معرفی احجام هندسی

 

گردآوری: نیلوفر محتاط

طراحی احجام اولیه اولین گام طراحی فرم های معماری است. این فرم ها ملموس و جذاب و بدون مخالف هستند و عموماً همه ی افراد جامعه به آن ها توجه می کنند. این فرم ها برای مناطق با آب و هوای بد بسیار مناسب هستند. با ما در آرل همراه باشید تا با هم این فرم ها را بشناسیم و بتوانیم به گونه ای معمارانه و اصولی آن ها را با هم ترکیب کنیم.
1) مکعب
مکعب خالص ترین فرم میان احجام است و تداعی کننده ی سکون و آرامش می باشد. این فرم برای طراحی فضاهایی که نیازمند آرامش و سکون هستند بسیار مناسب می باشد فضاهایی از قبیل مسجد، نمازخانه، عبادتگاه، کتابخانه، کلاس و ... بدیهی است که این فرم برای فضاهای پرهیجان و نیازمند تنوع فضایی مناسب نمی باشد. یعنی ترجیحاً فضاهایی مانند رستوران، گالری، بازار، مراکز خرید و ... نباید مکعبی طراحی شوند. باید توجه داشت که هر چه فرم مکعب ناخالص تر و خردتر باشد خاصیت خود را از دست می دهد. این فرم فرمی خودنما نیست و در کنار تمام فرم ها می تواند استفاده شود حتی فرم های کاملاً غیر هندسی. فرم مکعب در بناهایی که در کنار ابنیه ی باارزش ساخته می شود یا به عنوان حجمی الحاقی به بناهای دیگر مناسب ترین فرم می باشد. مکعب فرمی بدون جهت است و نمادی برای بی جهتی و درون گرایی است. در صورتی که تمایل داشته باشیم در داخل مکعب فرم هایی به منظور افزایش پیچیدگی طراحی کنیم باید فرم داخلی را خرد و پیچیده در نظر بگیریم. این فرم در میان ادیان الهی مقدس ترین فرم می باشد و سمبل زمین و خانه نیز است.





2) مکعب مستطیل
این فرم با کشیدگی خالص خود تداعی مسیرهای حرکتی و فرم های ریتم دار و کاربری های تکراری را دارد. ضمناً این فرم برای قرارگیری در کنار فرم های دیگر بسیار مناسب است. عملکردهای مناسب این فرم عبارتند از: کلاس، تجاری، رستوران و اقامتی و هر گونه فضای تکرارپذیر. در این فرم با ایجاد انحنا در بدنه، تنوع زاویه ی دید آن افزایش می یابد. 



3) استوانه
فرم استوانه فرمی برون گراست و یا حتی کاملاً متمرکز با جهت رو به مرکز، این فرم مناسب فضاهایی که حضور انسانها در آن طولانی است، نمی باشد به همین دلیل برای فضاهایی از قبیل لابی، سالن عمومی، پذیرایی یک واحد مسکونی مناسب می باشد. اگر داخل فرم استوانه فضای مسکونی طراحی شده باشد عموماً داخل آن به مکعب هایی تقسیم شده است. معمارانی همچون ریچارد میر و تادئو آندو از این فرم هندسی و زیبا به وفور استفاده کرده اند. این فرم به علت انعطاف جداره ی بیرونی روحیه ای دلنشین و متمایز به حجم می دهد. این فرم برای طراحی آمفی تئاترها و استادیومهای ورزشی فرمی مناسب می باشد.





4) هرم
این فرم نمادین و پرداستان ترین فرم می باشد و بسیاری از فرقه ها آن را سمبل خود می دانند. این فرم گاه نماد قدرت و گاه نماد پایداری است. از سرزمین فراعنه تا اقوام مایاها و نیز در شرق دور همه و همه برای قدرت و اقتدار خود از آن استفاده کرده اند. از این فرم برای رساندن مفهوم ارتباط زمین و آسمان استفاده می کنند. این فرم تا زمان امروز نیز هنوز زیبایی و جذابیت خود را دارد. هرم معکوس از ناپایدارترین فرم هاست.





5) مخروط
این فرمها بعد از فرم هرم عموماً به عنوان گنبد و بام استفاده می شود و به صورت تنها و مستقل استفاده می شود. در اماکن مذهبی این فرم نماد اتصال انسان به آسمان است. مناسب است برای شروع طراحی فرم، احجام اولیه را کشید و سپس روی جداره های آن کار کرد و حتی قسمت هایی از آن ها را برش داد و یا حتی مجموعه ای از این فرم ها را که توسط معماران مختلف استفاده شده است را جمع آوری و روکش کرد. معمارانی که از احجام اولیه استفاده ی زیادی می کنند: مایکل گریوز، ماریوبوتا، تادئوآندو، ریچارد میر و ...





6) احجام بی هندسه
احجام بدون هندسه یا احجامی که روش طراحی هندسی آن ها مشکل است عموماً برای فضاهایی استفاده می شوند که مدت زمان استفاده ی فرد از آن، اقامت شبانه را شامل نمی شود. ایجاد تنوع بصری در فضا و خلق فضاهای تجربه نشده از خصوصیات این فرمهاست که آن ها را متناسب با عملکردهایی همچون تریا، کافی شاپ، راهرو، گالری، کیوسکها، فروشگاهها، سالن های لابی و عملکردهایی که استانداردهای پیچیده و دست و چاگیر ندارند می کند.
این فرم ها کانون توجه می شوند و مناسب استفاده در کنار بافت های باارزش تاریخی یا آثار معماری باارزش و قدمت نیستند و در عوض برای ساخت فرم هایی که منجر به افزایش مخاطب شوند و کانون توجه باشند عالی عمل می کنند. این فرم ها را با تمرین و تجربه ی طراحی زیاد می توان طراحی کرد. البته شاید راه مناسب تر همان استفاده از نرم افزارهای طراحی باشد. فرم های غیرهندسی توسط معمارانی چون فرشید موسوی، پیترآیزنمن، زاحاحدید، لیبسکیند و ... استفاده شده است.







منبع: کتاب معماری، فرم، کانسپت  نویسنده: دکتر مرتضی صدیق
تحریریه ی معماری آرل