تحریریه معماری آرل
امروزه نورهای مخفی و توکار، گونه متداولی از انواع نورپردازی با کاربری گسترده در معماری هستند که برای جلوگیری از ایجاد شکاف های عمیق در دیوار، سقف و یا کف استفاده می شوند. این نوع از نورپردازی انواع مختلفی دارد و روند انتخاب محصول مناسب برای این نورپردازی تا نحوه اتصال آنها، هر دو می تواند از جنبه های پیچیده طراحی برای هر معماری باشد، تا به نتیجه مطلوب دست یابد. در این مقاله سعی شده است، به موارد مهم و نمونه های از نور مخفی در معماری پرداخته شود.
با تکیه بر این موضوع، هر محصولی از خانواده نورهای مخفی و توکار از سه بخش تشکیل می شود: منبع تغذیه، ساختار بدنه و درنهایت قاب دور نور، که مورد آخر یعنی دقیقا قسمتی از نور مخفی که دیده می شود و از خود نور ساطع می کند. با ظهور نورمخفی های LED دیگر از حباب استفاده نمی شود و استفاده از این واژه قدیمی شده است. در حال حاضر، بردهای LED کاملا با خود تجهیزات نورپردازی تلفیق شده اند، که باعث می شود ظاهر مینیمال تری به این نوع نورپردازی، بعد از فرآیند نصب، بدهد.
اگرچه چنین نورپردازی باعث می شود که کمی جایگزینی و نگهداری منبع این نورها چالش برانگیز باشد، اما لازم به ذکر است که نورهای LED حداقل 20 برابر طول عمر یک لامپ کلاسیک عمر می کنند. با حدود طول عمر 50000 ساعت برای نورهای LED، می توان گفت این نورها حدودا 20 سال برای یک فضای مسکونی قابل استفاده هستند.
ساختار بدنه نورهای مخفی: این بخش از این سیستم های نوری، بخشی است که پشت دیوار مخفی شده و قاب دور نور را نیز نگه می دارد. ساختار بدنه نور مخفی مناسب را به سختی می توان تجزیه و تحلیل کرد، اما این ساختار بسیار وابسته به فضایی است که قرار است محصول روشنایی در آن نصب شود. نکته قابل تامل این است که فضای باز لازم برای نورهای مخفی قدیمی غیر LED، حدود 15 سانتی متر بوده است در حالیکه برای نورهای مخفی LED تنها 7.5 سانتی متر فضای خالی، کافی است. با توجه به اینکه معماران همواره سعی دارند که از فضا استفاده بهینه ببرند، بنابراین این ویژگی نورهای مخفی LED باعث می شود انگیزه بیشتری برای استفاده از این نورها وجود داشته باشد.
قاب دور نور: این بخش، در حقیقت قسمتی از نورهای مخفی است که قابل دیدن بوده و بنابراین بیشترین پتانسیل ارائه طراحی هنرمندانه برای این قسمت وجود دارد. برخی از تولیدکنندگان نورهای مخفی از برنج، فولاد ضدزنگ و حتی پلاستیک برای این قسمت استفاده می کنند اما غالبا محصولاتی که دوام بیشتری دارند، در حدود 90 درصد موارد، در این قسمت از آلومینیوم بهره می برند. از متداولترین انواع این قاب ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قاب های بافل: این قاب ها معروفترین نوع قاب برای نورهای مخفی هستند و در مورد فضاهای مسکونی بسیار خوب عمل می کنند. این قاب ها به نوعی طراحی شده اند که نور اضافه را جذب کرده و به طور مناسبی میزان خیره کنندگی را کاهش دهند. عموما این قاب ها در رنگ های مشکی و سفید در دسترس هستند. نوع مشکی آنها به خوبی میزان خیره کنندگی نور را کاهش می دهد در حالی که نوع سفید آنها از این نظر که در ظاهر دیوار، کف و یا سقف یک حفره تیره به وجود نمی آورد، مورد استقبال است.
قاب های رفلکتور: این قاب ها در قسمت داخلی، یک پوشش کاملا براق دارند تا میزان نور ساطع شده را حداکثر کنند. در نتیجه قاب های رفلکتور برای کاربرد در آشپزخانه بسیار متداولند و بعلاوه برای فضاهای تجاری که سقف های خیلی بلند دارند نیز استفاده از این قاب ها مناسب است.
قاب های وال واش: قاب های وال واش در حقیقت ترکیبی از قاب های رفلکتور با یک اسکوپ یا درپوش نیمه هستند که نور را در راستای دیوار هدایت می کنند. وال واشرها عموما در فاصله 18 تا 24 اینچی از دیوار نصب می شوند و برای پخش نور در راستای یک سطح عمودی بزرگ استفاده می شوند. زمانیکه نور از سطح عمودی عبور کرده و به فضای داخل می رسد، باعث زیبایی نورپردازی عمومی فضا می شود.
امروزه بسیاری از تولیدکنندگان نورهایی با حفره های بسیار کوچک 2.5 سانتی متری تولید می کنند. تولید این محصولات به این دلیل است که معماران و کاربران خانگی می خواهند که نورها حتی الامکان ناپدید و مخفی باشند. آنها می خواهند که فضا روشن باشد، بدون اینکه منبع نور را بتوان دید و تشخیص داد.
پرداخت نهایی نورهای مخفی: چه از قاب های بافل و چه از قاب های رفلکتور استفاده کنید، رایج ترین گزینه ها برای پرداخت نهایی این قاب ها، رویه آنتیک، براق، کروم، رنگ شده و کهنه کاری شده می باشد.
مشکل این است که که LEDها از همه تکنولوژی های نورپردازی که برای تجهیزات روشنایی پیش از آنها ابداع شده بودند، مانند فلورسنت ها، هالوژن و یا حباب های التهابی، استفاده کرده اند. زمانی که استفاده از LED ها رواج پیدا کرد هیچ استانداردی برای ایجاد ارتباط بین منبغ تغذیه مناسب با بدنه و قاب دور نور وجود نداشت. از نگاه معماری، لازم است که به این تکنولوژی متفاوت توجه کنیم وگرنه با ترکیب تکنولوژی های قدیمی با این تکنولوژی های جدید مثلا باعث می شود نور در ابتدا که روشن می شود، سوسو بزند و یا اینکه خیلی عجیب عمل کند. بنابراین زمانی که به عملکرد نورپردازی خود فکر می کنید مطمئن شوید که بین بخش های مختلف ارتباط مناسب برقرار کرده اید.
راندمان انرژی: مت شرودر معتقد است " اگر مسئله مصرف بهینه انرژی از مباحث مورد علاقه شماست، قطعا گزینه بهتری از LED نخواهید داشت. در طول چهارسال گذشته هر ساله تجهیزات روشنایی دلتا در میزان خروجی 20 درصد افزایش داشته و در میزان مصرف 20 درصد کاهش داشته اند. اگر به دنبال نورهای رو پایین هستنید، نورهای دلتا می توانند 950 لومن در هر 10 وات تامین کنند، در حالی که حدود سه سال گذشته، این راندمان در حدود 300 لومن در هر 8 وات بود. تولیدکنندگان بردهای LED دائما به دنبال پیشرفت در میزان راندمان این نورها هستند. "
قابلیت استفاده در مجاورت سیستم ایزولاسیون: شاخص تماس با سیستم ایزولاسیون به این معناست که آیا یک محصول روشنایی می تواند در تماس مستقیم با سیستم ایزولاسیون حرارتی بنا باشد یا خیر. نورهای مخفی قابل استفاده با سیتم ایزولاسیون (IC-rated)، می توانند گرمای تولید شده را تحمل کنند و بنابراین می توان آنها را آزادانه در سقف های عایق کاری شده استفاده کرد. تجهیزاتی که غیرقابل استفاده با سیستم ایزولاسیون (Non IC-rated)، هستند می توانند در بخش هایی استفاده شوند که فرضا سقف در آن قسمت ایزولاسیون حرارتی ندارد و بعلاوه می بایست حداقل 7.5 سانتی متر دور از هر نوع عایق کاری باشند.
تحریریه معماری آرل
منبع: Architizer.com
تالار سخنرانی AZ Groeninge طراحی شده توسط گروه معماری Dehullu که از نورهای مخفی برند Delta در نمای خارجی خود بهره برده است.
در ادامه، علاوه بر توضیحاتی در مورد نورهای مخفی و توکار، بخشی هایی از گفتگوی مجله اینترنتی معماری آنلاین Architizer را با مت شرودر و ایتن گوردون از گروه نور Delta خواهید خواند. این گروه تولیدکننده محصولات روشنایی همواره سعی کرده است که به معماران در جهت استفاده بی عیب و نقص از سیستم های نورپردازی با دوام در پروژه های معماری خود، کمک کند. مت شرودر می گوید: "نورپردازی از آن چیزهایی است که زمانی که درست انجام شود می تواند خیلی جالب توجه باشد، اما واقعا می تواند یک پروژه را نیز در صورتی که درست انجام نشود، تخریب کند." آنچه ما انجام می دهیم این است که به معماران کمک کنیم که نورپردازی را براساس پلان خود طراحی کرده و اینکه مطمئن شوند که بهترین جایگذاری را انجام داده اند و به بهترین خروجی و کیفیت رنگ نور دست خواهند یافت. البته این نکته مهم است که استفاده از نورهای مخفی تنها بخشی از گستره عظیم نورپردازی معماری است. در بسیاری موارد ممکن است شما بخواهید از نورهای مختلف استفاده کنید و این اتفاق منجر به لایه های مختلف نورپردازی در پروژه شما می شود. با این کار می توانید کنتراست و جذابیت بصری بیشتری در فضا فراهم آورید و از اینکه یک فضا به نظر سرد و بی روح یا یکنواخت برسد، جلوگیری کنید.
بنای مسکونی خصوصی طراحی شده توسط گروه معماری exterior.be که از نورهای مخفی برند Delta استفاده کرده است.
اجزا تشکیل دهنده نورهای مخفی
درحالی که گونه های مختلفی برای نورهای مخفی در بازار وجود دارد اما امروزه مناسب ترین این نورها که بخواهیم راجع به آنها صحبت کنیم نورهای مخفی هستند که از سیستم های LED استفاده می کنند. البته که کماکان از نورهای غیر LED استفاده می شود، اما کاربرد آنها روز به روز در حال محدودتر شدن است.با تکیه بر این موضوع، هر محصولی از خانواده نورهای مخفی و توکار از سه بخش تشکیل می شود: منبع تغذیه، ساختار بدنه و درنهایت قاب دور نور، که مورد آخر یعنی دقیقا قسمتی از نور مخفی که دیده می شود و از خود نور ساطع می کند. با ظهور نورمخفی های LED دیگر از حباب استفاده نمی شود و استفاده از این واژه قدیمی شده است. در حال حاضر، بردهای LED کاملا با خود تجهیزات نورپردازی تلفیق شده اند، که باعث می شود ظاهر مینیمال تری به این نوع نورپردازی، بعد از فرآیند نصب، بدهد.
اگرچه چنین نورپردازی باعث می شود که کمی جایگزینی و نگهداری منبع این نورها چالش برانگیز باشد، اما لازم به ذکر است که نورهای LED حداقل 20 برابر طول عمر یک لامپ کلاسیک عمر می کنند. با حدود طول عمر 50000 ساعت برای نورهای LED، می توان گفت این نورها حدودا 20 سال برای یک فضای مسکونی قابل استفاده هستند.
فروشگاه CAMPER طراحی شده توسط Montroy Andersen DeMarco، نورپردازی توسط USAI Lighting
منبع تغذیه: منبع تغذیه جعبه ای است که الکتریسیته را از ولتاژ اصلی به آنچه که موردنیاز محصول روشنایی است تبدیل می کند. متناسب با محصول روشنایی موردانتخاب شما، تولیدکنندگان محصولات روشنایی می توانند منبع تغذیه مناسب را برای این محصول انتخابی، مشخص کنند.ساختار بدنه نورهای مخفی: این بخش از این سیستم های نوری، بخشی است که پشت دیوار مخفی شده و قاب دور نور را نیز نگه می دارد. ساختار بدنه نور مخفی مناسب را به سختی می توان تجزیه و تحلیل کرد، اما این ساختار بسیار وابسته به فضایی است که قرار است محصول روشنایی در آن نصب شود. نکته قابل تامل این است که فضای باز لازم برای نورهای مخفی قدیمی غیر LED، حدود 15 سانتی متر بوده است در حالیکه برای نورهای مخفی LED تنها 7.5 سانتی متر فضای خالی، کافی است. با توجه به اینکه معماران همواره سعی دارند که از فضا استفاده بهینه ببرند، بنابراین این ویژگی نورهای مخفی LED باعث می شود انگیزه بیشتری برای استفاده از این نورها وجود داشته باشد.
ساختمان M اثر Stefano Lorusso که از نورهای مخفی Delta استفاده کرده است. تصویر برگرفته از وبسایت شرکت Delta
قاب دور نور: این بخش، در حقیقت قسمتی از نورهای مخفی است که قابل دیدن بوده و بنابراین بیشترین پتانسیل ارائه طراحی هنرمندانه برای این قسمت وجود دارد. برخی از تولیدکنندگان نورهای مخفی از برنج، فولاد ضدزنگ و حتی پلاستیک برای این قسمت استفاده می کنند اما غالبا محصولاتی که دوام بیشتری دارند، در حدود 90 درصد موارد، در این قسمت از آلومینیوم بهره می برند. از متداولترین انواع این قاب ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قاب های بافل: این قاب ها معروفترین نوع قاب برای نورهای مخفی هستند و در مورد فضاهای مسکونی بسیار خوب عمل می کنند. این قاب ها به نوعی طراحی شده اند که نور اضافه را جذب کرده و به طور مناسبی میزان خیره کنندگی را کاهش دهند. عموما این قاب ها در رنگ های مشکی و سفید در دسترس هستند. نوع مشکی آنها به خوبی میزان خیره کنندگی نور را کاهش می دهد در حالی که نوع سفید آنها از این نظر که در ظاهر دیوار، کف و یا سقف یک حفره تیره به وجود نمی آورد، مورد استقبال است.
قاب های رفلکتور: این قاب ها در قسمت داخلی، یک پوشش کاملا براق دارند تا میزان نور ساطع شده را حداکثر کنند. در نتیجه قاب های رفلکتور برای کاربرد در آشپزخانه بسیار متداولند و بعلاوه برای فضاهای تجاری که سقف های خیلی بلند دارند نیز استفاده از این قاب ها مناسب است.
قاب های وال واش: قاب های وال واش در حقیقت ترکیبی از قاب های رفلکتور با یک اسکوپ یا درپوش نیمه هستند که نور را در راستای دیوار هدایت می کنند. وال واشرها عموما در فاصله 18 تا 24 اینچی از دیوار نصب می شوند و برای پخش نور در راستای یک سطح عمودی بزرگ استفاده می شوند. زمانیکه نور از سطح عمودی عبور کرده و به فضای داخل می رسد، باعث زیبایی نورپردازی عمومی فضا می شود.
موزه و سالن ورزشی مشاهیر شهر لوئیزیانا اثر گروه معماری Trahan
نورهای مخفی از نظر زیبایی و کیفیت بصری
ابعاد نورهای مخفی: عموما ابعاد 7.5 سانتی متری و 12.5 سانتی متری، ابعاد متداول برای نورهای مخفی بوده است با این حال این استاندارد وابسته به این اتفاق بود که تولیدکنندگان محصولات روشنایی محدود به ابعاد حباب های هالوژن بوده اند. درحالی که نسل جدید LEDها این استاندارد را کنار زده و می توانید هر ابعادی را که لازم دارید، در اختیار داشته باشید.امروزه بسیاری از تولیدکنندگان نورهایی با حفره های بسیار کوچک 2.5 سانتی متری تولید می کنند. تولید این محصولات به این دلیل است که معماران و کاربران خانگی می خواهند که نورها حتی الامکان ناپدید و مخفی باشند. آنها می خواهند که فضا روشن باشد، بدون اینکه منبع نور را بتوان دید و تشخیص داد.
آپارتمان BG طراحی شده توسط استودیو FRANCESC RIFÉ
فرم نورهای مخفی: پروفیل های مربعی و دایره ای متداول ترین فرم های مورد استفاده در مورد نورهای مخفی هستند در حالی که پروفیل های سفارشی نیز قابل ساخت و تولید می باشند.پرداخت نهایی نورهای مخفی: چه از قاب های بافل و چه از قاب های رفلکتور استفاده کنید، رایج ترین گزینه ها برای پرداخت نهایی این قاب ها، رویه آنتیک، براق، کروم، رنگ شده و کهنه کاری شده می باشد.
سالن Milstein در دانشگاه کرنل طراحی شده توسط شرکت معماری OMA
کارایی و عملکرد نورهای مخفی:
یکی از رایج ترین اشتباهاتی که در مورد نورهای مخفی می شود این است که اگر این نورها خوب کار نمی کنند مشکل از خود این تجهیزات است. براساس گفته های مت شرودر " این نتیجه گیری همیشه درست نیست. زمانی که نورهای LED را به عنوان مثال با یک دیمر نصب می کنید، منبع تغذیه باید با دیمر ارتباط برقرار کند و دیمر با یک سیستم کنترل بزرگتر می بایست ارتباط داشته باشد. اگر این دو مولفه دو رویکرد متفاوت داشته باشند هیچگاه نمی توانند با هم به خوبی کار کنند.مشکل این است که که LEDها از همه تکنولوژی های نورپردازی که برای تجهیزات روشنایی پیش از آنها ابداع شده بودند، مانند فلورسنت ها، هالوژن و یا حباب های التهابی، استفاده کرده اند. زمانی که استفاده از LED ها رواج پیدا کرد هیچ استانداردی برای ایجاد ارتباط بین منبغ تغذیه مناسب با بدنه و قاب دور نور وجود نداشت. از نگاه معماری، لازم است که به این تکنولوژی متفاوت توجه کنیم وگرنه با ترکیب تکنولوژی های قدیمی با این تکنولوژی های جدید مثلا باعث می شود نور در ابتدا که روشن می شود، سوسو بزند و یا اینکه خیلی عجیب عمل کند. بنابراین زمانی که به عملکرد نورپردازی خود فکر می کنید مطمئن شوید که بین بخش های مختلف ارتباط مناسب برقرار کرده اید.
گالری Guy Pieters که از نورهای مخفی مدل Superdome، Grid In Trimless و You-Turn محصول کمپانی Delta استفاده کرده است.
دیمرها: دیمرها می توانند برای اکثر نورهای مخفی استفاده شوند و بنابراین منجر به استفاده بهینه تر انرژی در طول روز خواهند شد.راندمان انرژی: مت شرودر معتقد است " اگر مسئله مصرف بهینه انرژی از مباحث مورد علاقه شماست، قطعا گزینه بهتری از LED نخواهید داشت. در طول چهارسال گذشته هر ساله تجهیزات روشنایی دلتا در میزان خروجی 20 درصد افزایش داشته و در میزان مصرف 20 درصد کاهش داشته اند. اگر به دنبال نورهای رو پایین هستنید، نورهای دلتا می توانند 950 لومن در هر 10 وات تامین کنند، در حالی که حدود سه سال گذشته، این راندمان در حدود 300 لومن در هر 8 وات بود. تولیدکنندگان بردهای LED دائما به دنبال پیشرفت در میزان راندمان این نورها هستند. "
قابلیت استفاده در مجاورت سیستم ایزولاسیون: شاخص تماس با سیستم ایزولاسیون به این معناست که آیا یک محصول روشنایی می تواند در تماس مستقیم با سیستم ایزولاسیون حرارتی بنا باشد یا خیر. نورهای مخفی قابل استفاده با سیتم ایزولاسیون (IC-rated)، می توانند گرمای تولید شده را تحمل کنند و بنابراین می توان آنها را آزادانه در سقف های عایق کاری شده استفاده کرد. تجهیزاتی که غیرقابل استفاده با سیستم ایزولاسیون (Non IC-rated)، هستند می توانند در بخش هایی استفاده شوند که فرضا سقف در آن قسمت ایزولاسیون حرارتی ندارد و بعلاوه می بایست حداقل 7.5 سانتی متر دور از هر نوع عایق کاری باشند.
مرکز حید علی اف طراحی شده توسط شرکت معماری زاها حدید
براساس صحبت های مت شرودر "بزرگترین دشمن یک طراح نور، یک طراح نور دیگر نیست، بلکه عدم طراحی نورپردازی است. آنچه که ما امیدواریم در آینده شاهد آن باشیم این است که پیشرفت هایی در مباحث دانشگاهی و رشته ویژه نورپردازی معماری صورت بگیرد. این علم بسیار حساس و مهم بوده و عمیقا نتیجه یک پروژه را می تواند تحت تاثیر قرار دهد."نمونه موردی نور مخفی
مرکز آموزش و کتابخانه طراحی شده توسط زاها حدید، نورهای مخفی محصول شرکت Zumtobel
طراحی های زاها حدید، معمار انقلابی که همیشه دهه ها از زمان خود جلوتر بوده، به واسطه نمای مجسمه گونه و فضاهای داخلی سینوسی همیشه قابل تشخیص بوده است. اگر چه این پروژه از بتن، فولاد و شیشه ساخته شده است اما شاهکار او در استفاده از نور در نهایت به کالبد این بنا روح داده است.تحریریه معماری آرل
منبع: Architizer.com