پنج شنبه های سینما و معماری: داگویل (Dogville)

داگویل فیلمی است که در سال ۲۰۰۳ به کارگردانی لارس فون تریه دانمارکی و بازی نیکول کیدمن تهیه شده است. فون تریه با ساخت این اثر نامزد نخل طلای بهترین کارگردانی در جشنواره فیلم کن شد. از نکات برجسته داگویل، فیلمبرداری منحصر بفرد و متفاوت آن می باشد که در تمام مدت فیلم صنحه ها در استودیو، به صورتی که هیچ کدام از خانه‌ها در یا دیوار ندارند، فیلمبرداری شه است.
برخی منتقدان سینمایی همچون راجر ایبرت این فیلم را از لحاظ سیاسی یک فیلم ضدآمریکایی می‌دانند. داگویل اولین قسمت از سه گانه ی "آمریکا، سرزمین فرصت های طلایی" است که قسمت دوم آن مندرلی در سال 2005 اکران شد و قسمت سوم آن "واشنگتن" هنوز ساخته نشده است.

خلاصه فیلم

داگویل شهر کوهستانی در ایلات متحده است که جمعیت آن بسیار کم است و مردم شهر انسان های ساده اند که به کار خودشان مشغول هستند. تا اینکه در یک شب دختری به نام گریس که از دست تعدادی گانگستر در حال فرار است به این شهر پناه می برد. روز بعد ساکنان داگویل در یک نشست همگانی به ماندن گریس رای می دهند به این شرط که او بتواند در طی دو هفته همدردی آنها را جلب کند. گریس به یکایک خانه های شهر می رود، در کار روزانه به اهالی کمک می کند. به مدت یک فصل او در داگویل روزگار را به خوشی می گذراند، و حتی به ازای کاری که می کند مزد می گیرد. در این میان به تام دل می بازد. تام هم به ظاهر عاشق اوست.

اول تابستان پلیس از راه می رسد. آنها به جستجوی گریس هستند. با آمدن پلیس مردم داگویل نگران می شوند. از نو در یک نشست همگانی رای می دهند که هر چند گریس می تواند همچنان در داگویل بماند، اما به دلیل خطری که از سوی او متوجه اهالی ست، می بایست سختکوش تر باشد و مزد کمتری بگیرد. کم کم گریس مورد آزار قرارمی گیرد و زن ها از او مثل یک برده کار می کشند ومردها او را وسیله هوسرانی خود می کنند. دست آخر او را مانند یک سگ به زنجیر بسته و همچنان از جسم، زنانگی و نیروی کار او بهره می گیرند.

داگویل غرور گریس و شخصیت او را می خورد. تا اینکه تام، گریس را به گانگسترها لو می دهد. ولی وقتی گانگسترها وارد شهر می شوند متوجه می شویم که رییس گانگستر ها در واقع پدر گریس بوده و دخترش برای اینکه شریک جنایات او نباشد از دستش فرار کرده است. به این ترتیب ورق برمی گردد و قدرت به او می رسد. گریس که مردم او را از دختری مهربان به یک سگ تبدیل کرده اند، دندان های خود را به مردم داگویل نشان می دهند و انتقام سختی از آنها می گیرد.

شهر روی صحنه

"داگ ویل" فیلمی سراسر فضاسازی، به معنای خاص خود است. منظور از فضاسازی خاص، ساختار نامتعارف فیلم با تمهیداتی دیگرگونه است. "داگ ویل" فیلمی است که در آن سینما، تئاتر و معماری، هر یک به شکلی (متعارف یا نامتعارف) در خدمت فضاسازی مطلوب کارگردان به کار گرفته شده اند. فیلم از همان نمای آغازین، نمایش پلان یک شهر که دوربین عمود بر آن پایین آمده و در وضعیت افقی قرار می گیرد، تماشاگر را غافلگیر می کند.


در طراحی صحنه داگ ویل دیواری وجود ندارد. خانه ها، کلیسا، فروشگاه، معدن متروکه و هر ساختمان دیگری در این شهر دورافتاده، تنها با خطی ترسیم شده روی زمین مشخص شده است. به خاطر نمایش گونگی صحنه ها و میزان سن های تئاتری، حذف ساختمان ها و اشیا و طراحی صحنه مینیمال، کاگردان به شیوه ای خاص سعی در ایجاد فضایی متکی بر کنش های انسانی و درونیات آدم ها دارد.
تمام حریم ها در فیلم با استفاده از خطوط ترسیمی روی زمین نشان داده شده اند. حتی سگ موجود در شهر که تا صحنه پایانی تنها صدای پارس کردنش به گوش می رسد، نیز روی کف خیابان نقاشی شده است. اگر کسی قصد ورود به خانه ای را داشته باشد، به در می کوبد، به دری که وجود ندارد، در حالی که صدای ضربه زدن به در را می شنویم. در چنین فضایی که حجاب از شهر برکنده شده، و جزئیاتی در کار نیست، همه چیز به گونه ای است که تماشاگر را فقط بر افکار و خواسته ها و امیال انسان های درون فیلم متمرکز می کند. کارگردان با فضاسازی مینیمال سعی در رخنه نمودن بر اعماق پنهان آدم ها و آشکار نمودن جوهر و ذات آنها دارد.


"داگ ویل" فیلمی است که بدون استفاده از عناصر آشنا در فضاسازی، به خلق فضا نایل آمده، فضایی که تماشاگر را وادار می کند خانه ها، کلیسا، فروشگاه، معدن و بقیه ساختمان ها موجود در شهر را در ذهن خود ترسیم نماید و باز و بسته شدن در ها را از طریق صدای آن تصویر کند. البته باید توجه داشت که عمده ترین کارکرد حذف عناصر معماری و اسباب زاید صحنه در این فیلم خاص، ارتباط پیوسته و مداومی است که تماشاگر با شخصیت های درون قصه برقرار می نماید.
آخرین نمای فیلم نیز به همان میزان نمای اول، تماشاگر را مبهوت می کند. خطوط ترسیم شده روی زمین، وسایل روی صحنه، خانه ها، مکان ها و شهر به تدریج از روی صحنه محو می شود، سگ نقاشی شده بر روی کف خیابان جان می گیرد، بلند شده و بالای سر جنازه ها زوزه می کشد.







تحریریه معماری آرل
منبع : ویکی پدیا، نقد فارسی، آرک دیلی