معماری پست مدرن

 

 

گردآوری و ویرایش: مهرداد نجیب زاده

پست مدرنيته:

منظور پست مدرن در فارسي به فرا مدرن و پسامدرن معني شده است كه شرايط بعد از مدرن و يا مرحله اي تاريخي بعد از مدرن است. بعضي پست مدرن را دوره فرا صنعتي تلقي كرده اند وعده اي هم آن را دوره هاي متفاوت از مدرن مي دانند.از ديدگاه پست مدرن مشكلات امروز جوامع مانند مدرن كم بها شدن حيثيت انسان است.

نظريات پست مدرنيسم و نقد آن از مدرنيسم در موارد ذيل قابل بررسي است:

الف :  عقلانيت   ب : ايده ئولوژي    ج : كثرت گرايي   د : تاريخ    و : رسانه ها     ه : زبان    ي : تكنولوژي 
 

 

پست مدرنیسم پیکره پیچیده و در هم تنیده و متنوعی از اندیشه ها ، آرمان و نظریاتی است که در اواخر دهه 1960 میلادی سر برآورد و بعدا اندیشه های دیکانستراکشن (Deconstruction) و مکاتب فکری غرب از جمله فمینیسم و پسا استعمارگرایی و غیره جزء واژه پست مدرن فلسفی مطرح شدند. پست مدرنیسم در سراسر اروپا و ایالات متحده به ویژه در محافل آکادمیک و در میان دانشگاهیان ، معماران،هنرمندان و حتی مجریان برنامه ها و تبلیغات و رسانه های گروهی و مطبوعات اشاعه و ... گسترش یافت . واژه پست مدرن گفتمان های فراوان و متعددی را در پی داشته است ، روندی که همچنان ادامه دارد.    

 

هابرماس معتقد است که ، کاربرد "پسا" بیشتر تداوم جریانی را ثابت می کند ، نه پایانش را. همانطور که مقصود جامعه شناسان از واژه پسا صنعتی را نشان می دهد و نه پایانش را .در تفکر پست مدرن تاکید بر وجه محلی یا بومی در مقابل قطب بندی جهانی و فردی ، عینی و ذهنی پیشی می گیرد و بر اساس همین دیدگاه است که بر بازی زبانی نامتجانس و ناهمگن ، امور نامتوافق ، بی ثباتی ها و ناپایداری ها ، گسست ها وتضادها تاکید دارد . تفکر پست مدرن هر گفتگو را به جای آنکه مکالمه یا دیالوگی ببیند و شریک بداند ، آنرا نوعی بازی و رویارویی بین دو رقیب می داند . در این تفکراجتماع همگانی و جهانی به هیچ وجه یک آرمان با ایده آل محسوب نمی شود . تلاش مداوم هستند این است که " بس کنید دیگر ، بگذارید همینطور بماند ." یا " دست از معنی سازی بردارید ."

 

 

در تفکر پست مدرن هنر صرفا یک تجربه زیبا شناختی نیست ، بلکه روش شناخت جهان است.ویژگی شاخص هنر پست مدرن تاکید بر کلیشه ، تقلید هزل آمیز ازسبک های مختلف و اختلاط و امتزاج رنگ های مختلف کولاژ  (Collage)  است . هنر دردنیای پست مدرن نه تعلق به چارچوب ارجاعی و معیار داوری خاصی است و نه به پروژه یا اتوپیای خاصی تعلق دارد . ایهاب حسن نظریه پرداز پست مدرن با ترسیم و ارائه جدول یا تمایزات بین دو جنبش مدرنیسم و پست مدرنیسم به طراحی و نقشه پردازی درباره محدوده ها و مرزهای اندیشه پست مدرن اقدام کرده است. 
 

 

معماري پست مدرن
 

از دهه شصت ميلادي موضوع پست مدرن در معماری به صورت يك سبك مهم مطرح شد و انتقادات زير بنايي به انديشه منطق گرا و تكنو مدار معماری مدرن وارد گرديد . آغازگر اين جنبش كسي نبود مگر يكي از شاگردان لويي كان به نام رابرت ونچوري.وی در جواب شعار ميس که اظهار داشته: "كمتر بيشتر است" ، بيان ميكند "كه كه كمتر كسل كننده است ". از نظر ونچوري معماری تنها تكنيك نيست بلكه مسائل بسيار پيچيده و متضاد در ساختمان وجود دارد كه نمي توان آن ها را ناديده گرفت.
 

خانه مادر ونچوري اولين ساختمان ساخته شده به سبك پست مدرن و نماد اين معماری است.
ونچوري در طرح خود از از نمادهايي همچون بام شيبدار وپنجره و قوس سر در ورودي و لوله دودكش استفاده كرد كه نماد و نشانه هاي يك خانه در غرب به شمار مي رفت.اگرچه نماي اين ساختمان به صورت متقارن طراحي شده ولي به دليل پيچيدگي و ملزومات خاص در چيدمان اتاق ها در نماي ساختمان پنجره ها به صورت نامتقارن طراحي شده اند. با  توجه به طرح ونچوری، به معماري پست مدرن معماري پاپ يا معماری مردمي هم مي گويند.

 

موزه هنر سیاتل 2007

 

دانشکده گوردون هال 1983
 

 

بنای موزه یادبود آلن 1977

 

چارلز مور ديگر معمار پست مدرن در جواب شعار ميس مي گويد " بيشتر بيشتر است. از نظر ونچوري ساختمان ها نمي توانند همه داراي يك فرم و فلسفه باشند. ونچوري سبك بين الملل را كاملا مردود مي داند و به جاي آن معتقد به زمينه گرايي است.
از نظر معماران پست مدرن عوامل زير در نظر گرفته مي شود:

الف) خصوصيات فرهنگي و تاريخي افرادي كه از آن استفاده مي كنند

ب) خصوصيات شهري و خيابان وكوچه و بازار

ج) شرايط اقليمي مانند رطوبت وسرما و گرما

د) نحوه زندگي روزمره اهالي ساختمان پيش زمينه هاي آن ها در رابطه با فرم هاي زيستي در اكثر كارهاي پست مدرن مشاهده مي شود كه آن ها سعي دارند تا از نشانه ها و نماد هايي استفاده كنند كه در هر منطقه مشخص كننده نوع كاربري آن ساختمان است.
 

يكي از طرح هاي محوري پست مدرن" ميدان ايتاليا " توسط چارلز مور معمار فقيد بود.مور در طرح خود توجهي به بافت اطراف سايت نداشت بلكه در اين طرح مجسمه و فواره و آب را به صورت يك مجموعه به هم تنيده به نمايش گذارده شده بود.

برخی از پروژه های چارلز مور

میدان پیازا د ایتالیا 1979-نیوئورلئان
 

مور به خوبی توانست خصوصیات محله ایتالیایی در منطقه نیوئورلئان را در این میدان به نمایش بگذارد. قرار دادن نقشه ایتالیا به صورتی که انتهای جنوبی ترین بخش نقشه (منطقه سیسیل واقع در  جنوب ایتالیا) به مرکز این میدان نزدیک شده است و به منطقه این بخش از شهر هویت بخشیده است. این منطقه از ایالت نیوئورلئان، بیشترین جمعیت ایتالیایی های اهل سیسیل در این منطقه زندگی می کنند.

 

 

دیوار شگفت انگیز،لوییزیانا 1984
 

 

چارلز جنكز يكي از معماران نام دار اين سبك مي گويد: ساختمان پست مدرن داراي دو گانگي در قواعد و مفاهيم است، يكي براي قشر روشن فكر و ديگري براي عامه مردم.

باغ خیال چارلز جنکز
 

 

معماري پست مدرن بيش از پنجاه سال رو در روي معماری مدرن مقاومت كرد. معماري پست مدرن تاثير بسيار گسترده اي در سطح جهاني داشت وتا نيمه دهه هشتاد ميلادي به عنوان معماري آوانگارد و فراگير مطرح بود.در ايران نيز سبك پست مدرن پس از انقلاب مطرح شد ولي عمدتاً آنچه در شهرهاي بزرگ ايران به خصوص در تهران ساخته شد.تقليد از معماري غرب بود. در آخر بايد متذكر شد كه هر كجا از معماري پست مدرن صحبت مي شود منظور پست مدرن خاكستري است و معماري پست مدرن سفيد به لحاظ تشابه زياد با معماری مدرن بيشتر به نام نئو مدرن يا معماري جديد خوانده مي شود.

برخی از پروژه های مهم به سبک پست مدرن

بانک مرکزی آمریکا-فیلیپ جانسون
 

کلیسای جامع،گرندویگ کرک
 

 

ساختمان فرهنگی اجتماعی پرتلند،مایکل گریو 1982

 

ساختمان MI6 لندن، تری فارل 1990
 

ساختمان سونی،فیلیپ جانسون 1984
 

 

برج تجاری/اداری ترانس امریکا،سانفرانسیسکو 1972

تحریریه معماری آرل