آرل و موسیقی : فرانتس پیتر شوبرت ( Franz Peter Schubert )

فرانتس پیتر شوبرت  (31 ژانویه 1797 - 19 نوامبر 1828) آخرین آهنگساز اتریشیِ بزرگ و برجسته مکتب کلاسیک و از اولین آهنگسازان دوره رومانتیک است. شوبرت قبل از تولد 32 سالگی درگذشت، اما در عمر کوتاهش بسیار پرکار بود. آثارش متشکل از بیش از 600 لید Lied (ترانه به زبان آلمانی)، هفت سمفونی کامل، موسیقی مذهبی، اپرا، موسیقی بداهه، و حجم وسیعی از موسیقی مجلسی و موسیقی پیانو است. در زمان حیاتش موسیقی شوبرت تنها در وین و در میان دایره نسبتاً کوچکی مورد تحسین قرار می گرفت، اما توجه به موسیقی وی به طور قابل ملاحظه ای در دهه های بعدی پس از مرگش اوج گرفت.آهنگسازانی نظیر فلیکس مندلسون، روبرت شومان، فرانتس میست، یوهان برامس و دیگر آهنگسازان قرن نوزدهم آثار او را کشف و ترویج کردند.

امروزه، شوبرت در میان برجسته ترین آهنگسازان دوره کلاسیک متأخر و اویل دوره رومانتیک قرار می گیرد. شوبرت از جمله آهنگسازانی بود که آثارش به طور متداول در قرن نوزدهم اجرا می شد.
شوبرت در 31 ژانویه 1797 در هیمل فورت گروند Himmelpfortgrund در اتریش متولد شد. از کودکی استعداد فوق العاده ای در زمینه موسیقی از خود نشان داد، به عنوان یک کودک توانایی او در نواختن پیانو، ویولن و ارگ شگفت انگیز بود. او همچنین خواننده ای بی نظیر بود. پدر و برادرش ایگناز اولین معلمان شوبرت در زمینه موسیقی بودند. بین سالهای 1813 و 1815 شوبرت ثابت کرد که آهنگسازی توانا است. تا سال 1814 این آهنگساز جوان قطعاتی برای پیانو، کوارتت زهی، یک سمفونی و سه اپرا نوشته بود. در طی سال بعد دو سمفونی دیگر و دو لید اول خود را با نام های "گرچن در چرخ نخ ریسی" Gretchen am Spinnrade و "ارل پادشاه" Erlkonig نوشت. بدون شک آنچه نام و جایگاه او را بی‌همتا نگاه می‌دارد لید‌های آلمانی  اوست. شعر و غزل غنی اواخر قرن هجدهم و پیشرفت پیانو این امکان را برای شوبرت فراهم کرده بود که شعر بزرگانی نظیر یوهان ولفگانگ فون گوته Johann Wolfgang von Goethe را در فرم موسیقی به دنیا عرضه کند.در طی سالهای بعدی قطعات دیگر شوبرت برای وی محبوبیت و تقاضاهای بسیاری را به ارمغان آورد. او خود را به عنوان فردی رویایی به نمایش گذاشته بود. "کوارتت در دو مینور" Quartettsatz in C minor او شروع موجی از کوارتت سازهای زهی بود که صحنه موسیقی در دهه بعد را تحت الشعاع خود قرار داد.

زندگی شوبرت خالی از مشکلات نبود. در سال 1820 وی توسط خانه تئاتر کارتنارتوف و تئاتر وین the Karthnerthof Theatre and Theatre-an-der-Wein برای ساخت چند اپرا استخدام شد که هیچ کدام مورد استقبال قرار نگرفت. در همین زمان، ناشران موسیقی، از فرصت دادن به آهنگسازان جوانی نظیر شوبرت که موسیقی آنها سنتی محسوب نمی شد هراس داشتند.

بین سالهای 1819 و 1820 ساخته های شوبرت نشان از بلوغ و پیشرفت در سبک را داشتند. قطعه ناتمام اوراتاریو لازاروس oratorio Lazarus در فوریه شروع شد. به دنبال آن قطعات کوتاه تری نظیر "Der 23. Psalm" ، "آواز ارواح بر روی آب" Gesang der Geister uber den Wassern کوارتات در دو مینور D.703، فانتزی سرگردان در دو ماژور برای پیانوD.760  و مهمترین آن ها دو اپرا در سال 1820 با نام های "برادران دوقلو" Die Zwillingsbruder و "چنگ جادویی" Die Zauberharfe بود.
ساخت این دو اپرا توجه شوبرت را بیش از پیش به سمت صحنه نمایش جلب کرد که در این به دلایل مختلف کاملاً ناموفق بود. با این وجود او 20 پروژه نمایش را آغاز کرد که همه آنها با شکست مواجه شدند و خیلی زود به فراموشی سپرده شدند.
در سال 1822 او با بتهوون و وبر آشنا شد ولی نتیجه این آشنایی حاصلی در پی نداشت. گفته می شود که هنگامی که شوبرت در بستر مرگ بود، بتهوون به برخی از آثار وی نگاه کرده و بیان کرده « به راستی جرقه هایی از نبوغ الهی در شوبرت وجود دارد»
در سالهای پایانی زندگی، شوبرت علیرغم مشغله هایش در زمینه صحنه نمایش و در کنار آن مسئولیت های شغلی، آثار بسیاری را خلق کرد. قطعه ماس در لا بمل ماژور D.759 را به پایان رساند  the Mass in A-flat major و در سال 1822 به طور ناگهانی سمفونی در سی مینور را شروع کرد، اثری که بیش از هر اثر دیگر بلوغ دیدگاه شخصی وی را به نمایش می گذاشت. شوبرت این اثر را ناتمام رها کرد. دلیل این امر مشخص نیست، و نکته قابل توجه این است که ازاین اثر حتی به دوستان نزدیک خود اشاره نکرده بود. برایان نیوبولد در این مورد می نویسد: «احتمالاً او از آنچه بدست آورده بود بسیار هیجان زده شده بوده است.»

در سال 1823، علاوه بر فیررابراس Fierrabras ، اولین مجموعه آهنگ بلند خود با نام "مولرین زیبا" Die schone Mollerin با شعر ویلهلم مولر Wilhelm Moller را می نویسد. از این مجموعه به همراه مجموعه بعدی" سفر زمستان " Winterreise  به عنوان نقطه اوج Lieder یاد می شود. او همچنین قطعه "تو آرامش هستی" Du bist die Ruh را در همین سال نوشت. در همین سال نشانه هایی از بیماری سفلیس مشاهده شد.

در سال 1825 موفقیت و شادی جای شکست های قبلی را گرفت. انتشار آثار با سرعت بیشتری صورت می گرفت و ترس از فقر برای مدتی کمرنگ شده بود و شوبرت در تابستان تعطیلات لذت بخشی را در شمال اتریش گذراند و مورد استقبال قرار گرفت. در این سفر بود که مجموعه 7 ترانه بهار در دریا چه  Fraulein am See را بر اساس اثر بانوی دریاچه والتر اسکات Walter Scott نوشت.

در همین سال سونات پیانو در لا مینور    D.845 را نوشت و شروع به ساخت سمفونی دو ماژور "سمفونی فوق العاده دو ماژور" D. 944.  در سال بعد این اثر را به پایان رساند.
آثار شوبرت در دو سال پایانی زندگی اش نشان از چرخش فزاینده وی به سمت جنبه های تیره تر روان انسان و روابط انسانی با احساسی عمیق تر از آگاهی روحی و مفاهیم "ماورا" دارد. او در این دوره به عمقی خارق العاده در ترانه های تاریک می رسد. به عنوان مثال ترانه "همزاد" Der Doppelganger به اوجی شگفت آور در انتقال دیوانگی در درک رد کردن و مرگ قریب الوقوع می رسد، تصویری تأثیرگذار و واضح در صدا و کلمات که در سال قبل در "مرد چنگ زن" Der Leiermann در پایان "سفر زمستان" از پیش به تصویر کشیده شده بود، در عین حال آهنگساز قادر به لمس سکون و همدلی با بی کران در زوالی بی پایان است. سه سونات پیانوی آخر او در میان شعرپرجنب و جوش و شاد و درون گرایی در حرکت است.

شوبرت در سن 31 سالگی در وین در تاریخ 19 نوامبر 1828 در آپارتمان برادرش درگذشت. آخرین اثری که پیش از مرگ درخواست کرد بشنود کوارتت زهی شماره 14 بتهوون در دو دیز مینور اپوس 131 بود. شوبرت به درخواست خودش در کنار بتهوون، کسی که در تمام زندگی مورد ستایش قرار داده بود، در قبرستان دهکده ورینگ به خاک سپرده شد. در سال 1888 مقبره شوبرت و بتهوون به قبرستان مرکزی منتقل شد جایی که امروز در کنار یوهان استراوس دوم و یوهان برامس آرام گرفته اند.
آنتونی توماسینی منتقد روزنامه نیویورک تایمز درباره او می نویسد:« ناگزیریم عاشق فردی باشیم که در 31 سالگی درگذشت درحالی که بیمار، فقیر و نادیده گرفته شده بود به جز در بین عده محدودی از دوستانش که از نبوغ او مطلع بودند. جدا از صدها ترانه اش- شامل مجموعه فراموش نشدنی سفر زمستان- شوبرت مرکزی از زندگی کنسرت ما می باشد.

 

در ویدیوی زیر بخش چهارم سمفونی 9 را مشاهده می کنید