خانه بلورچیان
خانه ی بلورچیان یکی دیگر از خانههای زیبای قاجاری است که در محلهی سرخاب (سرخاب قاپوسی) تبریز قرار دارد. سردر بسیار زیبا و پر نقش و نگار خانهی بلورچیان از دور شما را بهسوی خود میخواند. با عبور از در زیبای چوبی و یک پله وارد هشتی میشوید. ساختمان اصلی در قسمت شمالی قرار دارد و پنجرههای ارسی آن مشرف به ایوان ستوندار و حیاط بیرونی است. سرستونهای ستونهای ایوان با تزئینات آجری آراسته شدهاند و از ویژگیهای خاص معماری این بنا هستند. طنبی در وسط و اتاق های جانبی (گوشوار) در طرفین آن قرار گرفتهاند.خانهی بلورچیان حیاط اندرونی نیز دارد که پنجرههای قسمت شمالی ساختمان اصلی و چند اتاق دیگر در شرق و غرب آن به این حیاط باز میشود. این خانه زیرزمین هم دارد و مانند تمام خانههای قاجاری دارای حوضخانهی بسیار زیبایی است که نشیمنگاه تابستانی ساکنان خانه بود. در زیرزمین از بقیهی اتاقها بهعنوان مطبخ و انباری استفاده میشد. یکی از ویژگیهای بارز این بنا رعایت تقارن در نمای آن است که با دقت بالایی کار شده است و تماما از آجر است. این خانه در ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۹ با شمارهی ۳۱۱۳ در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه اردوبادی
خانهی اردوبادی از خانههای دورهی پهلوی است که در اوایل حکومت رضاشاه ساخته شد. اغلب خانههای آن دوره از خشت و آجر ساخته میشد اما خانهی اردوبادی تنها خانهی تاریخی تبریز است که از آجر و سنگهای ساختمانی بنا شده است و از این حیث معماری آن اهمیت ویژهای دارد. این خانه در جنگ جهانی دوم و اشغال تبریز توسط روسها، سفارت عراق بود. این عمارت با مساحتی حدود ۱۶۰۰ متر مربع، در ۳ طبقه ساخته شده است .
خانه ختایی (خانهی هنرمندان تبریز)
مساحت این خانه حدود ۷۰۰ متر مربع و زیر بنای آن ۸۰۰ متر مربع است. هنگامی که از یک در چوبی کوچک وارد حیاط میشوید حوض آبی زیبایی را میبینید که در وسط حیاط خودنمایی میکند. پنجرههای ارسی قاجاری مشرف به ایوان است که ستونهای سرستوندار زیبای آن ابتدا به چشم میخورد. ارتفاع هر یک از این ستونها حدود ۷/۸ متر است. عمارت در ۲ طبقه ساخته شده است و زیرزمینی بسیار زیبایی دارد. در طبقهی اول «اتاق مهمان» یا تالارخانه و یک اتاق نشیمن قرار دارد. هنگام بازسازی این بنا طاقچهای در تالارخانه از زیر خاک و گچکاریهای ناشیانه پیدا شد. از آن جایی که این خانه به سبک قجری ساخته شده است، پس انتظار میرفت حتما اصل «قرینه» در ساخت بنا استفاده شده باشد، بههمین دلیل به جستجوی طاقچهای دیگر در قرینهی طاقچهی اول پرداختند و طاقچه را از سفیدکاریهای ناشیانهی ثانویه بیرون کشیدند. اتاق نشیمن کوچکتر از تالارخانه است و از طریق راهپلهای طبقهی اول را به طبقهی دوم وصل میکند. در این طبقه دو یا سه اتاق کوچک قرار دارد و چند طاقچه و اجاق برای هیزم روشن کردن قرار دارد.این عمارت یک حیاط اندرونی نیز دارد که حدود ۵۰ متر است و باغچهای در وسط آن قرار دارد. در زیرزمین در قسمت شرقی این حیاط قرار گرفته است و سقفی طاق مانند دارد و اندرونی را به بیرونی وصل میکند. در زیرزمین چند اتاق انباری، آب انبار، تنورخانه و یک دهلیز وجود دارد که داخل آن حوض بسیار زیبایی قرارگرفته که در گذشته همیشه پرآب بود .در داخل مطبخ خانه هم تنوری وجود دارد که در گذشته با گرمای آن سفرهی اهل منزل پربرکت میشد.
خانه علی مسیو
خانهی وی در کوچهی صدر و در مجاورت خانهی ختاییها قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجار میرسد. این بنا در دو طبقه ساخته شده و شامل یک حیاط اندرونی و یک حیاط بیرونی است. ارتباط این دو حیاط از طریق یک ورودی است و با بالا رفتن از ۲ پله، میتوان به حیاط اندرونی رسید. در اغلب خانههای قدیمی قاجار حیاط اندرونی و بیرونی با قرار گرفتن یک ساختمان میان آنها از هم جدا میشدند اما این اصل در معماری خانهی علی مسیو بهکار نرفته و فقط با یک دیوار این دو حیاط را از هم جدا کردهاند. زیرزمین خانه نیز بهعنوان ورودی خانهی همسایه مورد استفاده قرار میگرفت. بالای پنجرههای ساختمان با تزئینات گچی آراسته شده است که بهشکل گل و چهرهی انسان هستند. نمای خانه نیز ترکیبی از گچ و آجر است.
خانه ثقة الاسلام
قدمت این خانه به دوران پهلوی بازمیگردد. معماری این خانه یکی از منحصر بهفردترین معماریها میان خانههای تاریخی تبریز است. این بنا در ۳ طبقه بنا شده است و قاب بندی آجری دارد؛ راهپلهها، ایوان، ستونها، پنجرهها و کف طبقات آن چوبی و ورودی زیرزمین از راهپلهای جدا، زیر ایوان طبقهی همکف است.
خانه سلماسی (موزهی سنجش)
خانه دارای سردر و نمای آجری است و برای ورود به خانه باید از هشتی بگذرید. ساختمان این بنا در ۳ ضلع حیاط و در دو طبقه با زیربنای ۸۷۵ متر احداث شده است. در طبقهی همکف طنبیهای اصلی و جانبی در سه ضلع شمالی، شرقی و غربی با پنجرههای اروسی و شیشههای رنگی مخصوص معماری قاجار قرار گرفتهاند که پنجرههای آن مشرف به حیاط بیرونی است که حوض بسیار زیبایی دارد و دورادور آن را باغچههای کوچکی فراگرفتهاند. در قسمت غربی ساختمان (یعنی ورودی جانبی طنبی غربی) دو ایوان ستوندار با سرستونهای گچ کاری شده قرار گرفتهاند. زیرزمین ضلع شمالی عمارت حوضخانهی بسیار زیبایی دارد که نشیمنگاه تابستانی اهالی خانه بود و سقفی طاق شکل دارد. بقیهی قسمتهای زیرزمین بهعنوان مطبخ، آب انبار و انباری مورد استفاده قرار میگرفت.این بنا با سنگ و ساروج پیریزی شده و دیوارهای زیرزمین سازهای ترکیبی از سنگ و آجر است اما دیوارهای طبقهی فوقانی از خشت و روکش آجری بنا شده است. دور طاقچهها، کمر اتاق، سقف و شومینهها با تذهیب تزیین شدهاند.
خانه ستارخان
نمای این خانهی دو طبقه آجرکاری شده است و میتوان آن را یکی از ویژگیهای خاص معماری آن دانست. سقف بنا تخت بوده و با تیرهای چوبی ساخته شده است. در حال حاضر خانهی ستارخان بهعنوان «دفتر فعالیت کمیسیون حقوق بشر اسلامی» مورد استفاده قرار میگیرد اما با این وجود، بازدیدکنندگان میتوانند بهراحتی از این خانه بازدید کنند. خانهی سردار ملی در ۱۴ مهر ماه ۱۳۸۶ به شمارهی ۱۹۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه نیکدل
این خانه دارای حیاط اندرونی (در ضلع جنوبی) و حیاط بیرونی (در ضلع شمالی خانه) است. عمارت در دو طبقه بنا شده و زیرزمینی بسیار زیبا با حوضخانههای قاجاری نیز دارد. در مرکز بنا یک تالار بزرگ مستطیل شکل قرار دارد و در ضلع شرقی آن دو راهرو و دو اتاق جانبی (گوشواره) وجود دارد. در ضلع جنوبی پنجرههای ارسی با شیشههای رنگی مشرف بر ایوان ستوندار است و حس و حال زندگی اهالی خانه را در جان ما زنده میکند. ستونها نیز گچکاری شده هستند و زیبایی انعکاس شیشههای پنجره را دو چندان میکند. سقف حوضخانه و زیرزمین بهشکل طاقهای قوسی هستند و زمانی که وارد آن میشوید تابستانی را به چشم خود میبینید که اهل خانه در خنکای حوضخانه مشغول استراحت هستند. این عمارت از معدود خانههای تبریز است که داخل آن با آیینهکاری تزیین شده است؛ نمای ساختمان نیز با آجرکاری زینت یافته است.
خانه رضا صادری (معبودی)
مساحت خانه ۹۵۰ متر مربع بود اما زیرزمین و دالان تنگی دو خانه را به این خانه وصل میکردند که مساحت هر یک از آنها ۲۰۰ متر مربع بود و بهعنوان حیاط خلوت مورد استفاده قرار میگرفت. رضا صادری این خانه را تبدیل به حسینیه کرد. خانهی صادری دو در داشت که یکی به کوچهی «چوستدوزان» و دیگری به «دربند قالیچیلر» باز میشد.
خانه کلانتر
قدمت باغ و خانهی کلانتر به دوران قاجار میرسد. این بنا کوشکی بوده در باغی به مساحت ۶۵۵۰ متر مربع قرار گرفته است. زیربنای ساختمان ۱۰۴۰ متر مربع بوده و در دو طبقه و بهدست معماری قفقازی به نام «ملهم» که بنا شده است. اصل «قرینه» در این خانه کاملا رعایت شده است، طبقهی همکف ایوانی با ۴ جفت ستون با سرستونهای گچی دارد و برای ورود باید از یک هشتی بگذرید و به دهلیز برسید. در این طبقه دو اتاق جانبی وجود دارد که بهعنوان نشیمن مورد استفاده قرار میگرفت و پشت آنها دو اتاق وجود دارد که آشپزخانهی ساختمان است. در انتهای دهلیز، پلهها شما را به طبقهی اول می برد که شامل یک طنبی، یک دهلیز و چهار اتاق است. در نمای ساختمان گچبریهای برجسته به شکل انگور و برگ دیده میشود. داخل باغ نیز دو استخر وجود دارد که استخر قدیمی در مقابل عمارت کوشک و استخر جدید در قسمت جنوب غربی باغ قرار گرفته است.
خانه کلکتهچی
ستونهای گچکاری شده و پنجرههای رنگی بنا، نشان از قدمت و معماری تاریخی عمارت دارد.
خانه سلطان القرایی
خانهی وی عرصهای ۳۰۰ متر مربعی و یک اعیانی ۲۸۰ متر مربعی دارد که در ۲ طبقه و یک زیرزمین ساخته شده است. فضای معماری آن در ضلع شرقی، غربی و شمالی به ۳ ساختمان تفکیک شده است که در طبقهی اول دو اتاق، یک سرسرای ورودی و یک طاق با پنجرههای ارسی و شیشههای رنگارنگ قرار دارد که نشان از قدمت و تعلق آن به دوران قاجار دارد. سقف طبقهی اول از تیرهای چوبی ساخته شده و سقف زیرزمین طاقی شکل است. نمای خانه آجری است و قاببندیهای زیبای گچی نیز دارد.
خانه ساوجبلاغی
خانهی ساوجبلاغی از خانههای قدیمی دوران پهلوی اول است که شکلی عقب نشسته دارد. ورودی خانه از طریق یک هشتی است که بعد از عبور از آن وارد حیاط میشوید. فضای معماری خانه در ضلع شمالی و غربی در دو طبقه ساخته شده است. در قسمت شمالی طنبی نسبتا بزرگی قرار دارد که پنجرههای ارسی آن مشرف به حیاط است. در ایوان این طنبی دو ستون گچبری وجود دارد و بالای ایوان به شکل سنتور است و تزيینات آجری و گچی دارد. در مرکز آن یک ساعت با طرح شیر و خورشید قرار دارد. سقف زیرزمین بنا طاقی شکل است و چند سردابه دارد. طبقهی همکف ضلع غربی دارای چند اتاق تو در تو است .
خانه دکتر صحتی
نمای ساختمان آجرکاری است و سردری روی در ورودی نصب شده است و پس از ورود به هشتی و عبور از چند پله به حیاط میرسید. سقف زیرزمین طاقی شکل است و در بخش مرکزی آن یک حوضخانه و چند اتاق وجود دارد که از آنها بهعنوان سردابه و انباری استفاده میکردند. از طریق راهپلهی داخلی زیرزمین میتوان به طبقهی همکف رفت. در طبقهی اول چند اتاق قرار دارد که در گذشته محل زندگی افراد خانواده بودند. اگر بخواهیم وارد طبقهی اول شویم، راهپلهی بزرگ مرکزی ما را به آنجا هدایت میکند. در این طبقه یک تالار بزرگ و دو اتاق دیگر در اطراف آن قرار دارد.
خانه مشروطه (موزهی مشروطه)
این بنای زیبا در حدود ۱۳۰۰ مترمربع مساحت دارد و در دو طبقه از سنگ و آجر و خشت ساخته شده است. معمار این بنا که حاج ولی معمار است، پس از سالها زندگی در روسیه در سال ۱۲۴۷ به ایران آمد و این بنای زیبا را به سبک معماری زمان قاجاریه بنا نهاد.در طبقهی اول آن ۶ اتاق وجود دارد و در طبقهی دوم یک سالن بزرگ با ابعاد ۶×۹ متر و ۶ اتاق در سرسرا (محوطهای در داخل عمارت که چند اتاق یا راهرو به آن راه دارند).یکی از قشنگترین قسمتهای خانه، سرسرا و اتاقی رو به حیاط است که در طبقهی دوم قرار دارد و در و پنجرههای مشبک آن با شیشههای رنگی مزین شدهاند.نورگیر سرسرا هم روی ۴ ستون با سرستونهایی با گچبری قرار دارد و درون آن با آیینه و شیشههای رنگی تزیین شده استاز ویژگیهای معماری قاجاری که در این بنا هم دیده میشود: تزیینات بینظیر، نورگیرها و چشماندازهایی موسوم به کلاهفرنگی (ساختمانهای تزیینی شاهانه که معماری آنها نیمی ایرانی و نیمی اروپایی است)، ستونها و سرستونهای دارای گچبری، درهای منبتکاری شده و پنجرههای ارسی است که هرکدام به نوبهی خود ذوق و هنر ایرانی را به نمایش میگذارند. تمامی پنجرههای این خانه، ارسیهایی (پنجرههای مشبکی که به جای گشتن روی پاشنه گرد به بالا میروند و در محفظهای که روی آن قرار گرفته جای میگیرند) هستند که با رنگهای قرمز، سبز و سفیدشان زیبایی خانه را دوچندان کردهاند.
خانه امیر نظام گروسی (موزهی قاجار)
این خانه در مساحتی بالغ بر ۳۰۰۰ متر مربع بنا شده و ساختمان آن دو طبقه و زیر بنای آن ۱۵۰۰ متر است. ایوان این خانه ۱۶ ستون دارد و سرستونها زیبایی آن را دو چندان کردهاند. این خانه دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد و حوضها و باغچههای آنها، این خانه را شبیه بهشتی زمینی کرده است. پنجرهای مشبک با شیشههای رنگی، خورشید رنگارنگی را به داخل خانه میتاباند. داخل عمارت با گچبریها و آینهکاریهای زیبا آراسته شده است. در زیرزمین نیز حوضخانهی بزرگی با ستونهای آجرکاری شده قرار دارد که همهی اینها جلوهگر معماری زیبای قاجاری در این خانه هستند.
خانه حیدرزاده
مساحت خانه ۹۰۰ متر مربع بوده و در دو طبقه ساخته شده است که ساختمان میان حیاط اندرونی و بیرونی قرار دارد. تمامی پنجرهها چوبی و کندهکاری شده هستند و در قسمت بالایی، شیشههای رنگی دارند که به این خانه شادابی و سرزندگی میبخشد. مانند اکثر خانههای قاجار، در زیرزمین حوضخانهای با یک حوض و فواره وجود دارد و دیوارها و طاقها آجرکاری شدهاند. قسمتهای دیگر خانه توسط سالن به یکدیگر راه دارند. اتاق اصلی این خانه یا همان شاهنشین، زیباترین اتاق این عمارت است.
خانه حریری
از دیگر خانههای تاریخی دورهی قاجار تبریز میتوان به خانهی حریری اشاره کرد. این خانه آینهی تمام نمای هنر دیوارنگاری قجری است و در اوایل حکومت آنها ساخته شده است. این بنا یک حیاط اندرونی، یک حیاط بیرونی و دو بلوک خانه دارد. خانهها رو به قبله هستند و نمای بیرونی ساختمان با دیوارنگاریهایی آراسته شده که از موضوعات اساطیری کهن همچون داستان یوسف و زلیخا و دیگر داستانهای تاریخی الهام گرفته شده است.
خانه گنجهای زاده
خانهی گنجهای زاده از دیگر خانههای قدیمی تبریز است که از دوران قاجار به یادگار مانده است. معماری خانه تلفیقی از معماری قاجار و پهلوی است. بخش شرقی ساختمان مربوط به دوران قاجار است و بخش غربی آن در اوایل حکومت پهلوی اول بنا شده است که فصل جدیدی از معماری را در ایران رقم زد. پنجرههای بخش غربی آن چهار گوش است و زاویهی تیز دارد و از پنجرههای خمیده، شیشههای رنگارنگ و معماری سنتی ایران خبری نیست. مساحت این خانه ۳ هزار متر مربع است و قسمت شرقی در ۳ طبقه ساخته شده و همهی اتاقها در یک ردیف، بدون اندرونی و بیرونی قرار گرفتهاند. بخش اصلی خانه اتاق طنبی (نشیمن) است و زیر آن حوضخانه قرار دارد. ایوان آن پنج دهنه دارد که با قوسهای نیم دایره پوشانده شده است. متاسفانه حیاط اندرونی شمالی ساختمان از بین رفته است و دیواری مقابل آن کشیدهانددر ساختمان مربوط به دورهی پهلوی نیز دو راهرو قرار گرفته است که در هر کدام ۳ اتاق وجود دارد. این بخش نیز با احتساب زیرزمین، ۳ طبقه است. ساختمان از سنگ، آجر، گچ، آهک و چوب بنا شده است و سرآغاز معماری مدرن در تبریز محسوب میشود. در ایوان چندین ستون وجود دارد و راه پلهها نیز دو سویه هستند.
خانه بهنام (خانهی قدکی)
خانهی بهنام از بناهای تاریخی شهر تبریز، مربوط به اواخر دورهی زندیه و اوایل دورهی قاجار است. این ساختمان کاربردی مسکونی داشت و در زمان حکومت ناصر الدین شاه نوسازی شد و با نقاشیهای زیبای سبک قجری آن را تزیین کردند.در مرمتهای اخیر، چند نقاشی ایرانی فرسکو (فرسکو به چندین شیوهی نقاشی مرتبط به هم اشاره دارد که روی گچ، دیوار یا سقف کار میشود) کشف کردهاند و هم اکنون متخصصان در حال تعمیر آنها هستند.
این بنای تاریخی با مساحت ۳ هزار متر مربع، دو ساختمان دارد که ساختمان اصلی بهعنوان ساختمان قشلاقی و ساختمان کوچکتر بهعنوان ساختمان ییلاقی استفاده میشد. همچنین دو حیاط اندرونی و بیرونی بنا یادآور صفای خانههای قدیمی ایرانی است.
این بنای تاریخی با مساحت ۳ هزار متر مربع، دو ساختمان دارد که ساختمان اصلی بهعنوان ساختمان قشلاقی و ساختمان کوچکتر بهعنوان ساختمان ییلاقی استفاده میشد. همچنین دو حیاط اندرونی و بیرونی بنا یادآور صفای خانههای قدیمی ایرانی است.
خانه ی شربت اوغلی
خانهی شربت اوغلی از دیگر خانههای قدیمی مشهور تبریز است که قدمت آن به دوران قاجار میرسد. این خانه در خیابان ثقة الاسلام و محلهی قدیمی سرخاب قرار دارد و روح معماری دوران قاجار در خشت خشت این خانه دمیده شده و هنوز هم زنده است.مساحت خانه ۱۵۰۰ متر مربع است و ۱۳۰۰ متر زیر بنا دارد. عمارت در ۳ طبقه ساخته شده است و دو حیاط دارد، یکی شمالی و دیگری جنوبی. برای ورود به خانه از در شمالی از یک هشتی عبور میکنید که به طبقهی اول هم چند پله میخورد. ورودی حیاط جنوبی نیز دالانی است که طاق نمای آجری دارد و قبلا سرپوشیده بود. در قسمت همکف و طبقهی اول، طنبیها و اتاقهای تو در تویی وجود دارد و در مرکز طبقهی اول تالار مرکزی قرار گرفته است. طبقهی همکف و اول از راه پلهای مرکزی به یکدیگر راه دارند و راه ورود به زیر زمین از داخل ساختمان، از قسمت شمالی است که از طریق ۲ راهپله است، سقف آن به شکل طاق بوده و چند دالان تو در تو زیرزمین عمارت را شکل دادهاند. نمای قسمت شمالی بنا آجری است و سمت جنوبی ستونهای چوبی دارد که با سرستونهای گچی زینت یافتهاند. در اوایل دوران پهلوی در ضلع شمالی خانه، اتاقهایی در دو طبقه به این بنا اضافه شد.
خانه سرخهای
خانهی سرخهای از خانههای دوران قاجار در محلهی سرخاب است عمارت در دو طبقه ساخته شده است و حیاط اندرونی و بیرونی دارد. هشتی بنا در ضلع جنوبی قرار گرفته است و اگر بخواهید وارد بخش اندرونی شوید، تنها راه موجود از طریق حیاط بیرونی است. قسمت اصلی عمارت طنبی وسیعی به ابعاد ۵/۹متر در ۵ متر است که پنجرههای آن مشرف به ایوان، حیاط و باغچهی ضلع جنوبی است.ایوانها ستوندار هستند و دسترسی آنها به یکدیگر از دو طرف طنبی است. زیرزمین خانه حوضخانهی بزرگی دارد که از زیباترین بخشهای بنا است. از مهمترین ویژگیهای خانه گچبریهای متنوع داخل و خارج بنا و تزئینات چوبی و آیینه کاریهای سقف آن است.
خانه لالهای
این بنا در دو طبقه ساخته شده است که عرضهی آن ۹۰۰ متر مربع اعیانی آن ۶۰۰ متر مربع است.در طبقهی همکف یک اتاق مرکزی و دو اتاق جانبی قرار دارد و راه ورود به این طبقه از طریق ۲ راهپله است. به طبقهی اول نیز میتوان از راهپلهی کلاه فرنگی وارد شد که یک تالار بزرگ و چند اتاق دیگر دارد. این بنا دو ایوان با ستونها و سرستونهای گچکاری شده دارد و زیبایی خاصی به نما بخشیده است. خانهی لالهای دو ورودی دارد که یکی در قسمت غرب و دیگری در جنوب غربی بنا قرار گرفته است و ساختمان اصلی در ضلع شمالی آن قرار دارد. در حیاط خانه حوضی زیبا توسط باغچههای گلکاری احاطه شده و خانه را به بهشت کوچک قجری تبدیل کرده است. در قسمت شمالی حیاط خلوت هم قرار دارد که روشنایی خانه را تامین میکند.
خانه پروین اعتصامی
قدمت این خانه مربوط به دوران پهلوی اول است، البته ناگفته نماند که این خانه قبلا از دو بخش تشکیل شده بود که یکی از آنها مربوط به دوران قاجار میشد که متاسفانه از بین رفته است. موقعیت بنا شمالی است و ابتدا هنگام ورود، وارد حیاط زیبایی میشوید که در وسط، یک حوض کوچک و چهار باغچه اطراف آن دارد. دو ورودی به داخل ساختمان وجود دارد و نمای آن آجری است. ورودی زیرزمین نیز از حیاط و در آن زیر پلههای ورودی ساختمان است.
خانه صلحجو
خانه شامل یک حیاط اندرونی و یک حیاط بیرونی است. ورودی اصلی خانه از یک هشتی، از دو دالان عبور کرده و سپس وارد طنبی قسمت اندرونی و سپس حیاط بیرونی میشوید. ورودی زیرزمین و طبقههای فوقانی در حیاط جدا از هم هستند. این خانه از معدود خانههای تاریخی تبریز است که در هر چهار طرف حیاط، فضاهای معماری وجود دارد. در اضلاع شمالی، جنوبی، و غربی یک طنبی با دو گوشوار (اتاق جانبی) وجود دارد و همانطور که گفته شد ورودی هر کدام مستقل از یکدیگر است. نمای خانه آجر کاری است و تمامی شواهد نشان میدهد که خانه در دوران قاجار بنا شده است. زیرزمین خانه یک حوض سنگی بیضی شکل بسیار زیبا دارد و آب انبار در ضلع شرقی قرار گرفته است.
خانه ارفع الملک جلیلی
قدمت خانهی او به دوران پهلوی اول میرسد و سردر بسیار زیبای آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، اما خود خانه به حال خود رها شده است گفته میشود سنگکاریهای این خانه در تبریز بینظیر است اما سهم آن از تمام خبرهای داغ گردشگری تنها یک سردر ثبت شده است.
خانه صرافلار (موزهی سفال)
قدمت خانهی صرافلار به دوران قاجار و اوایل دورهی پهلوی میرسد. این عمارت شامل زیرزمین و طبقهی فوقانی میشود و ایوان آن با ستونهای گچکاری شدهی زیبا یادآور سبک خاص دوران قاجار است. در وسط حیاط، حوضی بزرگ وجود دارد که باغچههای دو طرف آن به زیبایی و سرسبزی عمارت افزوده است. طبقهی همکف سازهی قابی دارد اما سقف زیرزمین بهشکل طاق و گنبدی است. در زیرزمین مانند دیگر خانههای قاجار حوضخانهای قرار گرفته است و دو اتاق جانبی، یک اتاق مستطیلی و یک راهرو هم وجود دارد.تحریریه معماری آرل