گفت و گو با هومن بالا زاده: معماری مرتبط با فرهنگ، اقلیم و باور ها

گردآورنده: فائزه میرزائی

جغرافیای معماری مشخص کننده ی اولویت های معماری هر منطقه می باشد و معماری هر منطقه را نسبت به خودش می توان سنجید. در معماری سنتی ایران از سال های سال معماری پایدار وجود داشته و بحثی است که معماران ایران به خوبی از آن آگاه بوده اند.
در معماری ایران گونه های مختلف ساختمانی (مسکونی- عمومی) با رعایت اصول اقلیمی، فرهنگی و با استفاده از یک گونه پایدار از نظر مصالح کل شهر را به صورت یکپارچه و ممتد شکل داده اند و از قرار گیری دانه های یکپارچه کل هماهنگ و یکپارچه ای به وجود آمده به گونه ای که در هر جغرافیایی معماری خود را منطبق با نیاز های منطقه نموده.
در این راستا اگر معماری معاصر کشورمان بتواند الگو های جدیدی را با الهام از تجربیات غنی انجام شده در ایران به وجود بیاورد، می تواند معماری مرتبط با فرهنگ، اقلیم، باور ها و رفتار های ایران را فراهم نماید که در نتیجه به یک الگوی پیشرفته از نظر معماری برسد که نسبت به معماری جهانی نیز جایگاه مشخصی را به وجود بیاورد.
شاید ما اگر به جای قیاس معماری ایران نسبت به کشور های دیگر بیاییم و یک قیاس موشکافانه ای در معماری شهر های سنتی و شهر های مدرن مان انجام دهیم نتایج بهتری خواهیم گرفت و می توانیم در موارد زیادی درس هایی از معماری ایران بگیریم که راهکار های زیادی را که مرتبط با بستر جغرافیایی ایران است به وجود بیاورد. البته استفاده از تجربیات و تکنولوژی های پیشرفته در این بین نیز مساله ای است که معماری توسعه یافته در درون خود خواهد داشت و اگر تجربیات گذشته به همراه تکنولوژی های به روز انجام شود، معماری هر منطقه ای می تواند جریان توسعه پایدار را در خود به همراه داشته باشد.

توسعه پایدار در واقع بازنگری اصلاح طلبانه ای به مدرنیسم و سنت در جهت یافتن راهی بینابینی است. مشکلات زیست محیطی، تامین انرژی و پیامد های مختلفی که در اثر اشتباهات بشر نسبت به محیط و زندگی خود داشته، باعث شده که در این عصر نگاهی دقیق تر به عاقبت زمین و انسان شود که معماری نیز بخشی از آن توسعه می باشد.
معماری پایدار عکس العملی در برابر مشکلات عصر صنعت محسوب می گردد که در آن معماری توجه خود را به انسان، طبیعت و چرخه طبیعی انرژی نموده .
به نظر من بهبود کیفیت محیطی زندگی انسان در روند رشد تکنولوژی بسیار مهم است و در آینده معماری و شهر سازی باید به مساله سلامت روحی و فیزیکی انسان که مصرف کننده شهر و معماری می باشد توجه عمیق تری شود و شاید لازم باشد ما در بسیاری از موارد بازنگری اساسی در استراتژی هایی مانند ساخت و تکنولوژی استفاده از متریال ها، الگو های فضایی، برخورد با طبیعت، نورپردازی و گردش هوا در ساختمان ها ایجاد نماییم. در  معماری پایدار اولویت های تصمیم گیری عوض شده و جایگاه معماری به عنوان یک استراتژی مهم برای شکل دهی محیطی سالم برای زندگی انسان اهمیت پیدا می کند. معمار یآینده علاوه بر ایجاد ارتقاء کیفیت فضایی معماری به دنبال کیفیت های زیست محیطی برای انسان و طبیعت خواهد بود و این دو در کنار هم شرایطی را می توانند فراهم کند که کمترین صدمه به انسان و زمین بخورد.

معماری و شهر برای انسان قبل مدرن، نتیجه محدودیت های اقلیمی و سازه ای از طرفی و باور های فرهنگی از طرف دیگر بوده. آن چه محیط شهر و معماری در گذشته بوده برخاسته از بستر و محیط طبیعی آن منطقه بوده . عاملی که باعث شده بود معماران گذشته ی خود را محدود به متریال های سازگار با محیط اثر نمایند.
با سرعت گرفتن رشد و توسعه در شهر ها سازگاری محیطی با طبیعت اهمیت کمتری پیدا کرد و اشتباهات زیادی نسبت به آلودگی طبیعت در شهر ها و روستا ها صورت گرفت که باعث شد جهان تامل بیشتری نسبت به این مقوله انجام دهد. زمان بازنگری در اصول برخورد با طبیعت در معماری با هدف، رفع ایراداتی که همگی مربوط به رشد سریع شهر ها و جمعیت بوده رسیده. معماری پایدار در جهت رسیدن به اهداف زیر می تواند نقش زیادی داشته باشد:
 اهمیت دادن کاربرد مصالح در زمان تولید و یا بعد از آن به گونه ای که با محیط خود همگن باشد، حداقل استفاده از انرژی های سوختی و حداکثر به کار گیری انرژی های طبیعی.
در این راستا معماری پایدار استفاده حداکثر از تکنولوژی را در جهت رسیدن به همخوانی با طبیعت خواهد کرد.
همخوانی با طبیعت را در یک کل باید بررسی کرد و این موضوع در شهر فراتر از مجموعه ای از ساختمان های منفرد می شود.
تلاش در جهت رسیدن به یکپارچگی بین طبیعت و شهر نیازمند سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کلان مدیریتی خواهد بود که باید از کل به جز در شهر ها و محیط های انسانی اعمال گردد.
با توجه به اینکه ما در کار حرفه ای خود زمانی با سایت پروژه رو به رو می شویم که تصمیمات زیادی راجع به قوانین شهری و فضای پر خالی نسبت به سایت پروژه گرفته شده و معمار در عمل تصمیم گیرنده جز در عوامل محیطی مثل رابطه ساختمان و شهر خواهد بود.
در این شرلیط معمار باید بر اساس پیش فرض هایی که از قبل دیکته شده، طراحی خود را انجام دهد. در جهت رسیدن به یک شهر پایدار تمامی افراد باید خود را سهیم در ایجاد ارتباط درست با طبیعت بدانند. در این جهت، قبل از هر چیز باید نگاهی دوباره به قوانین شهری بشود تا یک ایده یکپارچه در شهر و فضا های معماری اتفاق بیفتد.
معماران که طراحی بخش دانه های شهری را بر عهده دارند می توانند تعریف کننده الگو های نوینی از ارتباط بین ساختمان و طبیعت را فراهم نمایند. 
تحریریه معماری آرل
منبع: فصلنامه معماری و ساختمان/ شماره 39