تحریریه معماری آرل
بسیاری از گردش گرها برای دیدن پدیده های زمین شناسی مانند (هودو) با صرف هزینه نسبتاً زیاد، راهی کشور ترکیه و منطقه کاپادوکیا می شوند و برخی نیز به برایس کانیون آمریکا می روند،غافل از اینکه در 20 کیلومتری شهر ماهنشان و در فاصله 120 کیلومتری زنجان،این پدیده زیبای زمین شناسی را می توان دید.هودو (Hoodoo) در اصطلاح علمی آن، به سنگ های غول پیکری گفته می شود که به دلایل گوناگون مانند فرسایش به شکل قارچ درآمده اند. به طوری که یک سنگ کوچک زیر و یک یا چند سنگ بزرگ دیگر روی آن قرار گرفته است.
این پدیده در سراسر جهان از جاذبه های گردشگری به شمار می آید.دودکش جن نیز یکی از هودهای ایران است که افزون بر جلوه چشمگیر آن حرف و حدیث های زیادی در مورد دلیل نامگذاری اش است.جالب اینکه هنوز هیچ دلیل مستندی برای این نامگذاری مطرح نشده است و بیشتر دیدگاه های موجود به حدس و گمان شبیه است.گفتنی است شهر ماهنشان نیز جدای از کوه های یاد شده،شهری پر رمز و راز است که چند هزار سال پیش محل حمکرانی مادها بوده است.این شهر آثار و بناهای تاریخی و مذهبی زیادی دارد که در کنار بازدید از دودکش جن می تواند جالب باشد.
روند ایجاد دودکش جن:
فرسایش در سازندهایی که تناوب کنگلومرا، لایه های سست رسی و مارنی یا لایه های سخت ماسه سنگی را در خود دارند، اشکال جالبی خلق می کند. گاه حاصل این فرسایش ناهمگن، ایجاد ستونها و یا رشته ستونهای دیواره مانند است. این ستونها که معمولاً در قسمت بالایی آن ها یک قطعه سنگ بزرگ یا بخشی از یک لایه سخت باقی میماند،در اصطلاح دودکش جن یا تخت دیو نامیده میشوند. در منطقه ماه نشان مجموعه ای از این ستون ها با اشکال و اندازه های مختلف مشاهده میشوند.
فرسایش پدیده ای فراتر از حدتصور:
فرسایش پدیده ایست که شاید در تعریف آسان بوده اما در حقیقت تاثیر آن در سایر پدیده ها فراتر از حد تصور می باشد. یکی از پدید هایی که توسط این فرآیند ایجاد می شود در اصطلاح عامیانه دودکش جن نامیده می شود. اما به راستی دودکش جن چیست و چرا به این نام خوانده می شود؟
دودکش جن که در اصلاح زمین شناسیˈهودوˈ(Hoodoo) نامیده می شود در حقیقت به نوعی از فرسایش گفته می شود که در اثر آن مناره های طویلی از رسوبات و سنگ ها از لایه های ابتدایی باقی می مانند. هودو ها مناره هایی بلند و نازک بوده که در اثر فرسایش بخش های زیرین حوضه ها و زمین های ناپیوسته بوجود می آیند، این پدیده ها بیشتر در نواحی مرتفع فلات کلرادو و بدزمین های (سنگلاخ ، نوعی فرسایش بر روی زمین های سیلتی و رسی) دشت های بزرگ شمالی (مناطقی در غرب رودخانه می سی سی پی و شرق کوه های راکی در آمریکا و کانادا) مشاهده می شود.
اگرچه این ساختارها در تمام نقاط زمین قابل مشاهده هستند اما در هیچ نقطه ای از زمین به فراوانی بخش شمالی پارک ملی برایس کنیون نیستند. هودو ها (دودکش جن) شباهت زیادی به مناره ها داشته و گاهی با آن ها اشتباه گرفته می شود، اما باید در نظر داشت که مناره ها دارای ضخامتی تقریبا یکسان بوده که از پایین به سمت بالا از آن کاسته می شود درحالیکه هودو ها ضخامت متفاوتی در طول داشته و اصطلاحا ظاهری شبیه مجسمه های طولانی اقوام سرخ پوست دارند.
در گذشته به دلیل محدود بودن علم عامه مردم؛ دلیل بیشتر پدیده ها در عوامل ماوراء طبیعه و حیطه ای از باورهای مردم که قابل بحث کمتری بود جستجو می شد، به همین دلیل، دلیل ایجاد این ساختارها به جن ها منتصب می شده است.این پدیده ها بزرگی و بلندی های متفاوتی داشته و می توانند از اندازه یک انسان معمولی تا چندین ده متر باشند درمناطق مختلف ایران همچون شهرستان ماهنشان واقع در استان زنجان نیز این پدیده قابل مشاهده است.
منبع: روزنامه همشهری
فرسایش در سازندهایی که تناوب کنگلومرا، لایه های سست رسی و مارنی یا لایه های سخت ماسه سنگی را در خود دارند، اشکال جالبی خلق می کند. گاه حاصل این فرسایش ناهمگن، ایجاد ستونها و یا رشته ستونهای دیواره مانند است. این ستونها که معمولاً در قسمت بالایی آن ها یک قطعه سنگ بزرگ یا بخشی از یک لایه سخت باقی میماند،در اصطلاح دودکش جن یا تخت دیو نامیده میشوند. در منطقه ماه نشان مجموعه ای از این ستون ها با اشکال و اندازه های مختلف مشاهده میشوند.
فرسایش پدیده ای فراتر از حدتصور:
فرسایش پدیده ایست که شاید در تعریف آسان بوده اما در حقیقت تاثیر آن در سایر پدیده ها فراتر از حد تصور می باشد. یکی از پدید هایی که توسط این فرآیند ایجاد می شود در اصطلاح عامیانه دودکش جن نامیده می شود. اما به راستی دودکش جن چیست و چرا به این نام خوانده می شود؟
دودکش جن که در اصلاح زمین شناسیˈهودوˈ(Hoodoo) نامیده می شود در حقیقت به نوعی از فرسایش گفته می شود که در اثر آن مناره های طویلی از رسوبات و سنگ ها از لایه های ابتدایی باقی می مانند. هودو ها مناره هایی بلند و نازک بوده که در اثر فرسایش بخش های زیرین حوضه ها و زمین های ناپیوسته بوجود می آیند، این پدیده ها بیشتر در نواحی مرتفع فلات کلرادو و بدزمین های (سنگلاخ ، نوعی فرسایش بر روی زمین های سیلتی و رسی) دشت های بزرگ شمالی (مناطقی در غرب رودخانه می سی سی پی و شرق کوه های راکی در آمریکا و کانادا) مشاهده می شود.
اگرچه این ساختارها در تمام نقاط زمین قابل مشاهده هستند اما در هیچ نقطه ای از زمین به فراوانی بخش شمالی پارک ملی برایس کنیون نیستند. هودو ها (دودکش جن) شباهت زیادی به مناره ها داشته و گاهی با آن ها اشتباه گرفته می شود، اما باید در نظر داشت که مناره ها دارای ضخامتی تقریبا یکسان بوده که از پایین به سمت بالا از آن کاسته می شود درحالیکه هودو ها ضخامت متفاوتی در طول داشته و اصطلاحا ظاهری شبیه مجسمه های طولانی اقوام سرخ پوست دارند.
در گذشته به دلیل محدود بودن علم عامه مردم؛ دلیل بیشتر پدیده ها در عوامل ماوراء طبیعه و حیطه ای از باورهای مردم که قابل بحث کمتری بود جستجو می شد، به همین دلیل، دلیل ایجاد این ساختارها به جن ها منتصب می شده است.این پدیده ها بزرگی و بلندی های متفاوتی داشته و می توانند از اندازه یک انسان معمولی تا چندین ده متر باشند درمناطق مختلف ایران همچون شهرستان ماهنشان واقع در استان زنجان نیز این پدیده قابل مشاهده است.
منبع: روزنامه همشهری