یاد ندادند وقتی از مباحث اجرایی چیزی نمیدونی چطور طراحی کنی؟
- - هیچ نرم افزاری به ما یاد ندادند و انتظار داشتند در زمان کم بعد از کلاس ها و پروژه ها خودمون خودآموز یاد بگیریم.
- - ای کاش روانشناسی محیطی و شناخت الگوهای رفتاری انسان ها رو بهمون یاد می دادند.
- - ای کاش تفکر انتقادی و نحوه خودآموزی رو بهمون یاد می دادند.
- - ای کاش مهارت های ارتباطی، مذاکره و گفتگوی بهتر رو برای پیش بردن اهداف طراحی بهمون یاد می دادند.
- - ای کاش هر دانش بیزینسی، هر نوع تبلیغات، هر نوع مهارت فروش و رشد کسب وکار رو بهمون یاد می دادند.
- - ای کاش جذب مشتری، کنار آمدن با او و ارائه مناسب طرحمون رو بهمون یاد می دادند.
- - باید بهمون کمک می کردند که کار پیدا کنیم.
هر چند که دانشگاه ها و بازار کار ما دارای اشکلات زیادی است ولی به نظر می رسد مشکل اشتغال معماران، موضوعی کم و بیش جهانی است و بازار کار معماری و صنعت ساختمان شاهد دگرگونی های زیادی خواهد بود که می تواند نقش ها و مشاغل را تغییر دهد.
فیل برنستین استاد دانشگاه ییل می گوید معماران در حال حاضر بیش از پیش در عنوان شغلی و مسیر حرفه ای خود انعطاف نشان می دهند و مسئولیت های بیشتری در فرآیند ساخت وساز متقبل می شوند.
دانشکده های برتر معماری همیشه سعی کرده اند پا به پای تغییرات بازار و رشد تکنولوژی حرکت کنند؛ 30 سال پیش در آمریکا آموزش معماری در دانشگاه ها در سه حوزه ی طراحی، تکنیک های اجرا و قراردادهای کاری بود که یک فارغ التحصیل نهایتا در دوتای اینها توانمند بود.
در اواخر دهه نود میلادی بود که CAD و 3D به برنامه اضافه شد و هم اکنون تکنولوژی هایی مثل برش لیزری و پرینت سه بعدی هم در دانشگاه های برتر برای کار کردن با مدل ها در اختیار دانشجویان است.
اما چه چیز بین آموزش دانشگاهی تا واقعیت های بازار کار فاصله می اندازد؟ با وجود همه تکنولوژی های موجود باز هم دانشجویان تا درک چگونگی کارکرد ساختمان ها، اتلاف انرژی و مصالح مختلف فاصله دارند.
یکی از دلایل آن محدود کردن معماری و قطع ارتباط بین رشته ای است؛ معماری تکنولوژیک امروزه با رشته هایی همچون طراحی صنعتی، مهندسی مکانیک، مدیریت ساخت، مهندسی پروژه و علوم کامپیوتر در ارتباط است و محققان این رشته ها در کنار هم می توانند هم افزایی داشته باشند.
پاتریک میز، مدیر پروژه و استاد دانشگاه، از توانایی پایین معماران در همگامی با جریان های تکنولوژیک صنعت ساختمان می گوید. به عقیده او سه موج تحول در صنعت ساختمان خواهیم داشت و باید بر آنها سوار شویم:
- طراحی برای ساخت: در صنعت ساختمان بر خلاف خودرو یا هواپیما، نقشه های اجرایی و نقشه های جزئیات جدا هستند و معماران عموما سررشته کمی در طراحی دیتیل های اجرایی دارند. با پیچیده تر شدن ساختمان ها از نظر تکنولوژی، توانایی درک و طراحی دیتیل ها اهمیت زیادی پیدا می کند.
- طراحی برای فرآیند: توجه معماران بیشتر تصویری از ساختمان تمام شده متمرکز است و کمتر به اینکه ساختمان چطور ساخته خواهد شد فکر می کنند؛ در صورتی که بهینه کردن فرآیند پراتلاف ساخت وساز از مباحث مهم آینده خواهد بود.
- طراحی برای پیش ساختگی: تلاش های بسیاری برای رونق بیشتر پیش ساختگی در ساخت وساز در حال انجام است. پیش ساختگی می تواند هر چه بیشتر نیاز به شغل های طراحی معمول را کاهش دهد، در حالی که طراحی، ساخت و برپایی ساختمان های پیش ساخته تخصصی است که نیازمند مشارکت بیشتر معماران در فرآیند طراحی صنعتی و کارخانه ها است.
تحریریه معماری آرلنویسنده : مهشید پرچمی