مترجم: نیلوفر محتاط
طبیعت از قدیم منبع الهام معماری و مورد احترام انسان ها بوده است. امروزه متأسفانه در معماری کمتر به طبیعت توجه می شود. Mateusz Pospiech برای انجام پایان نامه ی کارشناسی ارشد معماری منظر خود در دانشگاه Silesian در هلند رود زاینده رود را انتخاب کرد. دلیل وی برای انتخاب رود زاینده رود این بود که این رود در سال های اخیر خشک شده است. هدف ما از ارائه ی این طرح، مطلقاً تعریف و تمجید نیست بلکه بیشتر قصد انتقاد داریم و خوشحال می شویم نظر شما راجع به این پایان نامه بدانیم.راهکاری که Mateusz برای احیای منظر رود زاینده رود پیشنهاد داد، طراحی سازه ای پایدار، سبز و عظیم با طول 6 کیلومتر در طول بستر خشک رودخانه بود و هدف از ارائه ی این طرح درمان جراحت قلبی مردمی است که رود زیبای شهرشان خشک شده است. همانطور که می دانید رود زاینده رود از پر آب ترین و بزرگترین رودهای ایران است و نقش پر رنگی در رشد شهر اصفهان در طول تاریخ داشته است. علاوه بر مسائل ذکر شده هویت شهر اصفهان با رود زاینده رود تعریف می شود و این رود از نظر فرهنگی دارای ارزش های بسیاری است. خشک شدن این رود ضایعه ای بزرگ برای مردم ایران و شهر اصفهان است.
Mateusz در طرح پیشنهادی، سازه ی عظیم را با الهام از این رود طراحی کرد. در این طرح بستر خشک رودخانه به فضایی سبز و عمومی و فضای همگانی مفیدی برای مردم تبدیل شده است. جالب است که در طرح پیشنهادی تمهیداتی برای بازگشت ناگهانی آب سنجیده شده و مسیرهایی بدین منظور طراحی شده است. همانطور که مشاهده می کنید سازه ی پیشنهادی از سه لایه تشکیل شده است. لایه ی اول به مکانی برای ساخت و ساز ساختمان های مسکونی برای جمعیت رو به رشد شهر اصفهان اختصاص داده شده است. لایه ی دوم، سطحی سبز است و بر روی لایه ی اول قرار می گیرد. این لایه در واقع فضای سبزی است که دو ساحل رودخانه را به یکدیگر مرتبط کرده و پارکی بزرگ و زیبا را برای مردم درست می کند. لایه ی سوم اما در زیر لایه ی اول قرار دارد و به پارکینگ های عمومی و تراموا اختصاص داده شده است. همانطور که می دانید اصفهان شهری پرجمعیت است و با مشکل پارکینگ و مسکن روبروست. هدف از ارائه ی این طرح حل مشکلات شهر است.
همانطور که گفته شد در این طرح تمهیداتی برای بازگشت ناگهانی آب سنجیده شد در راستای مسیر تراموا و در زیر زمین کانالی عظیم تعبیه شده تا در صورت بازگشت آب، پاسخگو باشد. علاوه بر این کانال، بر روی سطح زمین نیز مسیرهایی برای عبور آب اندیشیده شده تا در صورت جاری شدن آب، مردم از چشم انداز زیبای رودخانه برخوردار شوند. به این پروژه انتقادات زیادی وارد است عده ای می گویند که جایگزین کردن بستر خشک رودخانه با سازه ای عظیم به همراه حجم زیادی گیاه، موجب اتلاف حجم زیادی آب خواهد شد اما طراح معتقد است که پوشش سبز عظیم، سایبانی بزرگ را در تابستان برای ساختمان های مسکونی ایجاد کرده و در زمستان نیز امکان ورود نور را به واحدهای مسکونی فراهم می کند. در واحدهای مسکونی از آجر و مصالح بومی با ظرفیت حرارتی بالا استفاده شده تا مصرف انرژی به حداقل برسد و طرح دارای سیستم تصفیه ی آب است.
Mateusz معتقد است که هدف از ارائه ی طرح فوق تکامل بستر خشک شده ی رود است و به هیچ وجه هدف نداشته تا زاینده رود را از خاطر مردم پاک کند. در عین حال سعی کرده طرحی عملکردی را برای حل مشکلات کنونی شهر اصفهان ارائه دهد.
به نظر می رسد طرح فوق فاقد ملاحظات فرهنگی و تاریخی است. به نظر من یک طراح اروپایی با اطلاعاتی کم راجع به معماری سنتی ایران و هویت شهرهای ایرانی به هیچ وجه نمی تواند پیشنهاد خوبی برای شهری قدیمی چون اصفهان داشته باشد. با نگاهی گذرا به طرح فوق کاملاً متوجه دیدگاه جهان اولی طراح می شویم. علاوه بر این مسائل از نظر شخصی من طراح کمترین توجه را به اقلیم خشک ایران و کم آبی نداشته است و سعی کرده فاجعه ای که طراحی کرده را با استفاده از مصالح بومی توجیه کند که به هیچ وجه قابل قبول نیست. خوشحال می شویم نظراتتان را با ما در میان بگذارید.
منبع:archdaily.com
تحریریه ی معماری آرل